Tác phẩm của nhà văn Banu Mushtaq, viết bằng ngôn ngữ chưa từng có trong lịch sử giải thưởng, Deepa Bhasthi dịch sang tiếng Anh. Cuốn sách tập hợp 12 truyện ngắn viết từ năm 1990 đến 2023, phản ánh cuộc sống của phụ nữ và bé gái thuộc cộng đồng Hồi giáo miền Nam Ấn Độ. Theo Rediff, sáng tác thu hút ban giám khảo bởi phong cách viết dí dỏm, gần gũi, khắc họa sâu sắc những vấn đề trong gia đình và xã hội nước này.

Tác giả người Ấn Độ Banu Mushtaq. Ảnh: The Hindu

Banu Mushtaq sinh năm 1948, là nhà văn kiêm nhà hoạt động, luật sư ở tiểu bang Karnataka, miền nam Ấn Độ. Bà không ngừng đấu tranh cho nữ quyền, phản đối hình thức áp bức tôn giáo và giai cấp. Nhà văn viết nhiều thể loại, bao gồm truyện ngắn, tiểu thuyết, tiểu luận và thơ, đoạt nhiều giải văn học như Giải thưởng Học viện Karnataka Sahitya, Daana Chintamani Attimabbe.

Danh sách rút gọn mùa giải năm nay ghi dấu nhiều sách của tác giả, dịch giả là nữ, gồm Under the Eye of the Big Bird của nhà văn Nhật Hiromi Kawakami, Asa Yoneda dịch, A Leopard-Skin Hat của Anne Serre, On the Calculation of Volume I của Solvej Balle, Barbara J. Haveland dịch từ tiếng Đan Mạch.

Under the Eye of the Big Bird vẽ ra viễn cảnh thế giới tương lai, khi con người trên bờ vực tuyệt chủng, trẻ em được tạo ra từ các nhà máy bằng tế bào động vật. Nhiều nhà phê bình đánh giá cao bản dịch cuốn sách. Trên trang của Quỹ giải thưởng Booker, nhà văn, biên tập viên Justine Payton cho biết: "Đọc sách, tôi vừa đồng cảm với khoảnh khắc hiện tại vừa sợ hãi về tương lai sắp tới. Đây là một cuộc khám phá ý nghĩa sự sống còn và tuyệt chủng của nhân loại, về điểm mạnh, điểm yếu của loài người".

A Leopard-Skin Hat kể về người phụ nữ mắc rối loạn tâm lý nặng. Đây là tiểu thuyết đầu tay của Anna Serre, viết sau khi em gái nhà văn qua đời, truyền tải thông điệp tôn vinh sự sống, lưu giữ hình bóng người thân yêu trong ký ức.

On the Calculation of Volume I là phần đầu tiên trong loạt bảy cuốn tiểu thuyết kể về Tara, nhân vật bị mắc kẹt trong vòng lặp thời gian, được đánh giá là "độc đáo, có chiều sâu triết học".

Hai tác phẩm còn lại trong danh sách rút gọn là Perfection của Vincenzo Latronico và Small Boat của Vincent Delecroix, Helen Stevenson chuyển ngữ từ tiếng Pháp. Perfection viết về hai nhân vật thuộc thế hệ Millenials (hay thế hệ Y, chỉ những người sinh năm 1981-1995) yêu nhau và sống tại Berlin, Đức. Theo The Guardian, sách mô tả sự xa cách giữa con người do ảnh hưởng bởi toàn cầu hóa và môi trường sống. Dịch giả người Anh Sophie Hughes được đề cử cho bản dịch tác phẩm, đây là lần thứ ba cô có mặt trong vòng chung khảo giải.

Small Boat được viết trong ba tuần, dựa trên vụ lật xuồng cao su chở người di cư từ Pháp sang Anh tại eo biển Manche, khiến 27 người thiệt mạng.

Sáu tác phẩm trong danh sách rút gọn giải thưởng năm nay. Ảnh: The Booker Prizes

Chủ tịch ban giám khảo giải Max Porter cho biết những tác phẩm trong danh sách đều đặt ra câu hỏi về tương lai của con người: "Mỗi cuốn sách trả lời khác nhau, đôi khi bi quan, khi lại đầy hy vọng và táo bạo. Kết hợp lại, chúng mở ra góc nhìn để hiểu sâu hơn về nhân loại, từ sự day dứt đến khoảnh khắc ngọt ngào được viết trong sách".

Ngoài Porter, ban giám khảo năm nay gồm nhà thơ, đạo diễn và nhiếp ảnh gia Caleb Femi, nhà văn Sana Goyal, tác giả, dịch giả từng được đề cử Booker Quốc tế Anton Hur và nhạc sĩ Beth Orton.

Booker Quốc tế lần đầu tổ chức năm 2005, trao hàng năm cho một tiểu thuyết hoặc tuyển tập truyện ngắn được viết nguyên bản bằng bất kỳ ngôn ngữ nào, đã được dịch sang tiếng Anh, xuất bản ở Anh hoặc Ireland. Số tiền thưởng trị giá 50.000 bảng được chia đều cho tác giả và người dịch của cuốn sách đoạt giải. Năm nay, kết quả sẽ được công bố tại London vào ngày 20/5. Tác phẩm chiến thắng năm ngoái là Kairos của Jenny Erpenbeck và dịch giả Michael Hofmann. Nhà văn đoạt Nobel Văn học 2024 Han Kang từng nhận giải thưởng này năm 2016.

Ngoài Booker Quốc tế, văn đàn Anh còn có giải Booker, thành lập năm 1968. Sự kiện từng được biết đến với tên Booker - McConnell hoặc The Man Booker, là giải thưởng văn chương danh giá nhất trong cộng đồng các nước nói tiếng Anh. Từ năm 2014, ban tổ chức cho phép các tiểu thuyết viết bằng tiếng Anh và được xuất bản ở Anh của các nhà văn nước ngoài tranh giải.

Châu Anh (theo The Guardian)