Stephanie Foo - nhà sản xuất chương trình phát thanh người Mỹ gốc Malaysia - hiện có cuộc sống hạnh phúc bên chồng và cộng đồng dành riêng cho cô. Nhưng để có những ngày ấm áp, Foo từng chiến đấu căn bệnh C-PTSD (rối loạn căng thẳng sau sang chấn phức tạp) - hậu quả của tuổi thơ bị bạo hành thể xác, tinh thần. Năm 2022, cô kể chuyện đời dưới dạng hồi ký mang tên What My Bones Know: A Memoir of Healing from Complex Trauma.

Theo chuyên trang Cleverland Clinic, C-PTSD (complex post-traumatic stress disorder) liên hệ mật thiết với PTSD (rối loạn căng thẳng sau sang chấn). Trong khi PTSD là di chứng của chấn thương đơn lẻ như bị hành hung, đau đớn khi sinh hoặc hỏa hoạn, C-PTSD là hệ quả của tổn thương kéo dài, liên tục như lúc nhỏ bị lạm dụng, bạo lực gia đình.

Bản Việt có tên đầy đủ là "Nơi vết thương ánh sáng rọi vào - hành trình chữa lành sang chấn phức tạp" do dịch giả Phương Huỳnh chuyển ngữ, nhà xuất bản Dân Trí liên kết First News phát hành tháng 6. Ảnh: First News

Tác phẩm mở đầu với khung cảnh Stephanie Foo xem lại cuộn băng cũ, gặp lại bản thân nhỏ tuổi có vẻ hạnh phúc bên những món quà Giáng sinh. Đoạn phim tua tới cảnh cô bé thổi bong bóng cùng mẹ ngoài trời, khiến phiên bản Foo trưởng thành ngỡ ngàng. Theo cô nhớ, thời thơ ấu không vô tư lự, mà là tháng ngày đầy nỗi đau.

Tác giả cho biết theo gia đình đến California năm hai tuổi rưỡi vì "giấc mơ Mỹ" của bố. Ông là người Malaysia gốc Hoa, luôn nỗ lực để gia đình sống trong ngôi nhà đầy đủ tiện nghi ở khu San Joes, cạnh những trường học chất lượng. Suốt thời thơ ấu, Foo luôn tỏ ra ngoan ngoãn, hiểu chuyện để vui lòng người lớn nhưng không nhận lại yêu thương. Thay vào đó, cô buộc trở thành người chăm sóc, xoa dịu tổn thương tinh thần của cha mẹ.

Chuỗi ngày bị bạo hành khiến Stephanie Foo mắc C-PTSD, thường xuyên lo âu, khó điều tiết cảm xúc và chán ghét chính mình. Căn bệnh khiến cô gặp trở ngại khi duy trì các mối quan hệ, dễ gây hấn với mọi người và hình thành sự gắn bó không lành mạnh với người lạm dụng. Cô luôn cảm thấy bản thân không xứng đáng được yêu thương. Tác giả dành nhiều năm chữa trị, thử nhiều liệu pháp nhưng tất cả như "trát những lớp thạch cao trắng muốt không tỳ vết lên để trám vào những lỗ hổng toang hoác trong cốt tủy mà thôi".

Chân dung tác giả Stephanie Foo. Ảnh: Instagram Stephanie Foo

Trong quá trình chữa lành, đôi lúc Foo cảm thấy ổn, đôi lúc xem mình như "phiên bản lỗi". Dẫu vậy, cô không bỏ mặc quá khứ, dám truy vấn gốc rễ nỗi đau từ thời bố mẹ, ông bà và cụ cố. Từ câu chuyện cội nguồn, cô phát hiện những khía cạnh khác của đói nghèo, chiến tranh và mặt trái của "giấc mơ Mỹ".

Tác giả đúc kết: "Tôi là sản phẩm của cả một xứ sở. Tôi là một trong số rất nhiều người. Tất cả chúng tôi đều là nạn nhân của một cộng đồng rối loạn chức năng rất giỏi kìm nén bản thân trong khi lẩm bẩm 'Hãy biết cười trong nước mắt. Phải biết ngậm đắng nuốt cay'". Bằng lòng dũng cảm và kiên trì chiến đấu, Stephanie Foo vượt qua chướng ngại quá khứ. Sau tất cả, cô có một cái kết có hậu với gia đình riêng, sự nghiệp thành công.

Theo nhà xuất bản trong nước, tác phẩm cung cấp bức tranh hoàn chỉnh về C-PTSD trong bối cảnh Việt Nam chưa có sách hay hệ thống tài liệu nghiên cứu sâu về chứng bệnh. "Nơi vết thương ánh sáng rọi vào không phải là một cuốn sách dễ đọc. Những trang viết miêu tả về quá khứ bị lạm dụng và bạo hành của Stephanie khiến người đọc phải nhiều lần khựng lại vì nặng nề và đau đớn. Nhưng với lối viết giao thoa giữa kể chuyện và cung cấp thông tin khoa học, Stephanie Foo đã phác họa cho chúng ta thấy một câu chuyện chân thật, sâu sắc về C-PTSD và tác động của nó lên cuộc sống của người trưởng thành", trích lời giới thiệu.

Hồi ký nhận phản hồi tốt từ độc giả quốc tế, nhận nhiều đánh giá 5/5 sao từ Goodreads. Tác phẩm lọt vào danh sách Một trong những quyển hay nhất năm 2022 của Washington Post, Cosmopolitan, NPR. Trên Goodreads, một độc giả nhận xét cuốn sách dành cho ai quan tâm sức khỏe tinh thần, chủ đề sắc tộc, danh tính người Mỹ gốc Á hay những câu chuyện về tự nhận thức.

Stephanie Foo, 38 tuổi, hiện sống ở New York, là tác giả, nhà sản xuất nổi tiếng với chương trình radio This American Life phát sóng trên kênh Snap Judgement, Reply All, 99% Invisible và Radiolab. Một số bài viết của cô đã được đăng trên New York Times. Cô cũng là diễn giả và giảng viên, từng dạy tại Đại học Columbia.

Phương Thảo