Zhang Yin sinh năm 1957 trong một gia đình nghèo ở Quảng Đông. Tuổi thơ của bà là chuỗi ngày thiếu thốn, cả nhà chỉ được ăn thịt vào dịp Tết. Năm 15 tuổi, bi kịch ập đến khi cha qua đời. Là chị cả, Zhang Yin phải bỏ học, gánh vác trách nhiệm cùng mẹ nuôi nấng và chăm các em.

Không bằng cấp, bà xin đi làm việc vặt. Nhờ chăm chỉ và nhạy bén, bà từng bước thành kế toán cho một công ty nhỏ ở Thâm Quyến.

Bước ngoặt đến trong một chuyến công tác đến Hong Kong. Bà choáng ngợp khi thấy giấy bị vứt bỏ đầy các thùng rác, trong khi đây là nguồn nguyên liệu khan hiếm ở Trung Quốc đại lục. Ý tưởng kinh doanh giấy phế liệu hình thành.

Bất chấp gia đình phản đối, năm 27 tuổi Zhang Yin mang theo số tiền vay mượn ít ỏi đến Hong Kong. "Con không muốn cả đời chỉ sống chật vật như vậy", bà nói với mẹ trước khi đi.

Zhang Yin khi mới khởi nghiệp tại Hong Kong từ công việc thu mua phế liệu. Ảnh: Sohu

Khởi nghiệp tại Hong Kong không dễ dàng. Zhang Yin bắt đầu với một chiếc xe ba gác cũ, rong ruổi khắp các con phố thu gom phế liệu. Bữa trưa thường chỉ có bánh bao và dưa muối.

Công việc không chỉ vất vả mà còn đầy rẫy mánh khóe. Giấy thu về thường bị trộn lẫn giấy ướt, mốc, thậm chí cả rác để tăng cân nặng. Để đảm bảo chất lượng, bà kiên quyết kiểm tra tỉ mỉ từng xe hàng. Sự kiên quyết này khiến bà trở thành cái gai trong mắt một băng đảng nắm độc quyền ngành tái chế giấy ở Hong Kong.

Bà bị đe dọa, cửa hàng bị đập phá nhưng không nao núng. Sự kiên cường của Zhang Yin cuối cùng khiến băng đảng phải chùn bước, đồng thời mang lại cho bà uy tín lớn trong ngành.

Nắm bắt nhu cầu giấy tái chế khổng lồ của Trung Quốc, năm 1988, bà thành lập nhà máy giấy đầu tiên tại Đông Hoản và dần tạo thành một chuỗi kinh doanh khép kín.

Trong một chuyến đi Mỹ, bà nhận thấy nguồn giấy phế liệu dồi dào và hệ thống tái chế khoa học của nước này. Bà cùng chồng thành lập công ty Trung Nam Holdings tại Mỹ, chuyên thu mua giấy phế liệu rồi vận chuyển về các nhà máy ở Trung Quốc, đi trước các đối thủ một bước.

Zhang Yin cùng chồng xây dựng nhà máy sản xuất giấy tại Mỹ, chuyên cung cấp bìa cứng chất lượng cao giữa những năm 1990. Ảnh: Sohu

Năm 1996, Zhang Yin đầu tư 110 triệu tệ thành lập công ty giấy Cửu Long (Nine Dragons Paper), chuyên sản xuất giấy bìa cứng chất lượng cao. Nhờ nguồn cung nguyên liệu ổn định từ Mỹ, Cửu Long nhanh chóng thống trị thị trường với sản lượng hàng năm lên tới 200.000 tấn.

Công ty mang về lợi nhuận trung bình 7 tỷ tệ mỗi năm, đưa bà trở thành "Nữ hoàng giấy" và là một trong những phụ nữ giàu nhất Trung Quốc.

Năm 2005, Nine Dragons Paper vượt qua Chenming Paper, trở thành nhà sản xuất giấy lớn nhất Trung Quốc, thứ hai châu Á và thứ tám trên thế giới.

Một năm sau, công ty được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Hong Kong. Tài sản của Zhang Yin vươn lên 4,1 tỷ USD, giúp bà trở thành người phụ nữ giàu nhất Trung Quốc theo Hurun Rich List.

Năm 2010, ở tuổi 53, bà trở thành nữ tỷ phú tự thân giàu nhất thế giới với tài sản ước tính 38 tỷ tệ. Năm 2024, bà tiếp tục góp mặt trong danh sách những người phụ nữ giàu nhất châu Á.

Tuy nhiên, đế chế của Zhang Yin cũng đối mặt với những cáo buộc gây ô nhiễm. Các nhà máy giấy của bà bị cho là đã thải ra lượng lớn khí và nước thải độc hại chưa qua xử lý, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường.

Khi những lời phàn nàn của người dân ngày một lớn và Trung Quốc bắt đầu siết chặt quy định, Zhang Yin lại có một hướng đi khác. Bà lần lượt chuyển các nhà máy của mình sang Mỹ. Sau khi đứng vững trên thị trường này, bà cũng chuyển quốc tịch.

Động thái này đã dấy lên làn sóng chỉ trích dữ dội tại quê nhà. Nhiều người cho rằng bà "kiếm bộn tiền bằng cách hủy hoại môi trường Trung Quốc, sau đó phủi tay rời đi", và cáo buộc bà vô trách nhiệm với mảnh đất đã từng nuôi dưỡng mình.

Minh Phương (Theo Sohu, Sina)