Tháng 10/2012, giải cờ tướng cá nhân Trung Quốc diễn ra tại thành phố Kim Hoa, tỉnh Chiết Giang. Cuộc thi này tổ chức lần đầu năm 1956, được coi là giải đấu cá nhân quan trọng nhất làng cờ Trung Quốc. Người thắng cuộc sẽ được vinh danh "kỳ vương". Trong 56 kỳ diễn ra trước đó, đã có 15 kỳ vương xuất hiện.

Vương Thiên Nhất khi đó 23 tuổi, đại diện Bắc Kinh dự giải. Anh thắng bốn, hòa một trong năm ván đầu tiên. Sau đó, kỳ thủ sinh năm 1989 hòa bốn cao thủ gồm Hứa Ngân Xuyên, Triệu Hâm Hâm, Thân Bằng và Hồng Trí.

Kỳ thủ số một cờ tướng số một Trung Quốc thời 2014-2025, Vương Thiên Nhất. Ảnh: Sohu

Mỗi ván thắng được hai điểm, hòa một điểm, thua không có điểm. Sau 9 vòng, Thiên Nhất được 13 điểm, cùng Ngân Xuyên và Hồng Trí dẫn đầu. Có 10 kỳ thủ khác đứng sau với 12 điểm, gồm Hâm Hâm, Thân Bằng, Uông Dương, Trần Hoằng Thịnh, Tôn Dũng Chinh, Cát Siêu Nhiên, Úy Cường, Trình Minh, Triệu Dũng Lâm và Tôn Dật Dương. Nhóm đứng sau với 11 điểm gồm 12 người, trong đó có Trịnh Duy Đồng, Hoàng Trúc Phong, Trịnh Nhất Hoằng hay Lữ Khâm.

Ở vòng 10, Thiên Nhất gặp Dật Dương. Dật Dương thuộc đội Giang Tô, khi đó mới 17 tuổi, vừa vô địch U16 Trung Quốc. Ván đấu diễn ra ngày 19/10/2012, khi Dật Dương đi tiên, chiếm ưu thế lớn ở trung cuộc. Một kỳ thủ nghiệp dư bình luận với tờ Economic Observer rằng vào thế cờ đó, đến anh cũng có thể đả bại Thiên Nhất. "Nhưng tôi không ngờ trong nửa còn lại của ván đấu, Dật Dương đi như một loạt nước cờ ngu ngốc, như mất hết tinh thần", người này nói.

Sau nước cờ thứ 88, Dật Dương xin thua. Cùng lúc, Ngân Xuyên và Hồng Trí lần lượt bị Úy Cường và Siêu Nhiên cầm hòa. Điều đó đồng nghĩa Thiên Nhất vượt lên độc chiếm đỉnh bảng với 15 điểm. Trong nhóm sau, chỉ có Uông Dương thắng Triệu Dũng Lâm để leo lên nhóm 14 điểm như Ngân Xuyên và Hồng Trí.

Thiên Nhất không chỉ dẫn đầu, còn có chỉ số phụ cao. Vì thế ở vòng 11, cũng là vòng cuối, anh chỉ cần hòa là đủ để lần đầu vô địch. Tuy nhiên, tin đồn về một vụ mua bán độ bắt đầu lan truyền tại giải.

Lúc 19h42 ngày 19/10/2012, Sina Sports đăng bài: "Vương Thiên Nhất dẫn đầu giải cá nhân, Liên đoàn cờ tướng Trung Quốc (CXA) ra sức đảm bảo cạnh tranh công bằng".

Bài báo cho biết sau vòng áp chót, đại diện CXA, ông Lí Bằng đã nói chuyện với các kỳ thủ về phong cách thi đấu và kỷ luật. "Gần đây, tôi nghe thấy điều tiếng không hay về việc mua bán độ, gây hại cho toàn giải đấu", ông Lí nói. "Nếu xác minh được những ai vi phạm, CXA sẽ cấm cả hai bên thi đấu trọn đời".

Đến 22h11 cùng ngày, Ngân Xuyên cũng đăng trên mạng Weibo: "Giải toàn quốc là ngôi đền thiêng của cờ tướng. Kỳ thủ nào cố gắng cật lực, dù không giành giải, cũng sẽ được tôn trọng. Ngược lại, kỳ thủ nào giành giải không dựa trên nỗ lực của bản thân, không có danh dự. Điều đó chỉ để lại cơn ác mộng".

Vương Thiên Nhất tại giải cờ tướng cá nhân Trung Quốc 2012 tại thành phố Kim Hoa, tỉnh Chiết Giang. Ảnh: Sina

Ngân Xuyên sinh năm 1975 tại huyện Huệ Lai, thành phố Yết Dương, tỉnh Quảng Đông. Anh là kỳ vương thứ chín, với chức vô địch ở tuổi 18 năm 1993. Kể từ đó, anh đăng quang thêm năm lần nữa, để có biệt danh "Lục Quán Vương".

Vòng đấu cuối diễn ra ngày 20/10/2012, Thiên Nhất đi tiên, cầm hòa Uông Dương, để kết thúc giải với 16 điểm, đủ để đăng quang. Anh trở thành kỳ vương thứ 16, được phong Đặc cấp đại sư. Hồng Trí và Ngân Xuyên lần lượt đứng thứ hai và ba.

Những nước cờ bất thường của Dật Dương và bài đăng ẩn ý của Ngân Xuyên vẫn còn được bàn tán sau đó nhiều năm. Liệu có sự dàn xếp nào trong ván đấu giữa Thiên Nhất và Dật Dương hay không? Câu trả lời đã được giải đáp sau đó 13 năm.

Ngày 9/5/2025, tòa án quận Thượng Thành, thành phố Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang xét xử vụ mua bán độ của sáu cựu Đặc cấp đại sư cờ tướng, gồm Thiên Nhất, Hâm Hâm, Hồng Trí, Từ Siêu, Tạ Tĩnh và Vương Dược Phi. Viện kiểm sát Thượng Thành cáo buộc Thiên Nhất có liên quan tới 22 vụ hối lộ những người ngoài nhà nước tổng cộng 942.000 tệ (3,4 tỷ đồng), và 2 vụ nhận hối lộ tổng cộng 116.000 tệ (421 triệu đồng).

Trong 22 vụ hối lộ, có một vụ giá 20.000 tệ (73 triệu đồng) Thiên Nhất đã đưa cho Dật Dương tháng 10/2012, để đổi lấy chiến thắng ở vòng áp chót giải cá nhân. Thiên Nhất nhận đủ các tội danh trong phiên tòa, chịu án tù 2 năm, 9 tháng.

Tại giải Giáp Cấp Liên Tái (đồng đội toàn quốc) năm 2020, anh lại mua độ từ Dật Dương thông qua kỳ thủ trung gian Vương Dược Phi. Thiên Nhất khi đó khoác áo đội Hàng Châu, Dật Dương ở Giang Tô, còn Dược Phi là đồng đội cũ của cả hai kỳ thủ này.

Dược Phi sinh ra ở Thiên Tân năm 1983, trở thành Đặc cấp đại sư năm 2013. Có 19 khoản hối lộ của Thiên Nhất được thông qua đàn anh. Trong phiên tòa tháng 5/2025, Thiên Nhất cho rằng Dược Phi không nhận được lợi lộc nào khi làm trung gian cho anh.

Hai kỳ thủ này cùng bị bắt giam ở Hàng Châu ngày 23/4/2024. Đến ngày 19/9/2024, CXA thông báo cấm thi đấu trọn đời và tước danh hiệu Đặc cấp đại sư của Thiên Nhất và Dược Phi. Đến tháng 1/2025, Dật Dương bị cấm thi đấu 7 năm.

Khoản hối lộ Dật Dương ở Giáp Cấp Liên Tái 2020 là một trong hai lần Thiên Nhất mua độ tại giải này. Điều đó giúp anh giành giải "Xạ Thủ Vương", dành cho kỳ thủ có thành tích tốt nhất tại giải, năm 2019 và 2020. Mục đích mua độ của anh còn để giữ vị trí số một Trung Quốc, trước sự cạnh tranh của Duy Đồng.

Tại Giáp Cấp Liên Tái 2019, Thiên Nhất mua độ từ Từ Sùng Phong. Sùng Phong sinh tháng 8/1998 tại Vĩnh Gia, thành phố Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang, cũng từng vô địch U16 toàn quốc. Đại sư 27 tuổi không có tên trong danh sách 43 kỳ thủ đã bị CXA kỷ luật.

Cũng tại giải này, có tình tiết nhỏ trong ván đấu giữa Thiên Nhất và Uông Dương. Trong tàn cuộc, Uông Dương ngồi im trong hơn 10 phút, rồi để hết giờ, đồng nghĩa thất bại. Kể từ đó, anh có biệt danh "Uông Bất Tẩu" (Uông không di chuyển).

Uông Dương sinh năm 1984, khi đó là đương kim vô địch cá nhân toàn quốc. Anh cũng đã bị cấm thi đấu trọn đời.

Vương Thiên Nhất còn hối lộ đối thủ ở những ván quan trọng, giúp anh vô địch ít nhất sáu giải đấu khác. Đầu tiên là giải Thanh niên Đại sư Toàn quốc, tranh Cup Cao Cảng năm 2015, anh hối lộ Thân Bằng 50.000 tệ (182 triệu đồng) để thắng vòng đấu cuối và vô địch với 11 điểm sau 7 ván, hơn Từ Siêu và Hâm Hâm một điểm.

Thân Bằng sinh năm 1985 ở Đường Sơn, tỉnh Hà Bắc. Cũng như Sùng Phong, Thân Bằng chưa bị CXA xử phạt.

Thứ hai là giải Dương Quan Lân năm 2016. Thiên Nhất lại mua độ từ Tạ Tĩnh với giá 16.000 tệ (58 triệu đồng) thông qua Dược Phi, để thắng ván cuối và đăng quang với 13 điểm sau 9 vòng. Hâm Hâm, Tưởng Xuyên, Hồng Trí và Vu Ấu Hoa lần lượt đứng sau với 11 điểm.

Tạ Tĩnh sinh ở Thái Châu, tỉnh Giang Tô năm 1989, trở thành Đặc cấp đại sư năm 2008 và vô địch quốc gia năm 2013. Tạ Tĩnh đã nhận án tù 2 năm, 6 tháng. Nhưng CXA chưa xử phạt kỳ thủ này.

Thứ ba là giải Bích Quế Viên 2017, khi Thiên Nhất đưa cho đối thủ Hâm Hâm 153.000 tệ (556 triệu đồng) để vô địch. Vòng chung kết giải này có bốn kỳ thủ gồm Thiên Nhất, Hâm Hâm, Duy Đồng và Ngân Xuyên. Thiên Nhất vô địch với 8 điểm sau 6 ván, giành 700.000 tệ (2,5 tỷ đồng).

Hâm Hâm về nhì với 6 điểm và 300.000 tệ (1,1 tỷ đồng) tiền thưởng, chỉ thua một ván trước Thiên Nhất. Nếu tính số tiền Thiên Nhất mua độ từ Hâm Hâm, số tiền hai kỳ thủ này thu được gần bằng nhau. Tại giải này, Duy Đồng về ba, nhận 120.000 tệ (436 triệu đồng). Ngân Xuyên xếp cuối, được 100.000 tệ (363 triệu đồng).

Vương Thiên Nhất (phải) trong ván đấu với Triệu Hâm Hâm tại giải Bằng Thành ở thành phố Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc ngày 31/12/2020. Ảnh: ChinaDaily

Triệu Hâm Hâm sinh ngày 29/6/1988 tại thành phố Ôn Lĩnh, Thai Châu, tỉnh Chiết Giang, vô địch quốc gia ở tuổi 19, trẻ thứ ba lịch sử sau Hồ Vinh Hoa và Ngân Xuyên. Anh đã bị CXA cấm thi đấu trọn đời, tước danh hiệu Đặc cấp đại sư. Kỳ thủ 37 tuổi cũng nhận án tù nặng nhất, 4 năm 9 tháng, do dính líu tới số tiền mua bán độ lớn nhất, 1,673 triệu tệ (6,1 tỷ đồng).

Giải thứ tư là Bích Quế Viên 2018 cũng ở Quảng Châu, nơi Thiên Nhất hối lộ Tạ Tĩnh, Hâm Hâm và Hồng Trí tổng cộng 160.000 tệ (582 triệu đồng), thông qua Dược Phi. Tại giải này, Thiên Nhất loại Hồng Trí ở bán kết trong ván cờ nhanh. Ở trận chung kết, anh hạ Duy Đồng 7-3 sau năm ván, để đăng quang và nhận 700.000 tệ.

Hồng Trí sinh ngày 16/7/1980 tại thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc. Anh vô địch quốc gia ở tuổi 25, năm 2005. Từng khoác áo nhiều đội như Cát Lâm, Trùng Khánh, Thượng Hải hay Hồ Bắc, anh có biệt danh "Lưu Lãng Kỳ Vương". Hồng Trí được coi là chủ mưu phát tán đoạn ghi âm bàn về gian lận trong làng cờ. Đến nay, anh là kỳ thủ duy nhất chưa nhận tội trước tòa án dù đã bị cáo buộc. CXA cũng chưa đưa ra án phạt cho kỳ thủ 45 tuổi.

Thứ năm là giải quốc tế Hàn Tín 2018 tại thành phố Hoài An, tỉnh Giang Tô, nơi Việt Nam cũng góp hai đại diện là Lại Lý Huynh và Đào Quốc Hưng. Thông qua Dược Phi, Thiên Nhất đã hối lộ Trình Minh 18.000 tệ (65 triệu đồng) ở cờ chậm bán kết và Tạ Tĩnh 16.000 tệ (58 triệu đồng) ở cờ chớp chung kết, để thắng giải.

Trình Minh sinh năm 1990 ở Thái Châu, tỉnh Giang Tô, giống như Tạ Tĩnh. CXA đã cấm Trình Minh thi đấu 4 năm, 3 tháng.

Thứ sáu là giải "Đại kỳ Thánh chiến" Hoa Mộc 2021 tại Thượng Hải, quy tụ 16 kỳ thủ có Elo cao nhất, đấu loại trực tiếp. Thiên Nhất đã hối lộ Thân Bằng 15.000 tệ (55 triệu đồng) để đổi lấy chiến thắng ở vòng 1/8. Đây là lần thứ ba Thân Bằng xuất hiện trong những cáo buộc hối lộ của Thiên Nhất, sau giải Cao Cảng 2015 và Ôn Lĩnh 2018.

Sau khi loại Thân Bằng, Thiên Nhất hạ Hứa Quốc Nghĩa và Mạnh Thần để vào chung kết. Anh tiếp tục thắng Duy Đồng trong trận chung kết để đăng quang, nhận 150.000 tệ, gấp 10 lần số tiền mua độ từ Thân Bằng.

Thiên Nhất đã giữ vị trí số một Trung Quốc liên tiếp 11 năm. Để giữ vị thế của "Vua cờ tướng", anh đã nhiều lần hối lộ để thắng các ván đấu. Bởi nếu hòa đối thủ yếu hơn, anh cũng sẽ bị giảm Elo. Tại Giáp Cấp Liên Tái 2019, Thiên Nhất đã mua độ từ hai kỳ thủ đội Hắc Long Giang, là Nhiếp Thiết Văn và Lưu Tuấn Đạt tổng cộng 18.000 tệ (65 triệu đồng), thông qua Dược Phi.

Tuấn Đạt đã bị CXA cấm thi đấu 4 năm, 3 tháng. Còn Thiết Văn bị cấm 3 năm.

Vương Thiên Nhất còn nhận hai tội bán độ. Một trong đó diễn ra trong trận chung kết giải cá nhân toàn quốc 2017 ở thành phố Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông. Sau hai ván cờ chậm đều hòa, Từ Siêu thắng Thiên Nhất ở ván cờ chớp để lần đầu vô địch quốc gia, trở thành kỳ vương thứ 19. Cáo buộc cho thấy Từ Siêu đã hối lộ Thiên Nhất 100.000 tệ (363 triệu đồng) để thắng ván này. Giải không có tiền thưởng, nhưng danh hiệu kỳ vương đem lại nhiều lợi ích cho người thắng cuộc.

Từ Siêu sinh năm 1981 tại thành phố Tô Châu, tỉnh Giang Tô. Anh đã nhận án tù 2 năm, 6 tháng, nhưng chưa bị CXA xử phạt.

Lần bán độ còn lại của Thiên Nhất là giải "Quốc thủ" Ôn Lĩnh 2018 ở Chiết Giang. Giải diễn ra ở quê hương của Hâm Hâm, vì thế anh quyết tâm vô địch. Trong trận bán kết, sau hai ván cờ chậm toàn hòa, Hâm Hâm loại Thiên Nhất ở cờ chớp để vào chung kết.

Trong trận chung kết, Hâm Hâm hòa Hồng Trí ở cờ chậm lẫn cờ nhanh, trước khi thắng ván cờ chớp và vô địch. Các công tố viên cho biết Hâm Hâm đã hối lộ Thiên Nhất 16.000 tệ (58 triệu đồng) cho chiến thắng ở bán kết.

Những vụ mua bán độ kể trên mới chỉ được Economic Observer tiết lộ xoay quanh Thiên Nhất. Vẫn còn hàng trăm cáo buộc khác đã xảy ra ở làng cờ Trung Quốc 10 năm qua. Ngay cả những trận đấu quan trọng như chung kết toàn quốc, cũng không tránh khỏi dàn xếp.

Những cáo buộc kể trên cũng mới chỉ là những gì các công tố viên đã điều tra ra. Tờ báo Trung Quốc cho rằng đó mới chỉ là "phần nổi của tảng băng chìm".

Xuân Bình (theo Economic Observer)