Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết sẽ phối hợp với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) thực hiện dự án "Đánh giá tác động của hạn hán vùng Tây Nguyên" bằng công nghệ viễn thám. Công nghệ này cho phép thu nhận thông tin của vật thể, đối tượng từ một khoảng cách cố định, không cần tiếp xúc trực tiếp nhờ việc thu nhận năng lượng phản xạ, bức xạ từ vật thể.

Dự án được thực hiện trong bối cảnh Tây Nguyên bắt đầu bước vào giai đoạn đỉnh điểm của hạn hán, dự báo kéo dài đến đầu tháng 5. Hiện, lượng nước tích trữ trong các hồ chứa thủy lợi ở khu vực này phổ biến đạt 40-80% dung tích thiết kế, thấp hơn trung bình nhiều năm 2%. Đặc biệt, 120/1.310 hồ trữ dưới 50% dung tích, 13 hồ nhỏ cạn nước tại Kon Tum và Đăk Nông.

Khô hạn ở Tây Nguyên năm 2024. Ảnh: Trần Hóa

Nhóm thực hiện dự án sẽ xây dựng công nghệ cảnh báo hạn hán trên nền tảng viễn thám cho khoảng 1.500 km2 thuộc các vùng sản xuất nông nghiệp của Đăk Lăk và Đăk Nông. Cụ thể, bộ dữ liệu WaPOR sẽ được xây dựng cho khu vực thử nghiệm nhằm đánh giá, giám sát tình trạng hạn hán, thiếu nước. WaPOR là nền tảng dữ liệu không gian mở cho phép theo dõi liên tục chỉ số bốc thoát hơi thực tế (ET), sinh khối, độ ẩm đất, mức độ thiếu nước với độ phân giải 20-300 m.

WaPOR cũng sẽ cung cấp thông tin không gian ở các cấp độ phân giải, cho phép hiểu sâu hơn về năng suất sử dụng nước, mức độ nghiêm trọng của hạn hán và tính bền vững của các hoạt động nông nghiệp.

Lãnh đạo Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) kỳ vọng dự án sẽ giúp cán bộ quản lý trung ương và địa phương xây dựng phương pháp giám sát, dự báo hạn hán, thiếu nước cho sản xuất nông nghiệp theo hướng chủ động, minh bạch. Ngoài ra, đây cũng là tiền đề để nhân rộng mô hình ứng dụng trên toàn quốc.

Ngành nông nghiệp ở Tây Nguyên chịu ảnh hưởng của hạn hán. Ảnh: Trần Hóa

Là vùng nông nghiệp lớn song Tây Nguyên chỉ có 26% diện tích canh tác được phục vụ bởi hệ thống thủy lợi, phần còn lại phụ thuộc vào nước mưa tự nhiên. Trong 25 năm qua, Tây Nguyên trải qua 17 đợt hạn hán lớn, diện tích và thiệt hại có xu hướng gia tăng. Cây lúa, cà phê và hồ tiêu là nhóm chịu ảnh hưởng chính bởi thiếu nước tưới.

Cùng với đó, theo cơ quan chuyên môn, nguồn nước ngầm ở khu vực này đang suy thoái cũng dẫn tới gia tăng chi phí sản xuất. Gần nhất năm 2024, hầu hết tỉnh Tây Nguyên trải qua hạn hán nghiêm trọng gây thiệt hại lớn cho nông nghiệp. Đơn cử Đăk Lăk đã ghi nhận hơn 18.000 ha cây cà phê bị thiệt hại, trong đó hơn 1.000 ha thiệt hại trên 70%, hơn 12.600 ha 30-70%.

Gia Chính