Xá lợi răng Phật đang được trưng bày tại Sri Dalada Maligawa (chùa Răng Phật) ở thành phố Kandy, miền trung Sri Lanka, trong chuỗi sự kiện kéo dài 10 ngày đến 27/4. Đây là lần đầu tiên công chúng được chiêm ngưỡng vật thể này kể từ tháng 3/2009.

Theo Kinh Đại Bát-niết-bàn, sau khi nhập niết bàn, thân thể của Phật Thích Ca Mâu Ni được hỏa táng và tro cốt được chia cho các cư sĩ. Một xá lợi răng Phật được Vương quốc Kalinga (nay thuộc Ấn Độ) bảo quản và tôn thờ như báu vật quốc gia.

Vào thế kỷ thứ 4, Vương quốc Kalinga rơi vào hỗn loạn. Để tránh nguy cơ thánh tích bị hủy hoại, Vua Guhasiva yêu cầu con gái là Công chúa Hemamala và con rể là Hoàng tử Dantha mang xá lợi răng Phật ra khỏi đất nước. Công chúa giấu xá lợi trong tóc, hai người giả làm thường dân và vượt biển đến Vương quốc Anuradhapura (Sri Lanka) dưới thời trị vì của Vua Keerthi Sri Meghavarna, theo biên niên sử Sri Lanka.

Kể từ đó, xá lợi trở thành biểu tượng của các triều đại Sri Lanka, được bảo vệ trong ngôi chùa đặc biệt nằm trong khuôn viên cung điện hoàng gia bất kể thủ đô ở đâu.

Tàn tích của những ngôi chùa này vẫn còn hiện hữu ở những thủ đô thời cổ đại trong lịch sử Sri Lanka như Anuradapura, Pollonnaruwa, Dambadeniya, Yapahuwa, Kurunegala, Kotte và Gampola. Xá lợi răng Phật được lưu giữ tại Kandy, kinh đô cuối cùng của Vương quốc Kandy (1469-1818), tới nay.

Chùa Răng Phật nhìn từ hồ Kandy. Ảnh: Sridaladamaligawa

Vua Wimaladharmasuriya đệ nhất đã cho xây dựng chùa Răng Phật tại Kandy trong thời gian trị vì 1592-1604 nhưng ngôi chùa đã bị quân đế quốc Bồ Đào Nha phá hủy. Chùa được Vua Rajasinghe đệ nhị xây lại trong thời gian trị vì 1635-1687 nhưng cũng bị quân đế quốc Hà Lan thiêu rụi.

Vua Wimaladharmasuriya đệ nhị năm 1687 đã cho xây lại ngôi chùa ba tầng nhưng theo thời gian, ngôi chùa bị mục nát và hư hỏng. Sau đó, con trai của ông là vua Veera Parakrama Narendrasinghe, người trị vì trong thời gian 1707-1739, đã cho xây lại ngôi chùa hai tầng được bảo tồn đến ngày nay.

Chùa Răng Phật nằm cạnh hồ Kandy, hồ nước nhân tạo được xây dựng năm 1807 và là trái tim của thành phố. Cấu trúc đầu tiên bên tay phải của quần thể chùa là chòi có mái hình bát giác, xây dựng năm 1802, được dùng làm nơi vua phát biểu trước quần thần và lưu trữ tài liệu. Thời kỳ Sri Lanka nằm dưới sự kiểm soát của Anh, nơi đây chuyển đổi thành thư viện lưu trữ kinh văn và sách sử.

Hai tầng của khu vực chính điện trong chùa Răng Phật. Ảnh: Bluelapisroad

Đi qua lối vào chính là tới khu chính điện, nơi đặt xá lợi răng Phật. Tổng thống Ranasinghe Premadasa năm 1987 cho xây mái che mạ vàng ở phía trên chính điện, tạo nên nét đặc trưng cho ngôi chùa.

Chính điện có hai tầng, tầng dưới là một gian thờ nổi bật với 20 cột đá chạm trổ tinh xảo. Khu vực này là nơi diễn ra nghi thức đánh trống cho buổi cầu nguyện tối. Có một cầu thang gỗ ở phía ngoài dẫn lên tầng trên của chính điện.

Tầng trên của chính điện với khu vực dâng hoa cúng Phật đối diện Handun Kunama, gian phòng lưu giữ xá lợi răng Phật. Ảnh: Bluelapisroad

Tầng trên được chia làm hai khu vực: Handun Kunama, gian phòng đặt bảo tháp lưu giữ xá lợi răng Phật và đối diện là nơi Phật tử, khách thập phương dâng hoa cúng Phật.

Cánh cửa dẫn vào Handun Kunama phủ vàng, bạc, chạm nổi hình mặt trời và mặt trăng. Xá lợi đặt trong bảo tháp làm từ 7 chiếc tráp vàng khảm đá quý. Người dân không được nhìn thấy xá lợi trực tiếp, chỉ được chiêm bái hộp đựng thánh tích vào những dịp đặc biệt hoặc có thể nhìn thoáng qua nếu cửa mở trong lúc các nhà sư làm lễ.

Tổng thống Sri Lanka Anura Kumara Dissanayake (phải) cầu nguyện trước bảo tháp đựng xá lợi răng Phật tại Chùa Răng Phật, thành phố Kandy, ngày 23/9/2024. Ảnh: AFP

Hồng Hạnh (Theo Sridaladamaligawa.lk)