Lên chức trưởng nhóm Marketing khi tròn 25 tuổi, Phan Tấn Việt (TP HCM) đặt mục tiêu sẽ có nhà thành phố năm 30 tuổi. Nhưng sau hơn hai năm, anh thừa nhận vẫn chưa có một khoản tích lũy nào đáng kể. "Mỗi tháng em để dành trước một ít, còn lại tiêu dần. Nhưng thấy vé máy bay rẻ là book, giày sale thì mua, cuối tuần lại đi nhà hàng, du lịch... nên gần như tiền tiết kiệm đều để trả thẻ tín dụng", Việt kể.

Tương tự, Lê Thị Ngọc Vy (Hà Nội), đã đi làm bốn năm với thu nhập gần 20 triệu đồng mỗi tháng, nhưng cũng không có khoản để dành. Vy kể tháng rồi bị tai nạn nhẹ, phải mượn bạn để đóng viện phí, Sở thích "săn sale", đi concert hay du lịch "chữa lành" khiến cô nhiều lần bị động trước những tình huống khẩn cấp.

Không ít người trẻ rơi vào tình trạng như Việt và Vy, dù mức thu nhập hiện nay không thấp. Khảo sát của tập đoàn Navigos năm 2025 thực hiện trên 3.400 người lao động với gần một nửa đang làm việc tại TP HCM (47,22%), cho thấy, mức lương trung bình của người lao động có kinh nghiệm (chưa là quản lý) dao động từ 12,7 đến 38,1 triệu đồng mỗi tháng, tùy lĩnh vực. Với một số ngành đặc thù, mức thu nhập còn cao hơn. Tuy vậy, tình trạng "vung tay quá trán" vẫn phổ biến, bắt nguồn từ việc thiếu kỷ luật tài chính và chưa biết cách kiểm soát dòng tiền.

Giới trẻ làm việc tại một quán cà phê ở Hà Nội. Ảnh: Hoàng Giang

Theo các chuyên gia tài chính từ Manulife, vấn đề của Gen Z không nằm ở mức thu nhập, mà là cách tiêu tiền. Để cải thiện, nhóm này có thể áp dụng quy tắc 40-40-20. Cụ thể, 40% thu nhập dành cho chi tiêu thiết yếu, 40% cho tiết kiệm và đầu tư, 20% cho nhu cầu cá nhân và giải trí. Tỷ lệ này có thể linh hoạt theo từng hoàn cảnh, song quan trọng nhất là tạo được giới hạn rõ ràng giữa chi và tích lũy.

Triệu phú Grant Cardone, người đề xuất công thức 40-40-20, cho rằng việc dành 40% thu nhập thay vì tiêu dùng có thể giúp người trẻ xây dựng sự giàu có bền vững. Ông cũng nhấn mạnh, quy tắc này giúp hạn chế tình trạng chi tiêu tiền quá sớm hoặc vung tay vượt quá khả năng tài chính.

Nguyên tắc 40-40-20 có thể giúp người trẻ đạt được các mục tiêu tài chính. Ảnh: Manulife

Tại các thành phố lớn ở Việt Nam, Gen Z có thể áp dụng nguyên tắc này bằng cách giới hạn chi phí cố định như nhà ở, ăn uống, di chuyển... trong khoảng 40% tổng thu nhập. Phần 40% tích lũy có thể phân bổ gồm: 15% gửi tiết kiệm, 15% tham gia bảo hiểm sức khỏe - nhân thọ, 10% đầu tư vào quỹ mở hoặc cổ phiếu dài hạn.

Nguyễn Thanh Nhàn, 27 tuổi, nhân viên thiết kế nội thất, áp dụng nguyên tắc này từ ngày đầu đi làm. Nhàn cho biết khi vừa nhận lương sẽ trích 15% vào tài khoản tiết kiệm 10% đóng phí bảo hiểm Manulife 10% đưa vào Quỹ đầu tư năng động MDI. Sau đó mới tính toán phần chi tiêu. Nhàn cho biết, tiết kiệm và bảo hiểm là khoản bắt buộc

Chuyên gia Manulife cho rằng, quản lý tài chính không có nghĩa là phải cắt bỏ mọi thú vui, mà là hiểu rõ dòng tiền của bản thân có đang phục vụ cho mục tiêu dài hạn hay không. Chuyên gia nhấn mạnh, nếu kiên trì và kỷ luật trong việc quản lý tài chính, người trẻ hoàn toàn có thể đạt được tự do tài chính sớm hơn mình nghĩ.

Thái Anh