Theo ThS.BS CKII Phạm Thanh Trúc, khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu - Thận học - Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết sỏi tiết niệu là bệnh thường gặp do Việt Nam nằm trong "vành đai sỏi". Sỏi hình thành do sự kết tinh của các chất khoáng trong nước tiểu như sỏi canxi, sỏi oxalat, sỏi axit uric, có thể gây ra các triệu chứng như sau:

Đau quặn thận còn gọi là "cơn đau bão thận", là triệu chứng điển hình do sỏi gây tắc nghẽn đường tiểu. Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, dữ dội ở vùng thắt lưng và có xu hướng lan xuống bộ phận sinh dục.

Đau âm ỉ kéo dài ở vùng hông lưng, bụng tùy thuộc vào vị trí của sỏi.

Rối loạn tiểu tiện như tiểu buốt, tiểu rắt, cảm giác nóng rát, buốt khi đi tiểu, tiểu không hết, tiểu nhiều lần nhưng lượng nước ít, tiểu ra máu, nước tiểu đục do nhiễm trùng, có mùi hôi.

Sỏi tiết niệu còn gây ra các triệu chứng khác như buồn nôn và nôn, sốt cao nếu nhiễm trùng, khiến người bệnh khó chịu, mệt mỏi.

Bác sĩ Thanh Trúc giải thích nguyên nhân hình thành sỏi thường do thói quen uống ít nước, chế độ ăn nhiều muối, đồ ngọt, ăn nhiều thực phẩm giàu oxalat, nhiều protein, đặc biệt là protein động vật. Mắc bệnh lý, sử dụng một số loại thuốc hoặc do thói quen sinh hoạt ít vận động, nhịn tiểu, yếu tố di truyền... cũng làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Bác sĩ Thanh Trúc (thứ hai từ trái qua) thực hiện ca mổ mở lấy sỏi san hô cho người bệnh. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Bác sĩ khám cho người bệnh và sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm để phát hiện sỏi ở trong thận và niệu quản, chụp X-quang phát hiện sỏi canxi oxalat hoặc chụp CT có thể ghi nhận sỏi tiết niệu ở mọi vị trí và kích thước, đánh giá mức độ tắc nghẽn đường tiết niệu. Bác sĩ cũng có thể chỉ định xét nghiệm nước tiểu hoặc xét nghiệm máu để phát hiện các bất thường liên quan đến sỏi tiết niệu.

Sỏi kích thước nhỏ thường được đào thải khỏi cơ thể mà không gây đau đớn. Tuy nhiên, sỏi lớn có thể bị kẹt lại, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời như nhiễm trùng đường tiết niệu, tắc nghẽn đường tiết niệu, suy thận cấp hoặc mạn tính. Một số sỏi thận lớn nhưng không gây bất kỳ triệu chứng nào hoặc chỉ đau nhẹ vùng hông lưng nên người bệnh thường không biết. Do đó, cần siêu âm định kỳ để phát hiện sớm sỏi thận.

Bác sĩ Trúc khuyến cáo phòng ngừa bằng cách uống đủ nước mỗi ngày giúp thận bài tiết tốt và ngăn ngừa sỏi tiết niệu hình thành. Mọi người nên hạn chế ăn các thực phẩm giàu oxalat, protein động vật và tránh ăn mặn. Nên khám sức khỏe định kỳ mỗi 6-12 tháng, đặc biệt khi gia đình có tiền sử bị sỏi tiết niệu hoặc các bệnh lý khác liên quan. Người bệnh có triệu chứng bất thường kể trên nên đến khám tại chuyên khoa Tiết niệu.

Hà Thanh