1986 - "Bàn tay của Chúa" và yêu cầu siết chặt giám sát. Tứ kết World Cup 1986 chứng kiến huyền thoại Diego Maradona dùng tay ghi bàn vào lưới Anh, nhưng trọng tài không phát hiện và công nhận bàn thắng cho Argentina.

Pha bóng này, về sau được Maradona gọi là "bàn tay của Chúa", đã trở thành biểu tượng cho sự gian lận và bất lực của trọng tài trong bóng đá. Nhiều thập kỷ sau, sự kiện này vẫn thường được nhắc đến như một ví dụ kinh điển cho sự cần thiết của công nghệ VAR.

1989 - Thảm họa Hillsborough thay đổi an toàn sân vận động. Những thảm kịch trong thập niên 1980, đỉnh điểm là Hillsborough 1989 với 97 CĐV Liverpool thiệt mạng, buộc bóng đá châu Âu phải thay đổi toàn diện công tác an ninh.

Từ đây, các sân vận động dần loại bỏ khu vực đứng (terraces), thay bằng ghế ngồi, tăng cường rào chắn, kiểm soát vé và dòng người. Các quy định mới không chỉ cứu vãn hình ảnh bóng đá Anh mà còn trở thành chuẩn mực về an toàn cho toàn châu Âu.

1990 - World Cup tẻ nhạt và luật "back-pass" ra đời. World Cup 1990 ở Italy được coi là giải đấu buồn ngủ nhất lịch sử, với trung bình chỉ 2,21 bàn/trận. Nhiều đội tuyển liên tục chuyền về thủ môn để câu giờ, làm trận đấu chậm chạp.

Hệ quả là năm 1992, Hội đồng bóng đá quốc tế (IFAB) ban hành luật cấm thủ môn bắt bóng bằng tay khi đồng đội chuyền về bằng chân. Đây là bước ngoặt quan trọng, buộc thủ môn phải sử dụng chân nhiều hơn, khiến trận đấu nhanh, trực diện và hấp dẫn hơn.

1995 - Cú kung-fu của Eric Cantona. Trong trận đấu giữa Manchester United và Crystal Palace, tiền đạo Eric Cantona bất ngờ lao lên khán đài tung cú đá kung-fu vào một CĐV. Hành động này gây chấn động bóng đá Anh và thế giới, khiến Cantona bị treo giò 9 tháng cùng án phạt nặng về tài chính, trở thành một trong những án kỷ luật dài nhất lịch sử Ngoại hạng Anh.

Sau vụ việc, LĐBĐ Anh (FA) và FIFA buộc phải siết chặt quy định liên quan đến kỷ luật cầu thủ với khán giả, đồng thời nhấn mạnh trách nhiệm của CLB trong việc quản lý hành vi ngôi sao, nhằm bảo vệ hình ảnh bóng đá và an toàn trên khán đài.

2001 - Roy Keane triệt hạ Alf-Inge Haaland. Trong trận derby Manchester, tiền vệ lúc đó chơi cho Man Utd Roy Keane có pha vào bóng ác ý với Alf-Inge Haaland của Man City, khiến đối thủ chấn thương nặng. Sau này trong cuốn tự truyện, Keane thừa nhận đó là hành vi cố tình trả thù vì những va chạm trong quá khứ.

Sự việc gây phẫn nộ trong dư luận, tạo áp lực buộc FA và IFAB phải điều chỉnh khung phạt, trong đó nhấn mạnh yếu tố động cơ và tính chất hành vi, thay vì chỉ căn cứ mức độ chấn thương thực tế, nhằm răn đe những hành vi bạo lực cố ý.

2006 - "Thiết đầu công" của Zidane và sự ra đời của VAR. Trận chung kết World Cup 2006 giữa Pháp và Italy chứng kiến cú húc đầu nổi tiếng của Zinedine Zidane vào ngực Marco Materazzi. Trọng tài chính không nhìn thấy nhưng sau khi nhận báo cáo từ trọng tài thứ tư, ông rút thẻ đỏ trực tiếp.

Tình huống này nêu bật hạn chế của các trọng tài chính khi phải xử lý bạo lực ngoài tầm nhìn. FIFA coi đây là một ví dụ điển hình cho thấy bóng đá cần sự hỗ trợ công nghệ, từ đó thúc đẩy quá trình thử nghiệm VAR, chính thức áp dụng tại World Cup 2018.

2010 - Bàn thắng bị tước oan của Frank Lampard và Goal-line được thông qua. Ở vòng 1/8 World Cup 2010, cú sút của Frank Lampard đưa bóng dội xà ngang và rõ ràng lăn qua vạch vôi khung thành tuyển Đức, nhưng trọng tài không công nhận bàn thắng cho Anh.

Pha bóng này gây phẫn nộ toàn cầu và trở thành cú hích cuối cùng khiến FIFA thông qua việc áp dụng công nghệ Goal-line, hệ thống hỗ trợ trọng tài để xác định chính xác bóng đã hoàn toàn đi qua vạch vôi khung thành hay chưa, từ 2012.

2018 - VAR chính thức xuất hiện tại World Cup. Sau nhiều năm thử nghiệm, VAR lần đầu tiên được áp dụng tại World Cup 2018 ở Nga. Công nghệ này cho phép trọng tài xem lại video để đưa ra quyết định trong bốn tình huống quan trọng: bàn thắng, phạt đền, thẻ đỏ trực tiếp và nhận diện nhầm người.

Dù vẫn gây tranh cãi về sự gián đoạn trận đấu, VAR đã trở thành một phần không thể thiếu, góp phần giảm thiểu sai lầm nghiêm trọng.

2021 - Bỏ luật bàn thắng sân khách. Sau hơn nửa thế kỷ áp dụng, UEFA quyết định hủy bỏ luật bàn thắng sân khách ở các Cup châu Âu. Ban đầu, luật này được tạo ra để khuyến khích các đội chơi tấn công khi làm khách, nhưng dần bị phản tác dụng vì đội chủ nhà lại quá thận trọng.

Việc bỏ luật bàn trên sân khách nên bước ngoặt chiến thuật, khiến nhiều trận đấu phải kéo dài tới hiệp phụ hoặc loạt luân lưu, mang lại kịch tính mới cho bóng đá châu lục.

2025 - Thay đổi luật sau quả luân lưu của Julian Alvarez. Ở lượt về vòng 1/8 Champions League giữa Atletico và Real, Alvarez trượt chân trước khi đưa bóng vào lưới của thủ môn Thibaut Courtois. Nhưng VAR vào cuộc, xác định tiền đạo Argentina chạm bóng hai lần, nên cú sút của bị tính là đá hỏng. Phán quyết này góp phần khiến Atletico thất bại, và gây tranh cãi dữ dội.

Sau đó, IFAB phải sửa đổi Luật 14 liên quan đến đá 11m. Theo đó, trong trường hợp cầu thủ đá phạt đền vô tình chạm bóng hai lần, nếu bóng vào lưới, cú đá sẽ được thực hiện lại. Ngược lại, nếu bóng ra ngoài, đối phương sẽ được hưởng đá phạt. Trong các loạt đá luân lưu thì cú đá sẽ được tính là hỏng.

Tương tự, nếu cầu thủ cố tình chạm bóng hai lần hoặc đá bồi trước khi bóng chạm cầu thủ khác, đối phương sẽ được hưởng đá phạt. Trong loạt đá luân lưu thì cú đá sẽ được tính là hỏng.

Hồng Duy