Thông báo của FIVB tối 12/8. Ảnh: chụp màn hình

Trong thông báo tối 12/8, FIVB chỉ cho biết họ nhận được khiếu nại về một cầu thủ Việt Nam thi đấu tại giải U21 thế giới đang diễn ra tại Indonesia. Tổ chức này đã lập tức điều tra và kết luận một cầu thủ của Việt Nam không đủ tư cách theo điều 12.2, Quy định Kỷ luật FIVB. Theo đó, cầu thủ này bị loại khỏi giải, Việt Nam bị hủy kết quả có cầu thủ đó tham gia, và nộp phạt 30.000 franc Thụy Sĩ (khoảng 980 triệu đồng). Cầu thủ, đội và các quan chức liên quan thậm chí có thể bị đình chỉ hoạt động chuyên môn tối đa hai năm.

Quyết định được Tiểu ban Kỷ luật FIVB đưa ra. Đơn vị này sẽ có trách nhiệm thông báo cho FIVB trong 24 giờ sau giải đấu, để Ban kỷ luật chính đưa ra án phạt bổ sung nếu cần. Quyết định của Tiểu ban là quyết định cuối cùng, theo điều 14.4, nên Việt Nam không còn cơ hội trở lại chơi ở nhóm tranh vô địch tại giải đấu.

FIVB không nêu lý do cụ thể về trường hợp của cầu thủ Việt Nam không đủ tư cách. Nhưng theo điều 16.6.4, họ có trách nhiệm thông báo cụ thể lý do vào thời điểm phù hợp, cũng như thời hạn và quy trình kháng cáo cho các bên liên quan, trong trường hợp này là cầu thủ và Liên đoàn bóng chuyền Việt Nam (VFV - Volleyball Federation of Vietnam). Thông báo cụ thể này không được FIVB công bố trên trang chủ.

Trong quá khứ, từng xảy ra chuyện tương tự. Ngày 16/3/2022, FIVB đưa tin trên trang chủ trường hợp một nhóm bốn cầu thủ tuyển bóng chuyền nữ Rwanda không đủ tư cách thi đấu tại giải vô địch châu Phi năm 2021. Bốn cầu thủ này được nêu tên, bị cấm thi đấu 10 tháng. Tuy nhiên, FIVB cũng không nói rõ vì sao họ không đủ tư cách.

Theo trang InsideTheGames, bốn cầu thủ này là công dân Brazil, chưa hoàn tất quá trình nhập tịch Rwanda. Nigeria đã khiếu nại trong giải đấu, khiến Rwanda bị FIVB loại khỏi giải dù là chủ nhà.

Không chỉ FIVB, những liên đoàn thể thao thế giới thường không công khai lý do cầu thủ không đủ tư cách. Liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA) cũng không thông báo nguyên nhân cụ thể trong các bản tin đại chúng. Chẳng hạn trường hợp Bolivia dùng cầu thủ không đủ tư cách tại vòng loại World Cup 2018. Lý do theo truyền thông Nam Mỹ là cầu thủ Nelson Cabrera từng chơi cho tuyển Paraguay, mới sinh sống 4 năm tại Bolivia, trong khi quy định cần là 5 năm.

Điều 34 của Quy định kỷ luật FIFA, hay điều 16 trong Quy định kỷ luật FIVB, đều có phần "các quyết định có thể được thông báo trên trang chủ". Điều đó có nghĩa họ không có trách nhiệm thông báo đầy đủ thông tin và lý do.

Theo chuyên trang luật thể thao Sportlegis, FIFA hay FIVB đều có trụ sở ở Thụy Sĩ, có quyền tự chủ "bán tư pháp", tức là có hệ thống tòa án nội bộ để giải quyết tranh chấp và vi phạm luật lệ. Vì muốn được mọi người tin tưởng và được bảo vệ về pháp lý, họ thường đưa ra những thông báo công khai một cách ngắn gọn, tránh rắc rối pháp lý. Thông tin được chia sẻ cũng có chọn lọc, chỉ khi thật an toàn và cần thiết.

Theo Quy định thể thao của FIVB, cầu thủ không đủ tư cách có thể thuộc về những lý do như: không có quốc tịch, quy trình thay đổi quốc tịch chưa được thông qua, vi phạm độ tuổi ở những giải giới hạn tuổi, vi phạm giới tính quy định tại giải, thi đấu trong thời gian bị đình chỉ, hoặc không vượt qua được cuộc kiểm tra giấy tờ tùy thân.

Cầu thủ Đặng Thị Hồng trong trận Việt Nam thắng Indonesia 3-0 tại bảng A giải bóng chuyền nữ U21 thế giới 2025, tại Surabaya, Indonesia ngày 7/8/2025. Ảnh: World Volleyball

Trao đổi với VnExpress chiều 13/8, Tổng thư ký Lê Trí Trường khẳng định VFV làm đúng các quy định khi tham gia giải bóng chuyền U21 thế giới. "Tôi khẳng định VĐV và Liên đoàn đã nộp đầy đủ giấy tờ theo quy định, không gian lận hay làm sai lệch hồ sơ lý lịch", ông nói.

Theo điều lệ giải năm nay, lý lịch của các VĐV phải được xác thực bằng giấy khai sinh. Quy trình này phải hoàn tất trước khi giải đấu bắt đầu và sẽ được kiểm tra lại lần cuối trong cuộc họp kỹ thuật diễn ra một ngày trước trận đấu đầu tiên.

Đến tối 11/8, chỉ một ngày trước lượt trận cuối vòng bảng, ban huấn luyện đội tuyển Việt Nam nhận được thông báo từ VFV rằng Ban tổ chức yêu cầu kiểm tra hồ sơ cá nhân của ba cầu thủ, bao gồm giấy khai sinh bản gốc, cùng với quy trình lấy mẫu máu và nước tiểu.

VFV đã phối hợp với gia đình và câu lạc bộ chủ quản để dịch thuật tài liệu và gửi đến FIVB. Tất cả thông tin cá nhân như họ tên, ngày tháng năm sinh, quê quán, giới tính và thông tin phụ huynh đều khớp nhau. Tuy nhiên, một VĐV có giấy khai sinh được làm muộn một năm so với ngày sinh thực tế, trong khi một VĐV khác làm muộn đến hai năm.

Sự việc này đã khiến cả hai cầu thủ không thể tham dự trận đấu gặp Puerto Rico vào ngày 12/8. Đến trận thắng Ai Cập ngày 13/8, chủ công Đặng Thị Hồng không được thi đấu và phải ngồi trên khán đài.

"Chúng tôi giải thích rằng sự chậm trễ là do VĐV ở vùng quê, và việc này thường xảy ra ở Việt Nam thời đó", ông Trường cho hay. "FIVB chấp thuận lý giải này. Nhưng đến đêm 12/8, họ vẫn kết luận một VĐV không đủ điều kiện thi đấu và đưa ra án phạt".

Về vấn đề giới tính, ông Trường nói rằng quy định của FIVB chỉ dựa trên giấy khai sinh. "Việc kiểm tra có thể được tiến hành nếu có khiếu nại từ đối thủ", ông nói thêm. "Vấn đề nằm ở chỗ, điều lệ giải không quy định rõ ràng ngưỡng nào là vượt chuẩn, ngưỡng nào bị coi là vi phạm".

VFV cũng đã xin tham vấn từ các cơ quan chức năng, luật sư để gửi văn bản khiếu nại chính thức đến FIVB. Họ còn đề nghị được giải thích rõ hơn các điều khoản vi phạm để đảm bảo quyền lợi VĐV và uy tín của bóng chuyền Việt Nam.

Sau khi bị xử thua bốn trận, Việt Nam không được vào vòng 1/8, mà xuống nhóm cạnh tranh vị trí từ 17 đến 24. Hôm qua, đội tuyển đã đánh bại Ai Cập 3-1, để đi tiếp gặp Chile hoặc Mexico vào ngày 15/8. Nếu thắng, thầy trò HLV Nguyễn Trọng Linh sẽ vào trận tranh vị trí thứ 17, gặp đội thắng trong cặp Canada – Cộng hòa Dominican.

Xuân Bình tổng hợp