Tổ chức gây tranh cãi này là Quỹ Nhân đạo Gaza (GHF), đơn vị tư nhân chuyên cung ứng đồ cứu trợ được Mỹ và Israel hậu thuẫn. GHF tiếp quản việc phân phối viện trợ ở Gaza hồi tháng 5, sau khi Tel Aviv nới lỏng lệnh phong tỏa dải đất.
Kể từ đó, hơn 1.300 người Gaza đã thiệt mạng khi cố gắng tiếp cận nguồn lương thực viện trợ duy nhất do GHF cung cấp, theo thống kê của Liên Hợp Quốc. Theo lời kể từ những dân thường và nhân viên cứu trợ LHQ ở Gaza, nhiều người đã bị lính Israel hoặc nhân viên an ninh được GHF thuê cố ý nhắm bắn khi họ tìm cách tiến vào điểm phát đồ cứu trợ.
 |
Người dân chen chúc nhận thức ăn từ một bếp từ thiện trong bối cảnh khủng hoảng nạn đói ở Gaza City ngày 28/7. Ảnh: Reuters |
Tuy nhiên, vì quá tuyệt vọng, hàng nghìn người vẫn mạo hiểm đến các địa điểm phân phối của GHF mỗi ngày. Các nhân chứng kể họ nhìn thấy binh lính bắn vào những người tìm kiếm viện trợ giữa cảnh hỗn loạn, khi họ giành giật bột mì và sữa.
Một phụ nữ Palestine cho biết việc lấy lương thực từ điểm phân phối của GHF ở Gaza thực sự là "hành trình chết chóc", nhưng trong cơn cùng cực để có cái ăn cho các con, cô chấp nhận đánh cược với số phận.
Cô cho biết tại các điểm phát lương thực, quá trình lấy hàng viện trợ là một cuộc tranh giành, xô đẩy đầy bạo lực, nơi chỉ những ai dám liều mình chen sâu vào giữa đám đông mới có được thứ gì đó mang về.
"Nhiều đứa trẻ đã phải cố gắng hết sức mới lấy được đồ viện trợ, vậy mà những gã đàn ông lại đến giật đi của chúng", cô kể.
Sau khi mạo hiểm tính mạng, bị thương ở cánh tay do chen lấn trong đám đông, cô chỉ lấy được gạo, dầu ăn và một hộp cà chua từ điểm viện trợ. Nhưng với cô đó vẫn là "phước lành từ Thượng đế".
Một cậu bé ở Gaza cho hay đến điểm phân phối của GHF là lựa chọn duy nhất mà em có. "Cháu phải tới lấy thức ăn cho các em. Bố cháu đã chết. Nếu cháu không đi, các em cháu sẽ chết đói. Cháu biết phải làm sao đây", cậu bé nói.
Nhưng tại điểm phân phối, cậu bé kể đã nhìn thấy hàng trăm người tuyệt vọng bị bắn.
Một người đàn ông Palestine tên Ibrahim Mekki, đến từ trại tị nạn Nuseirat ở trung tâm Gaza, cho biết ông đã chờ ít nhất 6 tiếng chỉ để đổi lấy vài túi mì ống.
"Bắn giết, chết chóc, tàn phá. Tất cả để làm gì? Kiếm một chút thức ăn", ông nói. "Đó là một cái bẫy... Họ để bạn đi vào thêm một chút rồi xả súng".
"Nhìn tôi này, tôi có được gì không? Chẳng có gì cả", ông nói, giơ ra hai túi mì ống nhỏ và một túi lúa mì hấp. "Chừng đó không đủ cho lũ trẻ ăn trong một ngày. Tôi buộc phải quay lại thử vận may mỗi ngày".
Một người khác, Rakan Jneid, kể ông đã thấy mọi người chen nhau lao về phía các xe tải chở hàng cứu trợ gần điểm phân phối của GHF và một số người bị cán qua.
"Hôm nay xe viện trợ có sữa và mọi người bắt đầu đánh nhau để tranh giành món đồ quý hiếm này. Nhân viên an ninh đã lợi dụng tình thế đó để nổ súng", Jneid nói.
Một bà mẹ 8 con cho hay con gái 5 tháng tuổi của cô đã bị suy dinh dưỡng vì cô không được cung cấp đủ thức ăn trong thời gian mang thai. Cô cũng đã mất một cậu con trai vì cùng lý do.
"Thằng bé chết vì suy dinh dưỡng trầm trọng. Chúng tôi không có gì cho con ăn. Con chết trên tay tôi khi tôi đang bế con đến bệnh viện", cô kể.
Hani Abu Rizq bước đi trên những con phố đổ nát của Gaza City với hai viên gạch buộc vào bụng, sợi dây thừng hằn lên lớp quần áo rộng thùng thình vì anh đã sụt cân quá nhiều.
Người đàn ông 31 tuổi này đang tuyệt vọng tìm thức ăn cho mẹ và 7 anh chị em. Những viên gạch đè nặng lên bụng là một kỹ thuật cổ xưa mà anh chưa bao giờ nghĩ mình sẽ phải dùng tới.
"Chúng tôi chết đói rồi", anh nói, giọng thều thào vì kiệt sức. "Ngay cả từ 'chết đói' cũng không thể diễn tả hết những gì chúng tôi đang trải qua".
Rizq siết lại sợi dây quấn quanh eo, hành động đã trở nên quen thuộc như hơi thở. "Tôi quay về với cách người xưa làm, buộc đá vào bụng để cố gắng xoa dịu cơn đói", anh cho hay.
Rizq từng rất thích ăn uống và tụ tập cùng gia đình, bạn bè. Anh kể về những phòng ăn ấm cúng, nơi những bữa tiệc tự nấu được bày biện đẹp mắt như một tác phẩm nghệ thuật, còn buổi tối tràn ngập những món tráng miệng và đồ uống giải khát.
 |
Người dân trèo lên các xe tải chở hàng viện trợ vào Gaza hôm 29/7. Ảnh: Reuters |
"Giờ chúng tôi mua đường và muối theo gram", anh nói, tay chỉ về phía những quầy hàng trống không, nơi từng tràn ngập nông sản. "Một quả cà chua hay dưa chuột là thứ xa xỉ, một giấc mơ xa vời. Gaza đã trở nên đắt đỏ hơn mọi nơi khác trên thế giới, và chúng tôi chẳng có gì cả".
Trong gần 22 tháng xung đột, lượng lương thực ở Gaza đã giảm mạnh. Vùng đất bị phong tỏa này hoàn toàn phụ thuộc vào Israel, quốc gia đã cắt giảm quyền tiếp cận mọi thứ của họ, từ bột mì đến gas nấu ăn.
Từ ngày 2/3, lượng hàng viện trợ nhân đạo và nhu yếu phẩm được phép đưa vào Gaza đã giảm xuống mức thấp báo động. Israel chặn hoàn toàn việc vận chuyển lương thực từ tháng 3 đến 5 và kể từ đó chỉ cho phép lượng hàng viện trợ tối thiểu tới khu vực. Hành động này đã vấp phải chỉ trích rộng khắp từ cộng đồng quốc tế.
Theo cơ quan y tế Gaza, ít nhất 159 người, trong đó có 90 trẻ em và trẻ sơ sinh, đã chết vì suy dinh dưỡng và mất nước trong suốt thời gian chiến sự.
Chương trình Lương thực Thế giới cảnh báo về một "nạn đói toàn diện" đang lan rộng khắp vùng đất, trong khi Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) cho hay cứ ba trẻ dưới 5 tuổi ở phía bắc Gaza thì có một em bị suy dinh dưỡng cấp tính.
Fidaa Hassan, cựu y tá, người mẹ ba con đến từ trại tị nạn Jabalia, biết rõ các dấu hiệu của suy dinh dưỡng.
"Tôi đã nghiên cứu chúng", cô nói từ nơi trú ẩn của gia đình ở phía tây Dải Gaza. "Tôi đang nhìn thấy chúng ở chính các con mình".
Con út của cô, Hassan, hai tuổi, thức dậy mỗi sáng đều khóc đòi ăn, đòi bánh mì nhưng không có.
"Trước xung đột, chúng tôi đều tổ chức sinh nhật cho từng đứa bằng những bữa tiệc vui vẻ. Nhưng Hassan thì khác, thằng bé tròn hai tuổi từ vài tháng trước, vậy mà tôi thậm chí không thể cho nó một bữa ăn tử tế", cô nói.
Firas, cậu con trai 10 tuổi của cô, có những dấu hiệu suy dinh dưỡng nghiêm trọng rõ rệt.
Trước chiến sự, căn nhà của cô luôn rộn ràng tiếng nói cười vào mỗi bữa ăn. "Chúng tôi từng ăn 3 đến 4 bữa một ngày", cô nhớ lại. "Bữa trưa là lúc cả nhà quây quần. Những buổi tối mùa đông tràn ngập mùi thơm của món súp đậu lăng. Chúng tôi đã dành những buổi chiều mùa xuân để cẩn thận chuẩn bị món lá nho nhồi cơm".
"Giờ đây, chúng tôi ngủ trong cơn đói", người phụ nữ nói thêm. "Không bột mì, không bánh mì, không có gì để chúng tôi lấp đầy dạ dày cả. Chúng tôi chưa ăn một miếng bánh mì nào trong suốt hai tuần qua. Một kg bột mì có giá khoảng 40 USD, chúng tôi không đủ tiền mua".
Hassan mới 6 tháng tuổi khi quân đội Israel mở chiến dịch ở Gaza nhằm đáp trả cuộc đột kích của Hamas. Hiên tại, ở tuổi lên hai, cậu bé trông không có sức sống.
Liên Hợp Quốc đã nhiều lần cảnh báo việc Israel phong tỏa và hạn chế viện trợ nhân đạo đang tạo ra nạn đói tại Gaza.
Theo Văn phòng Điều phối các Vấn đề Nhân đạo của Liên Hợp Quốc, chỉ một phần nhỏ trong 600 xe tải chở thực phẩm và vật tư cần thiết hàng ngày có thể đến được Gaza. Hệ thống Phân loại Giai đoạn An ninh Lương thực Tích hợp đã xếp khu vực phía bắc Gaza vào Giai đoạn 5: Thảm họa/nạn đói.
Trong tình trạng an ninh bất ổn, lượng hàng viện trợ nhân đạo ít ỏi được phép vào Gaza thường bị các băng nhóm cướp bóc và hôi của, khiến những người thực sự cần không thể tiếp cận nguồn cung khan hiếm.
Hala Mohammed, 32 tuổi, bế cậu con trai Qusai, ba tuổi, trong căn lán chật chội của một người họ hàng ở Remal, khu phố thuộc Gaza City. Cô cho biết không thể kìm lòng khi nhìn cảnh con mình phải khóc ngất đi vì đói mỗi buổi sáng.
"Không có bột mì, đường hay sữa", cô nói. "Chúng tôi phải nướng đậu lăng như nướng bột và nấu mì ống không để lấp đầy bụng. Nhưng cơn đói vẫn không buông tha".
 |
Bà mẹ bế con trai bị suy dinh dưỡng và bại não tại một trường học là nơi gia đình cô đang lánh nạn ở Gaza City hôm 24/7. Ảnh: Reuters |
Trước khi phải sơ tán vì giao tranh, gia đình Mohammed chưa bao giờ biết đói là gì. Mọi cột mốc quan trọng trước đây đều có những bữa ăn ngon lành, tiệc đón năm mới, ngày của mẹ, tiệc sinh nhật cho chồng, mẹ chồng và Qusai.
"Rất nhiều kỷ niệm của chúng tôi được tạo nên từ những bữa ăn của đại gia đình. Giờ đây, chúng đã trở thành ký ức", cô nói. "Con tôi đói và tôi chỉ biết ôm thằng bé. Nạn đói lan tràn như ung thư, chậm rãi, âm thầm và không thương xót. Lũ trẻ đang héo mòn ngay trước mắt vậy mà chúng tôi không thể làm gì được".
Vũ Hoàng (Theo Al Jazeera, AFP, Reuters)
