Phát biểu tại phiên thảo luận về kinh tế xã hội sáng 18/6, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Giám đốc Khu du lịch Cửa Biển) cho rằng sau quá trình bỏ cấp huyện, sáp nhập tỉnh, xã, cả nước sẽ có nhiều trụ sở hành chính dôi dư. Ông đồng tình với quan điểm của Chính phủ trong việc tái sử dụng các cơ sở công cho các mục đích phục vụ cộng đồng như giáo dục, y tế, công viên, thiết chế văn hóa - thể thao và đặc biệt là thư viện.

Theo ông Cảnh, nhu cầu đọc sách của người dân vẫn hiện hữu, song nhiều người không có quỹ thời gian cố định cho việc này. Vì vậy, ông đề xuất chuyển một số trụ sở cũ thành thư viện mini, kết hợp không gian nghỉ ngơi, giải khát và trạm sạc phương tiện xanh, để người dân có thể tranh thủ đọc sách trong lúc chờ xe sạc điện.

Mang theo bảng minh họa cho mô hình thư viện mini tích hợp trong không gian đô thị, ông Cảnh cho rằng đây là thời điểm phù hợp để dành một phần trụ sở dôi dư xây dựng các không gian cộng đồng kiểu mới, tích hợp đa chức năng, vừa thân thiện với người dân, vừa hỗ trợ phát triển đô thị thông minh.

Đại biểu Cảnh cho rằng mô hình này có thể triển khai tại các trung tâm xã mới sau sáp nhập, vừa tiết kiệm đất công, vừa tạo không gian học tập, thư giãn, tiếp cận tri thức cho người dân. Mô hình có thể xã hội hóa theo hướng Nhà nước cho thuê đất với ưu đãi để phát triển các thư viện cộng đồng gắn với tiện ích đô thị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ đất công, ưu tiên cho các hoạt động thiết yếu thay vì cho thuê làm dịch vụ đơn thuần.

Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Giám đốc Khu du lịch Cửa Biển). Ảnh: Giang Huy

Đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Phó đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái) cho biết, đến hết tháng 12/2024, cả nước vẫn còn 62.700 cơ sở chưa được phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý theo quy định. Ông đánh giá kết quả sắp xếp, xử lý nhà đất, tài sản công của các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp nhà nước còn rất hạn chế.

Trong thời gian tới, khi triển khai sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và bỏ cấp huyện, ông lo ngại số lượng trụ sở, tài sản công dôi dư sẽ còn tăng mạnh, gây thêm áp lực lên hệ thống quản lý.

Đại biểu Luận đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương tiếp tục chỉ đạo quyết liệt việc rà soát, phân loại, sắp xếp lại các cơ sở dôi dư; đồng thời, đơn giản hóa thủ tục, sửa đổi văn bản hướng dẫn và phân cấp mạnh hơn cho địa phương để xử lý hiệu quả.

Các tài sản thuộc bộ, ngành trung ương, tập đoàn, tổng công ty không còn nhu cầu sử dụng hoặc hiệu quả thấp, ông kiến nghị bàn giao cho địa phương quản lý, sử dụng nhằm tận dụng tối đa nguồn lực công, tránh thất thoát, lãng phí.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Phó đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hòa Bình) cũng bày tỏ lo ngại khi nhiều trụ sở dôi dư bị bỏ hoang, không bảo quản, dẫn đến xuống cấp nghiêm trọng. "Những hình ảnh này gây bất bình trong xã hội, nhất là với những trụ sở bỏ không nằm ngay trung tâm các thành phố lớn", bà nói.

Bà Ngọc nhấn mạnh từ 1/7/2025, chính quyền địa phương hai cấp sẽ chính thức đi vào hoạt động, đặt ra yêu cầu cao hơn về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, trong đó việc quản lý tài sản công phải được thực hiện toàn diện, cụ thể.

Vì vậy, bà đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục tham mưu cho Chính phủ tiến hành tổng rà soát, số hóa toàn bộ tài sản công từ trung ương đến địa phương, đồng thời hoàn thiện thể chế pháp lý để hướng dẫn việc phân loại, chuyển đổi, đấu giá và xử lý tài sản dôi dư hiệu quả, minh bạch.

Theo Nghị quyết của Quốc hội, từ 1/7 tới, cả nước còn lại 34 tỉnh, thành phố (gồm 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh) sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Bộ máy chính quyền cấp tỉnh và cấp xã theo mô hình mới cũng sẽ chính thức vận hành từ thời điểm này.

Trước đó ngày 15/6, Bộ Tài chính đã có văn bản yêu cầu các bộ, ngành, địa phương xác định rõ nhu cầu sử dụng trụ sở làm việc phù hợp với mô hình mới; đồng thời hoàn tất rà soát, xử lý dứt điểm các trụ sở, nhà đất dôi dư trước ngày 20/6. Trường hợp không có phương án xử lý cụ thể sẽ bị xem xét truy trách nhiệm.

Với những trường hợp đã có thỏa thuận hoán đổi hoặc điều chuyển trụ sở làm việc để phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp, Bộ Tài chính cho biết có thể tạm bàn giao để sử dụng ngay, đồng thời hoàn tất thủ tục điều chuyển trong vòng 30 ngày kể từ ngày bàn giao. Các loại tài sản khác như ô tô, trang thiết bị... nếu không còn sử dụng cũng cần được báo cáo cụ thể với cơ quan quản lý.

Trần Hà