Văn hóa búp bê Luk Thep ở Thái Lan nhận được nhiều chú ý vì những yếu tố tâm linh xoay quanh. Luk Thep, hay "Thiên thần nhí", là những con búp bê nhựa được chế tạo giống hệt trẻ em. Người ta tin chúng chứa đựng linh hồn mang lại may mắn và thịnh vượng. Người sở hữu chăm sóc chúng như con thật, từ cho ăn, mặc quần áo, đến ôm ấp.

Nhà báo ảnh Amanda Mustard của tờ Time từng kể khi đi qua bãi đỗ xe ở Bangkok, cô thấy một phụ nữ ôm thứ mà cô tưởng là em bé nhưng hóa ra chỉ là một con búp bê Luk Thep. Một câu chuyện liên quan đến Luk Thep gây chú ý toàn cầu xảy ra vào tháng 1/2016 khi hãng hàng không Thai Smile Airways cho phép hành khách mua vé máy bay và bữa ăn cho búp bê, thậm chí hướng dẫn tiếp viên đối xử với chúng như trẻ em.

Một con búp bê Luk Thep. Ảnh: Time

Nguồn gốc của Luk Thep có nhiều giả thuyết. Một số người cho rằng chúng là phiên bản hiện đại của Kuman Thong - những bức tượng làm từ thai nhi đã qua đời, được tin là mang linh hồn và đem lại may mắn nếu được đối xử tốt.

Một giả thuyết khác tin Luk Thep gắn liền với tỷ lệ sinh thấp ở Thái Lan khi phụ nữ trung niên thường mang theo các búp bê này như cách bù đắp tình cảm. Ngoài ra, trào lưu có thể bắt nguồn từ bối cảnh kinh tế khó khăn năm 2016, khiến người dân tìm kiếm một điểm tựa tinh thần.

Tuy nhiên, phần lớn ý kiến cho rằng Luk Thep gắn liền với sự giao thoa của Phật giáo, Ấn Độ giáo, tín ngưỡng vật linh và truyền thống thờ cúng đồ vật ở Thái Lan. Các nhà sư Phật giáo và thầy bói đã thực hiện các nghi lễ đặc biệt để đưa linh hồn "may mắn" vào những con búp bê, giúp chúng được xem như vật mang sức mạnh tâm linh. Amanda Mustard nhận định rằng Luk Thep là một phần của phong tục đeo bùa hộ mệnh để cầu may.

Năm 2015, DJ Bookko, một người nổi tiếng trên đài phát thanh Thái Lan, bắt đầu mang búp bê Luk Thep tên Wan Sai đến các sự kiện công khai và chia sẻ trên mạng xã hội. Các ngôi sao Thái Lan nhanh chóng nhập cuộc, mang búp bê đến những nhà hàng sang trọng, tiệm làm móng và thậm chí yêu cầu chỗ ngồi riêng trên máy bay.

Mama Ning, người tự xưng "mẹ của Luk Thep" và là một chuyên gia về nghi lễ Ấn Độ giáo, được xem là người khởi xướng trào lưu này vào khoảng năm 2011. Ngoài bán búp bê, bà còn tùy chỉnh chúng, thực hiện nghi thức tâm linh để kết nối người sở hữu với búp bê phù hợp. Mama Ning có một nhóm khoảng 10 phụ nữ, được gọi là "môn đồ", tuân theo sự hướng dẫn của bà trong việc chăm sóc và tôn kính Luk Thep.

Bên trong nhà của Mama Ning. Ảnh: The World

Cách người Thái chăm sóc Luk Thep rất đa dạng. Một số người chỉ giữ búp bê tại cửa hàng hoặc nơi kinh doanh để cầu may mắn cho công việc và gia đình, không mang về nhà. Những người khác lại đối xử với chúng như con thật, từ việc cho ăn, thay quần áo, thuê người trông trẻ, đến tổ chức các buổi gặp gỡ cho búp bê.

Một số nhà hàng ở Thái Lan thậm chí thiết kế thực đơn đặc biệt dành riêng cho Luk Thep, với các món ăn được phục vụ như cho trẻ em. Amanda Mustard từng tham dự lễ wai khru của Mama Ning vào tháng 3/2016 và gặp một gia đình nhận nuôi búp bê tên Natalie. Gia đình này, gồm vợ chồng và cậu con trai 8-9 tuổi, chia sẻ họ muốn có một cô con gái nhưng không thể nên Natalie là cách để họ bù đắp mong muốn đó. Với một số người, Luk Thep còn là nguồn động viên tinh thần, giúp gia đình gắn kết hoặc hỗ trợ vượt qua các vấn đề như nghiện rượu.

Tuy nhiên, sự chú ý quá mức từ truyền thông cũng dẫn đến phản ứng trái chiều. Một số người Thái nghĩ những người sở hữu Luk Thep có vấn đề tâm lý. Trong khi đó, cảnh sát Thái Lan cảnh báo búp bê có thể bị tội phạm lợi dụng để buôn lậu ma túy. Vì vậy, việc bắt gặp Luk Thep trong đời sống hàng ngày dần trở nên hiếm hơn. Khi không còn muốn chăm sóc, người sở hữu thường mang búp bê đến chùa thay vì vứt bỏ vì họ tin rằng chúng mang linh hồn và không thể bị thải bỏ tùy tiện.

Hoài Anh (Theo Time, Lonely Planet)