Ở buổi trao giải ngày 28/5, nhạc sĩ không nói được nhiều, chỉ có thể giao tiếp bằng ánh mắt do sức khỏe đã yếu. Con gái ông - nhà báo Hồng Tuyến - thay cha phát biểu: "Ngày hôm nay, ông ở đây nhận một giải thưởng vô cùng cao quý nhờ sự nghiệp văn học nghệ thuật dành cho thiếu nhi. Có lẽ, viết cho các em nhỏ là việc ông trân quý nhất. Ở nhà, ông luôn treo bằng kỷ lục Việt Nam cho nhạc sĩ viết nhiều ca khúc thiếu nhi được phổ biến rộng rãi nhất".

Nhạc sĩ Phạm Tuyên bên con gái, nhà báo Phạm Hồng Tuyến. Ảnh: Ban tổ chức cung cấp

Ngoài nhận giải thưởng lớn nhất, bộ sách Khúc đồng dao của bé (nhạc sĩ Phạm Tuyên và nhà báo Hồng Tuyến đồng tác giả) vào chung khảo cuộc thi. Tác phẩm giới thiệu 41 bài đồng dao từng được ông phổ nhạc dưới hình thức đa phương tiện, kết hợp giữa kể chuyện, âm nhạc, minh họa và mã QR để nghe âm thanh. Ngoài một số bài như Rềnh rềnh ràng ràng, Bà còng đi chợ, Gánh gánh gồng gồng, Bầu và Bí, Con chim chích chòe đã có bản thu, 36 tác phẩm còn lại được gia đình thu mới.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa, Chủ tịch Hội đồng Giám khảo, nhận định: "Riêng ở mảng sáng tác cho trẻ con, có thể nói, ông dõi theo sự trưởng thành của các em một cách sát sao bằng âm nhạc. Ông nâng niu các em từ khi các em còn nằm trong lòng mẹ, cho đến lúc đi nhà trẻ, đến trường mầm non, vào lớp một, vào Đội, từng bước trưởng thành, đến lúc giã từ tuổi khăn quàng đỏ để Tiến lên Đoàn viên".

Nhạc sĩ Phạm Tuyên sinh năm 1930, là một trong những tên tuổi lớn của nền âm nhạc Việt Nam hiện đại. Trong sự nghiệp sáng tác đồ sộ kéo dài hơn nửa thế kỷ, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm ở nhiều thể loại, đặc biệt nổi bật với các ca khúc thiếu nhi. Với nét nhạc trong sáng, ca từ dễ nhớ, gần gũi với đời sống và tâm hồn trẻ thơ, các ca khúc của ông như Chiếc đèn ông sao, Cánh én tuổi thơ, Trường cháu là trường mầm non, Chú voi con ở Bản Đôn, Tiến lên đoàn viên đã trở thành những bài hát thiếu nhi kinh điển của nền âm nhạc Việt Nam.

Tập đầu tiên trong số bốn cuốn "Khúc đồng dao của bé", giới thiệu các ca khúc phổ nhạc đồng dao của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Ảnh: Nhà xuất bản Kim Đồng

Trong sự nghiệp, ông viết trên 200 ca khúc dành trẻ em. Năm 2013, ông có chứng nhận "Nhạc sĩ sáng tác nhiều ca khúc về thiếu nhi được phổ biến rộng rãi nhất" do Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận.

Ban tổ chức dịp này trao năm giải Khát vọng Dế mèn cho: Cuốn cổ thư của một mẫu thần (Nguyễn Hoàng Diệu Thủy), Từ những ruộng rau ở nông trại Cúc Cu và Những thứ bạn dùng để lấp đầy một cái hố của Dy Duyên, Trang trại cuối rừng (Phạm Công Luận), Có một Trái Đất phẳng trong mắt em (thơ Lý Thăng Long), bộ tranh của họa sĩ nhí Phạm Hải Nguyên (13 tuổi).

Giải Dế Mèn do báo Thể thao Văn hóa tổ chức năm 2020, nhằm khích lệ các sáng tác, trình diễn nghệ thuật của thiếu nhi hoặc vì thiếu nhi. Tác phẩm tham dự có thể thuộc nhiều lĩnh vực nghệ thuật, giải trí như: Văn học, điện ảnh, âm nhạc mỹ thuật, sân khấu, nhiếp ảnh, truyện tranh.

Năm đầu tiên, truyện dài Làm bạn với bầu trời (Nguyễn Nhật Ánh) và Chuyện của anh em nhà Mem và Kya (Nguyễn Quang Thiều) cùng nhận giải thưởng cao nhất - Hiệp sĩ. Tuy nhiên, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều từ chối vì nằm trong ban giám khảo. Hai năm tiếp theo, ban tổ chức không tìm được tác phẩm xứng đáng nhận giải thưởng lớn. Năm 2023, nhà văn Trần Đức Tiến được vinh danh Hiệp sĩ Dế Mèn cho tập truyện thiếu nhi Alo!... Cậu đấy à?. Năm ngoái, nhà văn Lý Lan nhận giải với cuốn Tự truyện một con heo.

Hà Thu