Colin Nagy, cây viết cộng tác của chuyên trang du lịch Skift, dự đoán sân bay ở Bali đông đúc như thường lệ khi anh hạ cánh trên chuyến bay từ Mỹ vào tuần trước. Anh cho biết đã chuẩn bị tinh thần cho cảnh chen lấn hay xếp hàng dài nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại.

"Quét hộ chiếu, nhìn vào camera và đi tiếp khi cổng nhấp nháy đèn xanh", Colin nói, cho biết mọi thứ diễn ra nhanh chóng và dễ dàng. Liên minh châu Âu (EU) áp dụng hệ thống thông quan sinh trắc tại hầu hết các sân bay lớn đối với du khách nhập cảnh vào các nước thuộc khối Schengen từ đầu năm nay. Hệ thống kiểm soát xuất nhập cảnh tự động đang dần phổ biến trên toàn thế giới, đồng thời khép lại thời kỳ của những con dấu xuất nhập cảnh trong hộ chiếu.

Dấu mộc xuất nhập cảnh trong hộ chiếu. Ảnh: Keira Proust/ABC News

Dù quy trình kiểm tra an ninh mới an toàn, dễ kiểm soát và phù hợp với bối cảnh lượng khách ngày càng tăng tại sân bay, Colin cho biết vẫn lưu luyến những "kỷ vật hữu hình" hay dấu mộc thủ công trong cuốn hộ chiếu.

Cây viết du lịch người Mỹ cho biết quyển sổ bị bong tróc phần mép vẫn nằm trong ngăn kéo của anh. Bên trong quyển sổ dày đặc dấu mộc và nhãn an ninh ở mặt sau. Với Colin, mỗi con dấu là một "ký ức thu nhỏ" của từng chuyến đi.

"Dấu nhập cảnh màu đỏ của Đan Mạch rõ nét và gọn gàng, phản ánh sự ngăn nắp của đất nước này. Dấu mộc chữ Arab từ Oman được đóng trước khi tôi bước vào sa mạc Rub’ al Khali để cắm trại, trong khi con dấu từ Hong Kong gợi nhớ lần tôi ghé thăm nơi này trước khi Trung Quốc siết chặt kiểm soát", Colin nói.

Tác giả người Mỹ còn có dấu mộc nhập cảnh Zimbabwe bị nhòe do ngón tay dính mực của nữ nhân viên hải quan tại sân bay Buffalo Range để lại. Mẫu giấy thị thực Tanzania trải dài một trang hộ chiếu, được cấp tại quầy thủ tục ở sân bay Kilimanjaro, ngay sau khi anh đáp chuyến bay của hãng hàng không quốc gia Hà Lan KLM.

Con dấu nhập cảnh của Cộng hòa Palau cũng chiếm trọn một trang trong hộ chiếu, gợi nhắc về trách nhiệm của khách du lịch khi đến đảo quốc ở Tây Thái Bình Dương.

"Không chỉ là thủ tục thông quan thông thường, con dấu như một 'hợp đồng đạo đức' hay cam kết ý thức bảo vệ môi trường và hành xử có trách nhiệm trong suốt thời gian du khách lưu trú", Colin nói.

Dấu mộc hộ chiếu xuất hiện từ những năm 1800 và trở nên phổ biến vào đầu thế kỷ XX. Từng đóng vai trò kiểm soát việc qua lại biên giới, dấu mộc xuất nhập cảnh dần đại diện cho mỗi quốc gia và thể hiện một dạng "quyền lực mềm". Theo Colin, người ta có thể cảm nhận được quốc gia nào chào đón du khách cởi mở qua mỗi con dấu, và quốc gia nào vẫn thận trọng, nghiêm ngặt như thể còn "rà soát cả dữ liệu từ thời Chiến tranh Lạnh".

"Giống như tín hiệu analog không hoàn hảo, dấu mộc bị lệch hay nhòe đều mang vẻ đẹp riêng và ký ức của mỗi hành trình", Colin nói, cho biết vẫn nhớ cảm giác đứng chờ kiểm tra và đóng dấu mộc xuất nhập cảnh trong hộ chiếu.

Với Colin, hộ chiếu không chỉ là giấy tờ để đi lại mà còn giống như một cuốn nhật ký hành trình. Anh thích sưu tầm các con dấu vì mỗi dấu mộc đều gợi nhớ đến những nơi anh từng đặt chân tới.

Thế giới vạn vật dần trở nên phù du, chữ ký thành sinh trắc học, chìa khóa gộp vào điện thoại, tem hóa máy quét, con người sẽ quyết định điều gì xứng đáng được lưu giữ.

"Dấu mộc hộ chiếu không phát sáng, không phát tiếng, chỉ lặng lẽ chồng lớp theo thời gian, thành bức tranh khảm giữa những trang giấy", Colin nói, cho biết thấy may mắn khi được sống trong thời đại có thể trải nghiệm và sưu tầm những dấu vết ấy.

Hà Phương (Theo Skift)