"Chúng ta không sợ chiến tranh. Lịch sử của chúng ta đã có vô số trận chiến nhằm bảo vệ dân tộc. Nhưng chúng ta đã chọn con đường đặt lợi ích của người dân Syria lên trên viễn cảnh hỗn loạn và hủy diệt", Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa phát biểu trên truyền hình quốc gia ngày 17/7, giải thích quyết định rút quân khỏi thành phố Sweida ở miền nam, nơi tập trung cộng đồng người Druze.

Các vụ giao tranh giữa quân chính phủ Syria, các nhóm dân quân Bedouin với những tay súng người Druze tại Sweida đã thúc đẩy Israel tung đòn không kích vào quân đội Syria.

Căng thẳng leo thang khi không quân Israel ngày 16/7 không kích thủ đô Damascus, nhắm vào trụ sở Bộ Quốc phòng Syria và khu vực gần Dinh Tổng thống. Các nhà ngoại giao Mỹ phải nhanh chóng vào cuộc nhằm ngăn chặn nguy cơ xung đột lan rộng giữa hai quốc gia láng giềng, thuyết phục Syria rút quân khỏi Sweida và đạt thỏa thuận ngừng bắn với lực lượng dân quân Druze.

Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa phát biểu trên truyền hình quốc gia ngày 17/7. Ảnh: Times of Israel

Ông Sharaa nhận định đất nước đang đứng trước hai lựa chọn: hoặc "một cuộc chiến tranh trực diện" với Israel nhưng cái giá phải trả là sinh mạng của công dân Druze, hoặc để các giáo sĩ Druze quay về với lý trí và đặt lợi ích quốc gia lên trên hết. Chính phủ Syria đã chọn phương án thứ hai để tránh chiến tranh.

Ông đồng thời cáo buộc Israel đang tìm cách chia rẽ người dân Syria, lợi dụng "những nhóm ngoài vòng pháp luật" vốn đã từ chối đối thoại suốt nhiều tháng qua tại khu vực có đông người Druze. Ông nhấn mạnh quyết định triển khai lực lượng an ninh và quân chính phủ đến Sweida hồi đầu tuần này đã giúp tái lập ổn định trong khu vực, bất chấp can thiệp quân sự từ Israel.

"Israel đã nhiều lần tìm cách gây bất ổn và chia rẽ. Họ một lần nữa muốn biến đất nước chúng ta thành chiến trường hỗn loạn, phá vỡ đoàn kết dân tộc", ông nói.

Tổng thống lâm thời Sharaa cũng cam kết sẽ bảo vệ quyền lợi của cộng đồng Druze tại Syria. Theo thỏa thuận ngừng bắn mới, các lãnh đạo địa phương sẽ tiếp quản nhiệm vụ đảm bảo an ninh ở thành phố Sweida thay cho lực lượng chính phủ.

"Chúng tôi sẽ kiên quyết xử lý những kẻ đã vượt quá giới hạn và làm tổn hại đến cộng đồng Druze, vốn là một phần của quốc gia và được nhà nước bảo vệ", ông nhấn mạnh.

Vị trí tỉnh Sweida. Đồ họa: WP

Kể từ khi ông Sharaa lên nắm quyền, quân chính phủ Syria đã có một số cuộc giao tranh với dân quân Druze ở tỉnh Sweida lẫn khu vực gần thủ đô Damascus vào tháng 4 và tháng 5, khiến hơn 100 người thiệt mạng.

Israel, nơi cũng có nhiều người Druze sinh sống, đã tuyên bố sẽ bảo vệ cả cộng đồng thiểu số Druze ở Syria. Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng đây chỉ là cái cớ để Israel theo đuổi mục tiêu quân sự nhằm đẩy lùi quân chính phủ Syria khỏi vùng đệm ở biên giới hai nước.

Chính phủ Syria điều lực lượng tới Sweida hôm 15/7 với lý do giám sát thỏa thuận đình chiến đạt được trước đó với giới lãnh đạo Druze, sau nhiều ngày xảy ra giao tranh đẫm máu giữa cộng đồng này với người Bedouin. Hai cộng đồng có mối thù lâu đời tại khu vực, đôi khi leo thang thành đụng độ bạo lực.

Dân quân Druze sau đó giao tranh với cả quân chính phủ lẫn lực lượng Bedouin. Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR), có trụ sở tại Anh, cho biết những vụ đụng độ ở Sweida đã khiến hơn 350 người thiệt mạng, bao gồm lực lượng chính phủ, tay súng địa phương và dân thường, trong đó 27 người Druze bị "hành quyết tại chỗ".

Thanh Danh (Theo CNN, AFP, Times of Israel)