Phạm Anh Thư và Đặng Hoàng Dũng hiện là học sinh lớp 11 trường THCS, THPT Đông Du, TP Buôn Ma Thuột. Tháng trước, sản phẩm của hai em giành giải nhì tại cuộc thi Nghiên cứu khoa học kỹ thuật cấp quốc gia do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức.

Anh Thư và Hoàng Dũng tại Cuộc thi Nghiên cứu khoa học kỹ thuật cấp quốc gia, năm học 2024-2025. Ảnh: Ngọc Oanh

Đăk Lăk là tỉnh trồng sầu riêng lớn nhất cả nước, với khoảng 38.800 ha, sản lượng xuất khẩu hàng trăm triệu USD mỗi năm. Người thân của Thư và Dũng cũng tham gia chế biến, mua bán nông sản này. Thấy mọi người gặp khó khi tách vỏ sầu riêng bằng tay, cả hai nghĩ đến chế tạo một chiếc máy bán tự động, vào năm ngoái.

Tháng 5/2024, công cụ được thành hình. Tuy nhiên, mỗi lần thử nghiệm, máy đều phát sinh lỗi. Theo hai học sinh, thách thức với các em là làm sao thiết kế được lưỡi tách chính xác, tách vỏ hiệu quả mà không ảnh hưởng đến phần thịt sầu riêng. Để giải quyết, các em đã nghiên cứu và thiết kế bốn loại mũi tách khác nhau, mang thử nghiệm thực tế để đánh giá hiệu quả của từng loại.

Sau nhiều lần thử nghiệm và điều chỉnh, nhóm hoàn thiện máy với chiều cao 100cm, rộng 50 cm; trung bình một giờ tách được 75 quả sầu riêng. Tổng chi phí là 9 triệu đồng, gồm vật tư như sắt thép, inox, động cơ ben điện, mạch điện điều khiển rơ le, cảm biến, chi phí gia công và cắt laze...

Theo Anh Thư, máy có thể giúp giảm sức lao động thủ công, tăng năng suất và an toàn hơn so với phương pháp tách vỏ truyền thống. Em tâm đắc vì đã cải tiến được thiết kế lưỡi tách, hạn chế hao hụt phần thịt của sầu riêng.

Cô Lê Minh Hiền, giáo viên hướng dẫn, cho hay hai học trò vừa học tốt vừa tích cực tham gia các hoạt động phong trào. Riêng Thư nhiều lần tham gia và đạt giải trong các cuộc thi Khoa học kỹ thuật - khởi nghiệp cấp tỉnh, cấp quốc gia; giải thưởng Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng cấp tỉnh.

Theo cô Hiền, so với các loại máy tách vỏ sầu riêng trên thị trường, đặc biệt là ở Malaysia và Thái Lan, máy của Thư và Dũng có một số cải tiến. Trong khi các máy hiện có chủ yếu sử dụng ben thủy lực, nhóm đã áp dụng ben điện cơ, giúp thiết bị trở nên nhỏ gọn hơn, dễ dàng vệ sinh, bảo trì nhờ các cơ cấu linh hoạt, dễ tháo lắp.

Hoặc có máy chỉ sử dụng cơ cấu ben điện ép xuống để làm nứt vỏ, còn máy của hai học sinh kết hợp cả cơ cấu ép và đòn bẩy ở phần mâm tách. Do đó, quá trình tách vỏ nhanh, hiệu quả hơn và giảm lực tác động cần thiết.

"Sản phẩm cho thấy khả năng sáng tạo, tư duy khoa học và tinh thần trách nhiệm cao của hai em", cô nhận xét.

Trần Hóa