Tổng thống Donald Trump ngày 1/8 thông báo sa thải Erika McEntarfer, ủy viên Cục Thống kê Lao động (BLS) thuộc Bộ Lao động Mỹ. Động thái diễn ra sau khi cơ quan này công bố báo cáo việc làm tháng 7, trong đó điều chỉnh giảm đáng kể số liệu việc làm được tạo ra ở nước Mỹ trong hai tháng trước.

Báo cáo của BLS ngày 1/8 cho thấy kinh tế Mỹ tháng 7 chỉ tạo thêm 73.000 việc làm, thấp hơn nhiều so với con số kỳ vọng 115.000. BLS cũng điều chỉnh số liệu về việc làm mới được tạo ra trong tháng 5 và 6, lần lượt giảm từ 144.000 còn 19.000 và từ 147.000 còn 14.000. Tổng cộng số việc làm nước Mỹ tạo ra trong hai tháng này bị điều chỉnh giảm 258.000.

"Làm gì có ai sai đến mức như vậy? Chúng ta cần số liệu việc làm chính xác. Tôi đã chỉ đạo sa thải ngay lập tức quan chức được ông Biden bổ nhiệm có ý đồ chính trị này", ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social, đề cập đến bà McEntarfer.

Bà Erika McEntarfer. Ảnh: Bộ Lao động Mỹ

Bà McEntarfer được tổng thống Joe Biden đề cử vào vị trí lãnh đạo BLS vào tháng 7/2023 và được Thượng viện phê chuẩn vào tháng 1/2024 với đa số phiếu thuận. Đây là vị trí quan trọng, vì BLS là cơ quan phi đảng phái, cung cấp số liệu hàng tháng để chính quyền liên bang và doanh nghiệp tại Mỹ dựa vào để ra quyết định đầu tư, tuyển dụng, chi tiêu cùng nhiều hoạt động khác.

BLS không ít lần điều chỉnh số liệu báo cáo việc làm, chủ yếu liên quan cách cơ quan liên bang thu thập số liệu hơn là do sai sót cá nhân. Báo cáo ban đầu của BLS chủ yếu dựa vào thông tin từ các công ty lớn, có xu hướng phản hồi khảo sát sớm hơn.

Các công ty nhỏ, thường bị khó khăn kinh tế tác động mạnh hơn, có xu hướng cung cấp thông tin muộn cho cơ quan thống kê liên bang. Khi thông tin từ nhóm này được bổ sung vào báo cáo, BLS sẽ điều chỉnh lại số liệu việc làm của mình.

Tuy nhiên, mức điều chỉnh số liệu việc làm hai tháng 5 và 6 thực sự gây sốc, Diane Swon, kinh tế gia trưởng tại KPMG, nói.

Sau điều chỉnh, báo cáo việc làm cho thấy kinh tế Mỹ vừa trải qua ba tháng có tăng trưởng việc làm tồi tệ nhất kể từ năm 2020, khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Phe Dân chủ nhanh chóng dựa vào báo cáo để công kích chính quyền Tổng thống Trump về điều hành kinh tế.

Tăng trưởng việc làm tại Mỹ trong 12 tháng gần đây. Đồ họa: CNN

Đây là lý do Tổng thống Trump tin rằng BLS có "động cơ chính trị" khi điều chỉnh số liệu việc làm.

"Theo quan điểm của tôi, số liệu việc làm đã bị bóp méo để khiến đảng Cộng hòa và tôi trở nên tệ hại", ông Trump viết trên Truth Social. "Những điều tương tự đã xảy ra trong nửa đầu năm nay, luôn theo hướng tiêu cực. Kinh tế Mỹ đang bùng nổ dưới thời Trump".

Ông còn cáo buộc bà McEntarfer "làm giả" số liệu việc làm trong năm 2024, nhằm củng cố vị thế cho ứng viên tổng thống đảng Dân chủ Kamala Harris.

"Họ có những con số tuyệt vời trong bầu cử tổng thống năm 2024. Chúng được 'loại bỏ' vào ngày 15/11/2024, ngay sau cuộc đua vào Nhà Trắng, số liệu việc làm điều chỉnh giảm hơn 818.000 - một trò lừa đảo", ông Trump tiếp tục.

BLS khi đó lý giải rằng họ đã "tính thừa 818.000 việc làm trong 12 tháng liền trước".

Theo một quan chức chính quyền Tổng thống Trump, số liệu kinh tế luôn có độ nhiễu nhất định, nhưng Nhà Trắng không hài lòng trước mức điều chỉnh trong thống kê gần đây và tình trạng chậm phản hồi các khảo sát.

"Đây là những vấn đề âm ỉ suốt nhiều năm nay, nhưng chưa được giải quyết. Thị trường, doanh nghiệp và chính phủ cần số liệu chính xác, và chúng ta không có điều đó", quan chức này nói với Reuters.

Bộ trưởng Lao động Mỹ Lori Chavez-DeRemer bày tỏ lo ngại về "hàng loạt điều chỉnh quan trọng gần đây" của bà McEntarfer.

"Tôi ủng hộ Tổng thống thay thế ủy viên BLS được ông Biden đề cử và đảm bảo người dân Mỹ có thể tin tưởng vào số liệu từ cơ quan này", bà Chavez-DeRemer thông báo, thêm rằng phó ủy viên William Wiatrowski sẽ là quyền lãnh đạo BLS trong thời gian tìm người phù hợp.

Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời báo giới tại Nhà Trắng ngày 1/8. Ảnh: AP

Quyết định sa thải lãnh đạo BLS lập tức vấp phải sự chỉ trích từ các chuyên gia kinh tế và chính trị. Họ cho rằng ông Trump đang đe dọa đến tính minh bạch và tin cậy của dữ liệu kinh tế từ một cơ quan liên bang.

"Tổng thống Trump trút giận lên người truyền tin chỉ vì không thích các số liệu việc làm phản ánh mức độ tác động ông ấy mang đến cho nền kinh tế," Lily Roberts, nhà nghiên cứu tại tổ chức tư vấn Trung tâm vì Tiến bộ Mỹ, trụ sở Washington, nói.

"Số liệu mà BLS công bố được tập hợp bởi các kinh tế gia phi đảng phái, những người đã làm công việc này hàng chục năm. Chính trị hóa quá trình thu thập số liệu kinh tế có thể làm rung chuyển thị trường, vốn dựa vào thông tin khách quan để hoạt động, và khiến khó tạo ra một nền kinh tế nơi mọi người đều có công việc tốt", bà Roberts tiếp tục.

Jason Furman, cựu cố vấn kinh tế của tổng thống Barack Obama, nói việc thay lãnh đạo có thể không ảnh hưởng đến hoạt động của BLS nhưng sẽ tạo ấn tượng xấu. Ông lưu ý bất cứ nước nào tìm cách làm giả số liệu như vậy thường đối mặt hậu quả là khủng hoảng kinh tế.

Một số nghị sĩ Cộng hòa cũng bày tỏ lo ngại với quyết định của ông Trump. "Số liệu thế nào thì thống kê như vậy. Người thống kê không có lỗi nếu số liệu chính xác nhưng lại không như Tổng thống mong muốn", thượng nghị sĩ Cynthia Lummis, thành viên đảng Cộng hòa, trả lời CBS News.

Như Tâm (Theo Washington Post, CBS News, Reuters)