UBND tỉnh Ninh Bình và doanh nghiệp xây dựng Xuân Trường mới đây kiến nghị xây dựng sân bay quốc tế, vị trí dự kiến tại Ý Yên (tỉnh Nam Định cũ) hoặc địa điểm do Bộ Xây dựng đề xuất. Nguồn vốn đầu tư từ ngân sách tỉnh Ninh Bình và vốn xã hội hóa. Bộ Xây dựng đã ủng hộ chủ trương nghiên cứu, xem xét bổ sung quy hoạch cảng hàng không tại địa phương này trong giai đoạn tới.

Nhìn nhận về đề xuất này, chuyên gia thiết kế công trình hàng không Nguyễn Bách Tùng cho rằng ưu điểm khi xây dựng sân bay tại Ninh Bình là thúc đẩy du lịch, kinh tế địa phương. Ninh Bình là điểm đến du lịch nổi tiếng với quần thể danh thắng Tràng An, Tam Cốc - Bích Động, cố đô Hoa Lư, chùa Bái Đính... Năm 2024, du lịch Ninh Bình đón hơn 8,7 triệu lượt khách, hướng đến mục tiêu đón trên 9 triệu lượt, trong đó có trên 2 triệu khách quốc tế trong năm 2025.

Lượng khách du lịch lớn song hiện địa phương chưa có sân bay, gây bất tiện cho khách. Khách thường phải đến sân bay Nội Bài (Hà Nội) hoặc Thọ Xuân (Thanh Hóa) rồi đi đường bộ khoảng 3-4 giờ đến Ninh Bình. "Việc có sân bay sẽ giúp Ninh Bình đón được nhiều khách quốc tế và nội địa hơn, giảm phụ thuộc sân bay Nội Bài hay Thọ Xuân, Thanh Hóa", TS Tùng nói.

Không chỉ phục vụ khách du lịch, sân bay ở Ninh Bình còn phục vụ đi lại của người dân tỉnh Ninh Bình mới (gồm Nam Định, Ninh Bình, Hà Nam cũ), một phần dân cư ở Thanh Hóa và phía nam Hà Nội.

Lễ hội tại khu di sản Tràng An (Ninh Bình) thu hút rất đông khách du lịch. Ảnh: Giang Huy

Theo ông Tùng, điểm thuận lợi khi xây dựng sân bay là có sự tham gia của doanh nghiệp đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), lĩnh vực mà lâu nay khó huy động xã hội hóa. Việc triển khai PPP cũng là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68 của trung ương.

Ủng hộ nghiên cứu quy hoạch sân bay Ninh Bình, TS Lương Hoài Nam, Tổng giám đốc Bamboo Airways, đánh giá hạ tầng sân bay của Việt Nam đang tụt hậu, vẫn loay hoay với mô hình phát triển sân bay cũ kỹ, phức tạp, trong khi các nước khác đã tiến xa hơn rất nhiều. Như ở Mỹ, thị trấn nhỏ cũng có sân bay riêng và không phải từ tiền ngân sách mà từ doanh nghiệp, cộng đồng, cơ chế mở để người dân và nhà đầu tư có quyền được làm.

Hiện nhiều địa phương có tiềm năng du lịch, bất động sản hoàn toàn có thể tự đầu tư xây sân bay nhỏ, là động lực phát triển kinh tế. Tỉnh không trông chờ ngân sách, sẵn sàng bỏ tiền ra làm miễn là có một khuôn khổ pháp lý rõ ràng.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia chỉ ra một số nhược điểm khi xây dựng sân bay tại Ninh Bình. Quy hoạch mạng lưới cảng hàng không Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050 và các quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đã xác định quy hoạch sân bay thứ hai của Vùng Thủ đô nằm tại phía nam Hà Nội, xây dựng từ năm 2030 đến năm 2050. Các quy hoạch giao thông và quy hoạch chung Thủ đô cũng xác định vị trí dự kiến sân bay này tại huyện Phú Xuyên cũ.

Khoảng cách từ Ý Yên (Ninh Bình) đến khu vực Phú Xuyên chỉ khoảng 40-50 km, theo chuyên gia hàng không Nguyễn Bách Tùng là "khá gần". Nếu cả hai sân bay cùng được xây dựng thì nguy cơ chia sẻ thị phần hành khách và hàng hóa là rất cao. Cơ quan chức năng cần nghiên cứu kỹ lưỡng tiềm năng phát triển của cả hai sân bay và phải điều chỉnh quy hoạch nếu cần thiết. Nếu được thực hiện, địa phương cần lựa vị trí sân bay không ảnh hưởng nhiều đến đất trồng lúa, sớm quy hoạch để giảm thiểu tác động khi thu hồi đất sau này.

TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, phân tích UBND TP Hà Nội đã xác định xây dựng sân bay thứ hai ở Phú Xuyên sau năm 2030 không chỉ để giảm tải vận chuyển hành khách cho Nội Bài mà còn vận chuyển hàng hóa, thúc đẩy kinh tế, phát triển logistics. Sân bay hình thành sẽ gắn với khu đô thị vệ tinh mới, cụm công nghiệp, làng nghề ở phía nam Thủ đô.

Nếu có thêm sân bay Ninh Bình cách sân bay ở Phú Xuyên 40-50 km thì phải chia sẻ lưu lượng hàng khách và hàng hóa, giảm hiệu quả đầu tư. "Trường hợp cả hai được đưa vào quy hoạch, Bộ Xây dựng phải tính toán, xác định thời điểm xây dựng, quy mô và chức năng của từng sân bay để tránh lãng phí", ông Nghiêm nói.

TS Trần Quang Châu, Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ Hàng không Việt Nam, lo ngại có thêm sân bay Ninh Bình thì khả năng trùng lặp luồng tuyến bay và ảnh hưởng vùng trời khi có nhiều sân bay nằm gần nhau. Bởi khi quy hoạch sân bay cần nghiên cứu không chỉ vị trí trên mặt đất mà phải cả vùng trời.

Các chuyên gia đánh giá quy hoạch mạng lưới cảng hàng không sân bay đã được Bộ Giao thông Vận tải trước đây (Bộ Xây dựng hiện nay) nghiên cứu chặt chẽ, dựa trên các tiêu chí như nhu cầu sản lượng hàng hóa, hành khách; phát triển kinh tế xã hội; quốc phòng, an ninh; điều kiện tự nhiên; cự ly tới đô thị trung tâm, các cảng hàng không lân cận... và đã được Chính phủ phê duyệt.

Các sân bay như Gia Bình (Bắc Ninh), Măng Đen (Kon Tum), Vân Phong (Khánh Hòa) được xác định là sân bay tiềm năng nên có thể xem xét bổ sung vào quy hoạch khi có nhu cầu. Sân bay Ninh Bình chưa nằm trong danh sách tiềm năng nên trước mắt nên xây dựng theo hướng sân bay chuyên dùng (vận chuyển du khách, hàng hóa mà không phải là vận chuyển công cộng thường lệ).

Đoàn Loan