Hiện trạng lầu Bảo Đại hơn 100 tuổi sát biển Nha Trang

Khu biệt thự cổ Cầu Đá ở di tích lầu Bảo Đại tại phường Nha Trang từng thu hút khách tham quan qua nhiều năm chưa được tôn tạo, xuống cấp nghiêm trọng.

Lầu Bảo Đại, còn gọi là khu biệt thự Cầu Đá, gồm 5 biệt thự cổ: Xương Rồng, Bông Sứ, Bông Giấy, Phượng Vĩ và Cây Bàng, được người Pháp xây dựng năm 1923 theo phong cách kiến trúc Pháp cùng một bãi tắm Hoàng Hậu và bến thuyền riêng. Giai đoạn 1940-1945, vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương thường nghỉ dưỡng tại đây, nên quần thể này được gọi là lầu Bảo Đại.

Tháng 10/1995, nơi đây được xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp quốc gia. Đến tháng 6/2024, khu biệt thự cổ Cầu Đá ở di tích lầu Bảo Đại được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh.

Từng mở cửa đón khách tham quan (ảnh lật sau), hiện khu vực này chỉ có một cổng vào duy nhất, luôn đóng kín, bảo vệ trông coi.

Hồi tháng 8/2013, UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch chi tiết khu di tích, giao 13,6 ha đất (gồm 8,9 ha khu di tích và núi Cảnh Long, phần còn lại là mặt biển vịnh Nha Trang) cho Công ty Khánh Hà để đầu tư dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại.

Doanh nghiệp dự kiến cải tạo 5 biệt thự cổ cho thuê du lịch, đồng thời xây mới khách sạn, nhà hàng, bến du thuyền và 36 biệt thự để bán. Tuy nhiên, dự án gặp nhiều sai phạm, bị Sở Xây dựng xử phạt và đình chỉ thi công từ năm 2017. Kể từ đó, 5 biệt thự cổ bị bỏ hoang, xuống cấp.

Đầu năm 2023, chủ đầu tư trả lại phần đất có 5 biệt thự để địa phương phục hồi và bảo tồn. UBND tỉnh đã thu hồi hơn 9.200 m2 đất và giao Trung tâm Bảo tồn di tích quản lý.

Biệt thự Xương Rồng, khu nhà có vị trí ngắm toàn cảnh Nha Trang và vịnh biển, có kiến trúc đẹp nhất, có lối xuống bãi tắm và bến thuyền. Đến nay, khu vực xung quanh biệt thự cỏ mọc um tùm, hoang vắng.

Gần đó là biệt thự Bông Sứ vẫn giữ còn giữ được nét cổ kính. Công trình này là khu nghỉ của vua Bảo Đại cùng gia đình từ năm 1940-1945. Tầng một biệt thự được làm phòng họp, tiếp đón quan khách; tầng hai là nơi nghỉ ngơi của vua và hoàng hậu; sân thượng là nơi đón gió, ngắm trăng.

Đầu tháng 7/2025, Trung tâm Bảo tồn di tích có công văn đề xuất trưng dụng biệt thự Bông Sứ để làm nơi ở cho hai lãnh đạo. Tuy nhiên, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh sau đó xác định việc Trung tâm đề xuất trên là thiếu sót, chưa xin ý kiến lãnh đạo sở; đồng thời yêu cầu kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm các cá nhân, tập thể liên quan.

Khoảng giữa khu đất là biệt thự Cây Bàng có nhiều dấu hiệu xuống cấp, các mảng tường bong tróc so với ảnh chụp năm 2013.

Hồi tháng 5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Khánh Hòa đề xuất chủ trương đầu tư dự án tu bổ di tích biệt thự Cầu Đá. Tuy nhiên, dự án này chưa thể triển khai do vướng mắc về phân chia hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật trong tổng thể của dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại.

Biệt thự Cây Bàng sau nhiều năm không tu sửa, phần mái đã xuống cấp nghiêm trọng. Gần đó có biệt thự Hoa Giấy và Phượng Vĩ cũng lâm vào cảnh tương tự, nhiều hạng mục hư hỏng nặng. Xung quanh là những bãi đất được đào bới nham nhở của dự án, tạo nên cảnh nhếch nhác

Các hiện vật như bàn, ghế, tủ, ảnh của vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương bên trong Khu di tích Lầu Bảo Đại vào năm 2019.

Thời điểm thực hiện dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại, chủ đầu tư không cho người dân vào tham quan các biệt thự và hiện vật. Sau đó khu nghỉ dưỡng được mở trở lại từ tháng 4/2019 khi chính quyền can thiệp.

Phòng ngủ vua Bảo Đại sử dụng ga trải giường không đúng với nguyên mẫu hiện vật năm 2019.

Một công trình nằm trong dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại dang dở sau khi bị đình chỉ thi công từ năm 2017. Sắt thép hoen gỉ sau nhiều năm, một số kết cấu có biểu hiện xuống cấp.

Dự án trên là một trong số các dự án điển hình mà tỉnh Khánh Hòa đã báo cáo cơ quan Trung ương, Chính phủ xin ý kiến tháo gỡ do có nhiều vi phạm.

Một số hạng mục như mái, nhà vệ sinh hư hỏng, đang chờ được sửa chữa. Ảnh chụp năm 2019.

Các dãy nhà tại khu di tích lầu Bảo Đại. Một vài điểm trên núi Cảnh Long vẫn giữ được không gian nhiều màu sắc của cây và hoa lá.

Anh Khải An, người dân Nha Trang, đánh giá trước đây khu di tích lầu Bảo Đại là một trong những điểm du lịch có cảnh quan "đẹp bậc nhất phố biển".

Du khách trước đây trải nghiệm không gian mà vị vua cuối cùng của triều Nguyễn từng sinh sống, nghỉ dưỡng; chụp ảnh lưu niệm bên các hàng cây cổ thụ, vườn hoa đa dạng màu sắc. "Để các di tích hoang tàn như thế này là điều vô cùng tiếc nuối", anh nói.