Năm tháng trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump gây chú ý khi tuyên bố người đồng cấp Nga Vladimir Putin muốn hòa bình ở Ukraine.

"Tôi tin ông ấy muốn hòa bình. Ý tôi là mình hiểu rõ ông ấy. Tôi nghĩ ông ấy sẽ nói với tôi nếu bản thân không muốn. Tôi tin tưởng ông ấy trong vấn đề này", ông Trump nói.

Nhưng giọng điệu lạc quan, tin tưởng của ông Trump đã thay đổi gần đây, đặc biệt là vào ngày 8/7. Sau nhiều ngày bày tỏ không hài lòng về cuộc điện đàm gần đây nhất với ông Putin, Tổng thống Trump dường như cho thấy ông đã thực sự cạn kiên nhẫn.

Tổng thống Mỹ gợi ý rằng người mà ông tin tưởng và tránh chỉ trích nhiều năm qua có thể không phải là đối tác đáng tin cậy.

"Nếu bạn muốn biết sự thật, chúng ta đã nhận về rất nhiều điều vô nghĩa từ ông Putin. Ông ấy luôn tỏ ra tử tế, nhưng hóa ra lại vô nghĩa", ông Trump nói, nhấn mạnh "tôi không hài lòng với ông Putin".

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại sân bay ở Morristown, bang New Jersey ngày 6/7. Ảnh: AP

Đây không phải dấu hiệu duy nhất cho thấy ông Trump đang xoay chuyển lập trường, ít nhất là về giọng điệu, đối với cuộc chiến ở Ukraine. Ông quyết định nối lại hoạt động chuyển giao vũ khí phòng thủ cho Ukraine, cũng như không còn đổ lỗi cho cả hai bên về cuộc xung đột.

Lãnh đạo Mỹ ngày 8/7 thậm chí ca ngợi "lòng dũng cảm của các binh sĩ Ukraine", gợi ý rằng khoản đầu tư khổng lồ mà Mỹ dành cho hệ thống phòng thủ của Ukraine không lãng phí như nhiều người thuộc phong trào Làm nước Mỹ Vĩ đại Trở lại (MAGA) mô tả.

"Dù bạn nghĩ việc chúng ta cho người Ukraine rất cả số tiền đó là công bằng hay không, họ đã rất dũng cảm khi sử dụng những hỗ trợ đó. Rất nhiều người tôi biết sẽ không muốn làm điều đó", ông nói.

Sau nửa năm hoài nghi, thậm chí bất đồng với Ukraine, Tổng thống Trump và các thành viên hàng đầu đảng Cộng hòa dường như đang đổi hướng. Mỹ chuẩn bị gửi thêm vũ khí cho Ukraine và quốc hội đang xúc tiến ban hành các biện pháp trừng phạt mới cứng rắn hơn với Nga.

Một quan chức cấp cao Nhà Trắng ngày 9/7 cho hay Tổng thống đã đồng ý một số yêu cầu hỗ trợ quân sự của Ukraine dựa trên danh sách chi tiết mà Tổng thống Volodymyr Zelensky trao trong cuộc gặp với ông Trump tại Hà Lan tháng trước.

Tại Đồi Capitol, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và Lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune cùng ngày cho biết họ sẽ cố gắng thông qua dự luật trong tháng này để trao cho ông Trump khả năng áp lệnh trừng phạt với những bên mua dầu khí từ Nga.

"Ông Putin đã thể hiện không sẵn lòng nói chuyện nghiêm túc về việc hòa giải và tôi nghĩ chúng ta phải gửi cho ông ấy một thông điệp", Johnson nói với phóng viên.

Trong những tuần gần đây, Nga đã tăng cường nỗ lực để kiểm soát thêm lãnh thổ miền đông Ukraine, đẩy mạnh không kích các thành phố ở nước láng giềng. Không quân Ukraine cho biết Nga đã tiến hành cuộc tập kích kỷ lục bằng 728 máy bay không người lái rạng sáng 9/7, dường như nhằm làm suy yếu thêm tinh thần của người Ukraine và khiến đối phương phải dàn mỏng lực lượng.

Nga đến nay vẫn giữ lập trường cứng rắn trong các cuộc đàm phán, nói rằng bất kỳ giải pháp nào cho xung đột cũng cần giải quyết "nguyên nhân gốc rễ", ám chỉ mong muốn Ukraine phi quân sự hóa và không gia nhập liên minh quân sự phương Tây.

Phản ứng trước những lời lẽ gay gắt của ông Trump, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 9/7 nói Nga đón nhận chuyện này "một cách bình tĩnh và không cảm thấy khó chịu". "Tổng thống Mỹ có phong cách sử dụng ngôn từ khá gay gắt", ông Peskov nói, thêm rằng Moskva vẫn giữ quan điểm tiếp tục đối thoại với Washington.

Các cuộc đàm phán hòa bình mà Mỹ thúc đẩy đến nay không đạt nhiều bước tiến, trong khi 6 cuộc điện đàm giữa ông Putin và ông Trump trong những tháng qua không mang lại bất kỳ đột phá nào.

Cuộc điện đàm tuần trước dường như củng cố niềm tin của ông Trump rằng Tổng thống Nga chưa có ý định chấm dứt xung đột, khi ông Putin cho biết sẽ tiếp tục cuộc chiến cho đến khi đạt được các mục tiêu ở Ukraine.

Ông Trump bày tỏ thất vọng. "Tôi không nghĩ ông ấy muốn dừng lại. Tôi chỉ muốn nói rằng ông ấy không muốn dừng lại và điều đó thật tệ", ông nói.

Aaron Blake, nhà bình luận của CNN, cho rằng sự xoay chuyển quan điểm của ông Trump lần này rõ ràng hơn, khi Tổng thống Mỹ có thể nhận ra không thể tìm thấy điểm chung trong mục tiêu của ông ở Ukraine và mục tiêu của Nga.

Những bình luận của ông Trump ngày 8/7 không chỉ cho thấy sự cứng rắn với ông Putin, mà dường như phản án nỗi thất vọng sâu sắc rằng các đối tác Nga đang cố kéo dài thời gian, theo Blake.

Khi được hỏi về những bình luận mới của ông Trump, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Tammy Bruce ngày 8/7 cho biết "Tổng thống là người có tư tưởng cởi mở, nhưng không ngây thơ. Ông ấy có nguyên tắc rõ ràng về những gì ông ấy muốn đạt được. Đó là những gì chúng ta thấy".

Ông Trump hồi tháng 2 tuyên bố ông dành cho Tổng thống Nga sự tin tưởng nhiều hơn các lãnh đạo phương Tây khác. Song những diễn biến trong vài tháng qua không đi đúng hướng ông Trump mong muốn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và người đồng cấp Nga Vladimir Putin trong cuộc họp báo tại Helsinki, Phần Lan, hồi tháng 7/2018. Ảnh: AFP

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra hiện tại là liệu việc ông Trump "cạn kiên nhẫn" có thể thúc đẩy ông đi bao xa trong vấn đề xung đột Ukraine.

"Khó có ai có thể biết liệu ông Trump đã thực sự quay lưng với ông Putin và hoàn toàn đứng về phía Ukraine hay chưa. Ông Trump trong 10 năm qua đã cho thấy luôn sẵn sàng thể hiện sự khó đoán của bản thân trên trường quốc tế", nhà bình luận Blake nói.

Ông Trump từng một số lần công khai bày tỏ không hài lòng với Nga, nhưng sau đó không có bất kỳ dấu hiệu nào về việc gây áp lực trực tiếp lên người đồng cấp Putin.

"Rất có thể những bình luận công khai gần đây nhất của ông Trump là nhằm gây áp lực lên ông Putin hơn là báo hiệu cho sự đảo chiều mạnh mẽ về chính sách của chính quyền", Blake nhận định, nhưng lưu ý "chỉ có thời gian mới trả lời được" ông Trump thực sự sẽ làm gì.

Khi được hỏi ông dự định phản ứng với Nga thế nào sau những bình luận ngày 8/7, Tổng thống Trump trả lời "tôi sẽ không nói cho các bạn biết".

Trong khi đó, giới phân tích cho rằng ông Putin là người có 25 năm kinh nghiệm làm việc với các tổng thống Mỹ và biết rằng ông Trump sẽ hay thay đổi lập trường. Đồng thời, lãnh đạo Nga dường như thể hiện rõ khả năng sẵn sàng cho một cuộc chiến kéo dài.

"Ông Trump đang có thiện cảm với Ukraine, nhưng ai biết hai tuần nữa sẽ thế nào? Nga đã giữ vững quan điểm từ khi xung đột bắt đầu, vậy tại sao họ lại phải thay đổi", Tatiana Stanovaya, thành viên cao cấp tại Trung tâm Carnegie Nga - Á Âu, nói.

Người phát ngôn Điện Kremlin lưu ý rằng Tổng thống Mỹ từng thừa nhận giải quyết xung đột Ukraine khó hơn tưởng tượng, nhấn mạnh đây là chuyện quan trọng hơn nhiều. "Đây cũng là điều mà Nga đã thảo luận ngay từ đầu, bởi vấn đề như vậy không thể giải quyết lập tức", ông Peskov nói.

Điện Kremlin bày tỏ hy vọng rằng Tổng thống Mỹ vẫn nỗ lực giải quyết vấn đề Ukraine theo hướng ngoại giao, bất chấp những tuyên bố gay gắt gần đây.

Thùy Lâm (Theo CNN, WSJ, Washington Post)