6 món canh giải nhiệt ngày hè

Mỗi món canh không chỉ đầy đủ dưỡng chất mà còn là sự hài hòa âm dương ngũ hành, giúp thanh nhiệt, tiêu thực làm dịu cái oi bức ngày nóng.

Canh riêu cá nấu quả thanh trà

Thanh trà có vị chua dịu, thanh nhẹ và đặc biệt khi nấu canh riêu giữ được màu nước đẹp, khác với sấu hoặc khế thường khiến nước canh xỉn màu. Thanh trà mang tính âm (mát), kết hợp dương (cá), giúp quân bình cơ thể, nhẹ bụng và giảm nhiệt trong những ngày oi bức.

Chú ý mỗi món riêu Hà Nội có một loại rau gia vị phù hợp riêng. Canh riêu cá luôn kèm hành lá, thì là mới trọn vị còn riêu trai, riêu hến, riêu trùng trục thường đi kèm rau răm. Khi nấu canh riêu chua không nên cho rau gia vị vào sớm. Khi ăn múc ra bát mới cho để giữ màu xanh và hương vị đặc trưng. Nếu cho sớm dễ bị úa vàng, mất mỹ quan.

Canh bầu nấu tôm đồng giã

Theo Đông y, quả bầu tính mát, vị nhạt, chứa nhiều nước và chất xơ giúp giải độc, giải nhiệt, lợi tiểu, trị nóng trong, táo bón mùa hè.

Tôm đồng giã nhuyễn lọc lấy nước thịt nấu canh có vị ngọt tự nhiên, bổ sung chất đạm mà không gây nóng như các loại thịt. Việc giã tôm thay vì xay giúp giữ cấu trúc, đồng thời lọc nước trong và hạn chế lợn cợn.

Món này nên nấu nhanh tay để bầu còn độ giòn mềm tự nhiên. Đây là sự kết hợp của thủy (tôm), mộc (bầu) trong ngũ hành, giúp dưỡng âm, tiêu thực mà không ngấy.

Từ xưa, phổ biến và bình dân nhất là canh bầu nấu tôm nhỏ hoặc tép đồng giã. Tôm, tép đồng giã tay và lọc kỹ nhiều lần sẽ lấy được nhiều thịt, khi nấu đóng tảng đẹp mắt, ngon miệng. Không nên xay sẽ bị vỡ vụn và lấy được ít riêu.

Canh thịt băm nấu với quả sấu

Đặc trưng của miền Bắc vào đầu hè là sự xuất hiện của trái sấu, loại quả chua giàu axít hữu cơ, có tác dụng kích thích tiêu hóa và giảm nhiệt theo y học cổ truyền. Sấu thuộc nhóm thực phẩm âm (lạnh), được dùng phối với thịt nạc vai – có tính ôn (ấm) – để cân bằng. Khi nấu, sấu nên đập dập, nấu mềm rồi dằm lọc lại để nước canh trong, chua thanh mà không gắt. Món canh này nhẹ nhàng, dễ tiêu, đặc biệt phù hợp những ngày nắng đầu mùa.

Canh rau ngót nấu thịt

Rau ngót theo Đông y có tính mát, vị ngọt, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu và mát gan. Khi nấu với thịt nạc băm – chứa nhiều protein và chất sắt – món canh trở nên trọn vẹn dinh dưỡng. Điều thú vị là rau ngót nên được vò hoặc giã bằng tay để tiết tinh dầu, giúp dậy mùi đặc trưng và giữ được vị ngọt hậu. Trong ngũ hành, rau ngót (mộc – màu xanh) phối cùng thịt (kim – màu trắng nhạt) tạo thế hài hòa, giúp điều hòa khí huyết và ổn định tiêu hóa.

Canh cua đồng khoai sọ rau rút

Cua đồng có tính hàn, vị mặn, giàu canxi và kẽm – là loại thực phẩm giải nhiệt hiệu quả vào mùa hè. Khoai sọ giúp làm dịu vị tanh của cua, bổ sung tinh bột chậm, đồng thời kết cấu bở của khoai hòa quyện với nước canh cua tạo độ sánh tự nhiên. Rau rút (rau nhút) thơm nhẹ, có tính mát, là loại rau đúng mùa hè ở miền Bắc, không thể thiếu trong món canh này. Để nấu ngon, nên luộc khoai riêng, lọc cua kỹ và thả rau rút sau cùng để giữ độ giòn. Món ăn là ví dụ điển hình của kỹ thuật "quân bình âm dương": hàn (cua, rau rút) – ôn (khoai), mềm – giòn – sánh – thanh.

Canh riêu trai

Trai đồng có tính hàn, vị ngọt, thường được dùng trong Đông y để lợi tiểu, mát gan. Khi nấu canh, thịt trai được xào riêng với hành khô, nghệ tươi, rồi phối với nước riêu chua thanh từ dấm bỗng. Món này nổi bật bởi độ trong, dịu mát, ít béo, giàu khoáng. Lưu ý: nước luộc trai nên lọc kỹ để tránh cát; thịt trai không nấu lâu kẻo dai. Về ngũ hành, trai – hành – nghệ là tổ hợp của thủy – mộc – thổ, tạo vị tròn đầy mà vẫn thanh nhẹ.

Canh chua cá Nam Bộ

Nếu miền Bắc chú trọng vị thanh, thì canh chua Nam Bộ lại đa tầng: chua – ngọt – cay – thơm. Dùng dứa, me, cà chua, giá đỗ, bạc hà, rau thơm... món canh như một tổng hòa của nhiều nguyên liệu giàu sinh lực mùa hè. Cá lóc, cá diêu hồng hay cá basa đều có thể dùng, miễn là tươi và sơ chế sạch. Trong ngũ hành, đây là món canh hiếm hoi có đủ kim – mộc – thủy – hỏa – thổ trong nguyên liệu, giúp kích thích tiêu hóa, hạ nhiệt và nâng cao đề kháng.