![]() |
Tác giả Nguyễn Đình Đạt hiện nay 69 tuổi, nhà ở đường Trương Minh Giảng (nay là Lê Văn Sỹ, quận 3), đã chụp bộ ảnh gồm 33 tấm ảnh về đường phố Sài Gòn trong ngày 30/4/1975. Khi đó ông 19 tuổi, dùng máy ảnh trắng đen hiệu Nikon FTN ghi lại khoảnh khắc lịch sử. Trước đó ông có học khóa về nhiếp ảnh.
Trong một số tấm ảnh đầu được ông chụp vào lúc 9h30 là hình ảnh bộ đội mang súng AK, B40 đi qua khu vực nhà mình trên đường Trương Minh Giảng. Đoàn người mang quân phục màu xanh, đội mũ cối, mũ tai bèo, đi dép râu cao su đặc trưng của bộ đội thời bấy giờ. Trên khuôn mặt của họ hừng hực khí thế, nghiêm nghị.
![]() |
Cách đó hơn một km, tại ngã tư Phú Nhuận, thanh niên, người lớn chở con trên xe đạp ùa ra đường. Phía sau xe tăng M48 bị lính Việt Nam Cộng hoà bỏ lại. Nhiều trẻ em tò mò trèo lên nóc xe, tháp pháo vui đùa. |
![]() |
![]() |
Khoảng 11h, bộ đội đi trên các xe cam nhông (lấy từ tiếng Pháp - camion) cùng lực lượng biệt động Sài Gòn mang quần áo như dân tường đi trên xe jeep mang theo súng chống tăng, AK tiến vào trung tâm Sài Gòn từ Củ Chi và miền Tây.
Ông Đạt kể ban đầu nhiều người dân lo sợ bom, đạn đã đóng cửa ở trong nhà nhưng sau đó đã ra ngoài chào bộ đội. Đáp lại một số chiến sĩ cũng tươi cười, vẫy tay khi đứng từ thùng xe.
![]() |
Một xe tải chạy qua đường Trương Minh Giảng chở hơn chục chiến sĩ quân giải phóng. Một số người ở phía trước còn cầm theo súng chống tăng, phía sau hai chiến sĩ đang hút thuốc lá. Ông Đạt kể đến trưa 30/4, sau khi tình hình ở Sài Gòn ổn định, các chiến sĩ đã thoải mái thư giãn, tươi cười, vẫy chào lại người dân đứng bên đường. |
![]() |
Ở bên kia chiến tuyến, nhóm lính nhảy dù Việt Nam Cộng hoà đi bộ trên đường Võ Di Nguy (nay là đường Phan Đình Phùng, quận Phú Nhuận) hướng từ vùng ven về trung tâm Sài Gòn. Xung quanh nhiều người dân tụ tập nghe ngóng tin tức về sự thay đổi của Sài Gòn trưa 30/4. |
![]() |
Ở hướng tiến công khác, nhiều tốp quân giải phóng các vùng Hóc Môn, Củ Chi cùng tiến về trung tâm thành phố. Bốn người lính mang balo, đội mũ cối, vác súng AK trên vai được ông chụp lại từ đằng sau kính chắn gió của ôtô Nissan Datsun 1000. Ông Đạt cho biết, do lo ngại "trúng bom đạn" nên đã đi ôtô cùng bạn để chụp ảnh. Mỗi nơi ông chụp một tấm ảnh rồi nhanh chóng rời đi. |
![]() |
Trên đường phố ngày đó, nhiều người dân mang tài liệu, đồ đạc, quần áo liên quan đến chế độ cũ vứt ngổn ngang dưới đất. Theo ông Đạt, từ giữa tháng 4, khi tin tức từ các chiến trường báo hiệu chuẩn bị có sự thay đổi lớn, nhiều hàng xóm của ông tìm cách rời khỏi thành phố vì lo sợ bom đạn. Tại các cửa hàng ở một số dãy phố đóng cửa im lìm, trống vắng. |
![]() |
![]() |
Sau khi tổng thống Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng trưa 30/4/1975, nhiều xe tăng M113 của quân đội Việt Nam Cộng hoà từ trung tâm thành phố cũng chạy về vùng ven qua các tuyến đường Hiền Vương, Chi Lăng (nay là đường Võ Thị Sáu và Phan Đăng Lưu). Xung quanh, nhiều người dân cũng đạp xe, lái xe máy rảo nhiều tuyến đường. |
![]() |
Hai đứa trẻ đi chân trần dắt tay nhau đi bộ trên vỉa hè ở đường Trương Minh Giảng. Trong đó, bé trai đi trước nhìn vào người bộ đội đang đeo balo, vác súng trên vai. Theo tác giả bức ảnh, ngày 30/4/1975, nhiều người Sài Gòn còn ngỡ ngàng khi thấy hình ảnh bộ đội mang vũ khí đi trên đường.
"Ban đầu, nhiều người lo sợ thì đóng cửa ở trong nhà, một số đi ngoài đường nhưng vẫn còn e dè khi tiếp xúc với bộ đội", ông Đạt nói.
![]() |
Một nhóm trẻ ngồi trên xe "com măng ca" - dòng xe quân sự thời Liên Xô đổ trong hẻm gần chợ Tân Định, quận 1. Trước đó, ôtô này chở một vị tướng quân đội tới đây tìm người thân. |
![]() |
Ba nhà báo người nước ngoài đeo mang ảnh đi tác nghiệp trong ngày cuối cùng chiến tranh ở Sài Gòn. Những ký giả này đã nhờ người dân hoặc bộ đội lái ôtô chở đi khắp các tuyến đường sau đó về đại sứ quán trên đường Hai Bà Trưng, quận 1. |
![]() |
Trong bức cuối cùng bộ ảnh, ông Đạt chụp cảnh người dân tập trung trước Dinh Thống Nhất mong ngóng tin tức vào chiều 30/4. Trước đó, cổng của công trình này bị xe tăng quân giải phóng húc đổ, bộ đội tiến lên nóc dinh treo cờ lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam.
Sau ngày thống nhất, bộ ảnh gồm 33 tấm của ông Nguyễn Đình Đạt đã được Viện Khoa học lịch sử Việt Nam cùng nhiều cơ quan thông tấn lưu trữ, xem như là những tư liệu quý về ngày thống nhất đất nước.
Nguyễn Đình Đạt