Ấn phẩm gồm 24 truyện ngắn được tác giả viết 20 năm qua. Các tác phẩm có nhiều chủ đề, bối cảnh trải rộng qua nhiều vùng miền của đất nước. Các nhân vật của ông đa dạng tuổi đời, nghề nghiệp, tướng mạo, tâm hồn. Đặt họ vào những xáo trộn của thời cuộc, nhà văn truyền tải góc nhìn đa chiều và những chiêm nghiệm của ông về đời sống, con người.

Bìa sách ''Dấu hiệu của tình yêu''. Ảnh: Chibooks

Ở truyện đầu tiên - Bãi vàng (2008) - nhà văn viết về số phận của những người ở tầng lớp dưới, khi tình yêu của họ không được coi trọng. Thị Nhi 37 tuổi, bị chồng bỏ năm 19 tuổi, đi làm giúp việc cho nhà ông Pào - người làm thuốc bắc ở Pao Mao Phìn. Nhà văn mô tả Nhi - cái ''đầu thừa đuôi thẹo'' ở cuộc đời - với những đặc điểm xấu nhất: ''mắt trắng dã, mũi hếch, mồm vẩu, mày dựng đứng, mặt đầy tàn nhang, lưỡng quyền cao, giọng á thanh khàn rè''.

Ít lâu sau, ông Pào và Nhi ăn ở như vợ chồng. Tuy nhiên, Thị chỉ có tình cảm với Giẳng, 19 tuổi, cũng đi làm thuê, người còi cọc, ''trên răng dưới dép''. Khác với ông Pào vũ phu, chỉ coi Nhi như công cụ thỏa mãn thú tính, Giẳng luôn nâng niu, khen ngợi từng đường nét xấu xí nhất của chị.

Khi tình yêu ngày càng hòa quyện, Nhi và Giẳng bàn kế hoạch đầu độc ông Pào, cuối cùng vướng vòng lao lý. Ra tù trước song Giẳng qua đời do suy tim và hen suyễn, để lại nỗi đau lớn cho người đàn bà vì yêu mà trở nên điên dại. Với giọng điệu thẳng thắn nhưng giàu cảm xúc, nhà văn Ma Văn Kháng để lại trong lòng người đọc nỗi day dứt về một cái kết không trọn vẹn.

Theo nhà văn Mai Thanh, nhiều câu chuyện của Ma Văn Kháng đơn giản, không có cốt truyện. ''Chỉ có Ma Văn Kháng mới đủ tài phù phép cho nó thành truyện ngắn. Ông có một năng lực mà theo tôi nên gọi là ma lực trong việc gọt giũa và đánh bóng câu chữ, ông làm điều đó một cách kiên nhẫn, cầu kỳ và tỉ mẩn như một người thợ làm đồ trang sức có bàn tay vàng điệu nghệ mà mỗi khi đọc tôi lại nghĩ đến Nguyễn Tuân'', nhà văn nói.

Phó giáo sư, tiến sĩ Đoàn Trọng Huy nhận định Ma Văn Kháng có một kho chữ phong phú, kho ngôn ngữ của muôn mặt đời thường. Theo nhà văn Phạm Ngọc Chiêu, tác giả không chỉ giỏi dùng ngôn ngữ khi miêu tả mà còn ở những đoạn văn ''phiêu''. Đó là những đoạn văn dài, ngắn khác nhau, đôi lúc chỉ một, hai câu hoặc rất nhiều chữ nghĩa, song đều mang đến cho độc giả loạt ý tưởng thú vị.

Nhà văn Ma Văn Kháng. Ảnh: Ngọc Thành

Ma Văn Kháng tên thật là Đinh Trọng Đoàn, sinh năm 1936 tại Hà Nội. Ông hòa mình vào dòng chảy văn chương Việt Nam hiện đại từ nửa sau thế kỷ 20, trở thành một trong những cây bút tiêu biểu. Lên miền núi từ năm 18 tuổi, sống ở vùng cao 25 năm đã cho ông nhiều trải nghiệm, chất liệu để sáng tác hơn 20 tiểu thuyết, gần 200 truyện ngắn.

Năm 2012, nhà văn nhận giải thưởng Hồ Chí Minh với cụm tác phẩm Tuyển tập truyện ngắn, cùng ba tiểu thuyết Mưa mùa hạ, Côi cút giữa cảnh đời, Gặp gỡ ở La Pán Tẩn. Cuối năm 2015, ông giới thiệu tác phẩm Người thợ mộc và tấm ván thiên, được ông viết trong khoảng ba năm từ 2012 tới 2014. Năm 2017, ở tuổi 82, nhà văn ra mắt tiểu thuyết Chim én liệng trời cao. Tháng 12/2023, ông được Hội Nhà văn Hà Nội tặng giải Thành tựu văn học trọn đời.

Phương Linh