BS.CKI Nguyễn Hữu Khánh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết ánh sáng mặt trời là yếu tố quan trọng điều hòa nhịp sinh học, cơ chế kiểm soát chu kỳ thức - ngủ tự nhiên của con người. Ánh sáng tự nhiên tác động trực tiếp lên vùng dưới đồi của não bộ, nơi điều khiển sản xuất melatonin, hormone có vai trò chính thúc đẩy buồn ngủ.

Khi tiếp xúc ánh sáng vào những thời điểm thích hợp trong ngày, nhất là vào chiều muộn, cơ thể dần điều chỉnh để chuẩn bị cho giấc ngủ đêm, đồng hồ sinh học hoạt động ổn định hơn. Nhờ đó, cơ thể dễ đi vào giấc ngủ ban đêm và thức dậy tỉnh táo vào sáng hôm sau.

Ngoài vai trò điều hòa đồng hồ sinh học, tiếp xúc ánh nắng mặt trời còn kích thích cơ thể tổng hợp vitamin D - dưỡng chất thiết yếu đối với hệ miễn dịch, thần kinh và giấc ngủ. Theo bác sĩ Hữu Khánh, thiếu vitamin D làm tăng nguy cơ mất ngủ, ngủ không sâu giấc, kéo theo cảm giác mệt mỏi triền miên vào ban ngày. Ánh nắng buổi chiều hỗ trợ cơ thể hấp thu vitamin D tự nhiên qua da.

Người có thói quen ở trong nhà hoặc làm việc trong văn phòng kín suốt cả ngày khiến đồng hồ sinh học bị rối loạn, dễ dẫn đến ngủ không sâu, tỉnh giấc sớm hoặc mệt mỏi kéo dài. Dành khoảng 15-30 phút mỗi chiều ra ngoài, vận động nhẹ dưới ánh nắng giúp thư giãn cơ thể, giải tỏa căng thẳng sau giờ làm việc, hít thở không khí trong lành đồng thời cải thiện giấc ngủ.

Chạy bộ vào buổi chiều giúp thư giãn, tăng cường tổng hợp vitamin D. Ảnh: Thanh Nhân

Để giấc ngủ chất lượng hơn, bác sĩ khuyến cáo mọi người nên tiếp xúc ánh sáng tự nhiên và lối sống lành mạnh, hạn chế dùng thiết bị điện tử trước giờ ngủ, tránh ăn tối muộn, không uống cà phê hoặc rượu bia vào chiều tối và duy trì thời gian ngủ - thức ổn định mỗi ngày. Đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng với nhiều rau, trái cây, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có đường. Bổ sung thêm một số dưỡng chất thiên nhiên như việt quất (blueberry), bạch quả (ginkgo biloba) với công dụng chống gốc tự do, hỗ trợ hoạt động não bộ và cải thiện giấc ngủ.

Những người có dấu hiệu rối loạn giấc ngủ như khó ngủ, ngủ không sâu, hay thức giấc giữa đêm, mộng du, mất ngủ kéo dài... nên đi khám chuyên khoa Thần kinh. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh đo đa ký giấc ngủ để ghi nhận sóng não, nhịp tim, nhịp thở và chuyển động mắt khi ngủ, từ đó đánh giá chất lượng giấc ngủ, phát hiện các rối loạn tiềm ẩn như ngưng thở khi ngủ, rối loạn chân không yên, mộng du, ngủ rũ, và điều trị phù hợp. Tùy từng nguyên nhân, bác sĩ hướng dẫn người bệnh thực hiện liệu pháp hành vi - nhận thức, áp dụng kỹ thuật cải thiện giấc ngủ tự nhiên hoặc dùng thuốc điều trị ngắn hạn.

Phương Phạm