Trên đường đi làm bằng xe buýt ở thành phố St. Petersburg năm ngoái, Mikhail Simdyankin, 27 tuổi, đã nhìn thấy biển quảng cáo tuyển quân, trong đó hứa hẹn trả lương hậu hĩnh cho những người sẵn sàng làm "công việc thực sự của một người đàn ông".

Simdyankin khi đó đang sống cùng vợ Ksenia, nhân viên một salon làm đẹp, và ba thú cưng tại thành phố được coi là thủ phủ văn hóa của Nga. Anh có công việc ổn định là quản lý kho, thu nhập hàng tháng khoảng 90.000 ruble (1.100 USD), nhưng có nhiều hóa đơn phải trả.

Trong khi đó, số tiền trợ cấp dành cho người tình nguyện ký hợp đồng nhập ngũ vào tháng 7/2024 là 1,3 triệu ruble. Vài tuần sau đó, con số này vượt 1,7 triệu ruble.

"Nếu nó tăng lên 2 triệu ruble, anh sẽ nhập ngũ", Simdyankin nói với vợ khi trở về nhà sau một ngày làm việc. Và Simdyankin chỉ phải chờ thêm ba ngày.

Ksenia van nài chồng ở lại nhưng bất thành. Simdyankin tin rằng một người chưa từng có kinh nghiệm chiến đấu như mình sẽ chỉ được phân công làm công việc ở hậu phương. Những gì anh biết về cuộc chiến ở Ukraine đều thông qua các bản tin trên truyền hình Nga.

Mikhail Simdyankin tại một trại tù binh ở Ukraine hồi tháng 2. Ảnh: WSJ

Tháng 8/2024, Simdyankin nộp giấy tờ đăng ký nhập ngũ, làm các xét nghiệm cần thiết và được duyệt. Anh chọn biệt danh Zenit, theo tên đội bóng yêu thích ở St. Petersburg, và được hẹn trình diện sau đó vài ngày để tham gia huấn luyện.

Simdyankin nói với Ksenia và em gái Nastia rằng anh sẽ trở về sau vài tháng và sẽ thanh toán hết nợ nần nhờ thu nhập từ quân đội. Nastia đã bị sốc khi thấy anh trai từ bỏ cuộc sống yên bình để tham gia chiến sự.

Simdyankin được điều đến hai thao trường của Lữ đoàn 138 để huấn luyện bắn súng và sơ cứu trong hai tuần. Anh gửi 500.000 ruble đầu tiên trong khoản tiền phụ cấp cho Ksenia. Cô mua cho mình một điện thoại thông minh và chi trả các hóa đơn trong nhà.

Đến đầu tháng 9/2024, sau khóa huấn luyện tân binh, Simdyankin được chuyển đến một thị trấn gần biên giới với Ukraine. Xe tải ra vào khu vực liên tục, chở theo gỗ và tân binh để đào chiến hào. Sang ngày thứ 6, chỉ huy tập hợp Simdyankin cùng hơn 10 binh sĩ và nói họ thuộc nhóm xung kích sẽ đến thành phố Vovchansk.

Vovchansk ở vùng đông bắc Ukraine, cách biên giới với Nga gần 10 km. Lực lượng Nga đã kiểm soát bờ bắc của con sông cắt ngang thành phố, còn quân đội Ukraine cố thủ ở bờ nam. Mục tiêu của Nga trong hướng tấn công này là Kharkov, thành phố lớn thứ hai ở Ukraine.

"Đó là ngày mà tôi hiểu rằng mình đã vướng vào rắc rối lớn", Simdyankin sau này chia sẻ.

Tại Vovchansk, Simdyankin cùng ba đồng đội được giao nhiệm vụ tấn công một ngôi nhà có binh sĩ Ukraine cố thủ. "Hãy mặc áo giáp, lên đạn và cầm theo hai quả lựu đạn", Simdyankin nhớ lại lệnh của chỉ huy.

Nhóm của anh tiếp cận mục tiêu lúc hoàng hôn, ném lựu đạn qua một cửa sổ và xông vào theo hướng khác. Hai binh sĩ Nga lập tức bị lính Ukraine trong ngôi nhà bắn hạ, buộc Simdyankin và người còn lại phải rút lui.

Vài ngày sau, Simdyankin thực hiện nhiệm vụ thứ hai, cùng một binh sĩ khác ném mìn chống tăng vào ngôi nhà có lính Ukraine. Lần này, đối phương đã phát hiện ra họ đang áp sát và nổ súng ngăn chặn.

Một viên đạn trúng vào súng trường của Simdyankin, vỡ thành nhiều mảnh vỡ nhỏ găm vào chân và bụng anh. Thấy đồng đội đi cùng mình gục xuống, Simdyankin nhanh chóng lao qua đống đổ nát, chui xuống tầng hầm ngôi nhà gần đó và cầu nguyện không bị phát hiện.

Simdyankin ẩn nấp suốt nhiều giờ, lắng nghe tiếng binh sĩ Ukraine trao đổi. Anh tự sơ cứu chân trái chảy máu, uống nước mang theo và cố gắng chợp mắt trong lúc chờ binh sĩ Ukraine rời đi.

Một tiếng nổ lớn đánh thức Simdyankin sáng hôm sau, nhưng anh không dám ra ngoài. Anh bật khóc khi nghĩ về người thân và cuộc sống mình đã từ bỏ ở St. Petersburg.

Ngày thứ ba, Simdyankin mở điện thoại, vào mạng xã hội và soạn tin nhắn gửi vợ. "Anh yêu em. Xin hãy thứ tha cho anh. Chúng ta sẽ gặp lại ở kiếp sau", Simdyankin viết, hy vọng nội dung này sẽ được gửi đi khi anh trở lại khu vực có sóng.

Simdyankin mở khóa an toàn của khẩu súng, kê cằm lên nòng, ngón tay đặt sẵn vào cò. "Tôi muốn cơn ác mộng này kết thúc", Simdyankin kể lại, nhưng đã không làm được. "Hóa ra tôi mạnh mẽ hơn mình nghĩ".

Đến ngày thứ tư, Simdyankin quyết định hành động, khi không nghe thấy tiếng binh sĩ Ukraine bên ngoài nữa. Anh dùng hết sức lực còn lại, loạng choạng bước ra khỏi ngôi nhà đổ nát. Tuyến phố gần đó đã bị san phẳng. Anh gặp các binh sĩ Nga khi chạy vào một ngôi nhà để thoát khỏi một drone tự sát Ukraine.

"Là người mình! Tôi Zenit đây!", Simdyankin bật khóc. Các đồng đội tưởng rằng anh đã chết.

Cảnh đổ nát ở Vovchansk, tỉnh Kharkov tháng 9/2024. Ảnh: AFP

Simdyankin không có nhiều thời gian để bình phục. Gần một tuần sau, ngày 22/9/2024, chỉ huy của Simdyankin nói họ rất cần chi viện cho nhóm lính Nga đang cố thủ trong một nhà máy ở Vovchansk. Anh phải nhận nhiệm vụ vì gần như toàn bộ binh sĩ tại đơn vị đã thiệt mạng hoặc bị thương nặng.

"Lúc đó, tôi chỉ cảm thấy vô cùng bất công", Simdyankin nhớ lại.

Anh cùng 5 binh sĩ xuống hầm xếp đồ ăn và đạn dược vào balo rồi bắt đầu di chuyển khi đêm xuống. Họ tách thành các nhóm đi cách nhau khoảng hai phút theo hướng ánh sáng xanh mờ do một drone bay phía trên phát ra. Đồng hành với Simdyankin là Ivan Shabunko, công nhân xây dựng 47 tuổi nhập ngũ để tránh án tù vì hành hung cảnh sát trong lúc say xỉn.

"Chúng tôi đều biết đây là tấm vé một chiều", Shabunko chia sẻ về nhiệm vụ của hai người.

Simdyankin cảm thấy đau nhói vì vết thương chưa lành hẳn ở chân. Anh đeo súng trên vai và mang balo nặng khoảng 40 kg. Khi còn cách nhà máy vài trăm mét, Simdyankin dừng lại lấy hơi, nấp sau một cái cây. Anh và Shabunko sau đó xông vào nhà máy thành công, điện đàm báo cáo và được chỉ huy chúc mừng. Tuy nhiên, 4 đồng đội còn lại trong nhóm đã không thể đến đích.

Simdyankin mô tả những binh sĩ Nga ở nhà máy lúc đó giống như "các bộ xương di động", khuôn mặt đen kịt vì bụi than và khói. Họ ngồi co rúm sát tường, sau những cỗ máy. Mảnh kính vỡ và vỏ đạn vương vãi khắp sàn, xen lẫn băng gạc đẫm máu.

Lực lượng Nga đã cố thủ ở nhà máy này suốt nhiều tháng, trong khi phía Ukraine tìm cách tấn công. Drone tiếp viện cho lính Nga thường bị Ukraine bắn hạ hoặc không thả đồ thành công qua lỗ hổng trên nóc nhà máy. Binh sĩ Nga được cử ra ngoài để thu thập đồ tiếp tế thường bị thương hoặc thiệt mạng vì hỏa lực từ Ukraine.

Từ hơn 100 binh sĩ, số người còn sống chỉ còn chưa đến 25, chia thành hai khu vực trong nhà máy. Một binh sĩ bị thương nặng, hỏng một mắt nằm trên đống quần áo bẩn, ghì chặt súng lên ngực. Trong tòa nhà còn có ba thi thể đang phân hủy, Simdyankin nói.

Đạn dược và thực phẩm mà nhóm của Simdyankin mang đến giúp 9 người bên phía anh trụ thêm hai ngày. Tối 23/9/2024, họ ngồi ăn trong im lặng, không đủ sức hoặc không muốn nói chuyện. Sáng hôm sau, họ gia cố vị trí, xếp các thùng giấy lên máy móc hạng nặng để che chắn.

Nhưng nhóm lính Nga không còn thời gian. Một nhóm đặc nhiệm tinh nhuệ của Ukraine đã tiến sát nhà máy. Tối hôm đó, nhóm lính Nga ở khu vực phía bên kia nhà máy đã chấp nhận đầu hàng.

Ngày kế tiếp, một nhóm binh sĩ Ukraine xông vào vị trí nhóm của Simdyankin đang ẩn nấp để tấn công. Họ ném mìn chống tăng cùng nhiều lựu đạn vào tòa nhà, tạo ra ngọn lửa với sức nóng khủng khiếp.

"Hãy đầu hàng đi!", nhóm binh sĩ Ukraine hét lớn.

"Cả nơi này sắp bị phá hủy. Chúng tôi cũng muốn sống như các anh vậy", một binh sĩ Ukraine nói.

Nhóm binh sĩ Nga sau đó đồng ý đầu hàng, tiến dần ra ngoài, một số người có gương mặt và tóc bị cháy đến mức một binh sĩ Ukraine mô tả "họ giống như vừa ra khỏi lò nướng vậy".

Vài giờ sau khi Simdyankin và Shabunko rời đi, nhà máy bị phá hủy bởi một loạt rocket.

Simdyankin với gương mặt bị bỏng xuất hiện trong một video do Ukraine đăng tải. Ảnh: WSJ

Vài ngày sau khi bị bắt, Simdyankin được phép gọi điện cho vợ. "Hãy tha thứ cho anh vì đã tham chiến", Simdyankin nói trong một video được giới chức Ukraine đăng trực tuyến. Simdyankin cúi gằm, nước mắt chảy xuống gương mặt đã biến dạng vì bỏng tại nhà máy ở Vovchansk.

Thời gian tham chiến của Simdyankin ở Ukraine chỉ kéo dài một tháng. Anh sau đó được chuyển đến một trại tù binh ở miền đông Ukraine. 5 tháng sau cuộc gọi, các vết thương đã lành, Simdyankin cũng lấy lại cân nặng. Tất cả những gì anh muốn lúc này là được đưa vào danh sách trao đổi tù binh, trở về nhà để tiếp tục điều anh bỏ dở ở St. Petersburg.

"Tôi rất tức giận về bản thân. Tôi đã phạm sai lầm ngớ ngẩn. Nếu có thể, tôi muốn quay ngược về quá khứ và trả lại số tiền đó", Simdyankin nói.

Như Tâm (Theo WSJ, Reuters, AFP)