Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi, dự kiến trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn tại kỳ họp tháng 10.

Trong điều 214, 215, 216 quy định về các tội liên quan gian lận, trốn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT), cơ quan soạn thảo không thay đổi mức phạt tù so với quy định hiện hành, song đề xuất nâng gấp đôi mức phạt tiền và nâng mức tiền vi phạm để quy kết trách nhiệm hình sự.

Người lao động làm hồ sơ liên quan bảo hiểm thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, tháng 4/2025. Ảnh: Hoàng Giang

Cụ thể, khoản 1 Điều 214 (tội Gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp) dự thảo đề xuất số tiền vi phạm tối thiểu để xử lý hình sự tội này là chiếm đoạt 20 triệu đồng (quy định hiện hành 10 triệu đồng) hoặc gây thiệt hại tối thiểu 40 triệu đồng (hiện hành 20 triệu) với các thủ đoạn lập hồ sơ giả hoặc làm sai lệch nội dung hồ sơ để lừa dối cơ quan bảo hiểm xã hội, dùng các loại hồ sơ này để hưởng chế độ.

Mức phạt tiền với hành vi này cũng được nâng lên ít nhất 40 triệu đồng, gấp đôi so với hiện nay 20 triệu đồng.

Mức phạt 200-400 triệu đồng hoặc phạt tù từ 1 đến 5 năm được đề xuất áp dụng với người phạm tội có tổ chức; có tính chất chuyên nghiệp; chiếm đoạt tối thiểu từ 200 triệu hoặc gây thiệt hại ít nhất 400 triệu đồng.

Với quy định đang áp dụng hiện nay, tiền phạt cho các hành vi này là 100-200 triệu đồng.

>> Chi tiết điều 214 tại dự thảo

Mẫu thẻ BHYT giấy hiện vẫn được dùng trong khám chữa bệnh. Ảnh: Văn Đông

Nâng gấp đôi tiền phạt với tội Gian lận bảo hiểm y tế

Tại khoản 1 Điều 215, dự thảo đề xuất mức tiền tối thiểu để bị xử lý hình sự với hành vi chiếm đoạt tiền BHYT là 20 triệu đồng, với gây thiệt hại là 40 triệu đồng. Luật hiện hành quy định mức tối thiểu với các hành vi này lần lượt là 10 và 20 triệu đồng.

Người vi phạm có thể bị phạt từ 40 triệu đồng (hiện hành là 20 triệu); phạt cải tạo không giam giữ 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Các hành vi chịu mức phạt này bao gồm: lập hồ sơ bệnh án, kê đơn thuốc khống hoặc kê tăng số lượng hoặc thêm loại thuốc, vật tư y tế, dịch vụ kỹ thuật, chi phí giường bệnh và các chi phí khác mà thực tế người bệnh không sử dụng; giả mạo hồ sơ, thẻ BHYT hoặc sử dụng thẻ được cấp khống, thẻ giả, thẻ đã bị thu hồi, thẻ bị sửa chữa, thẻ của người khác để hưởng BHYT trái quy định.

>> Chi tiết điều 215 tại dự thảo

Công nhân nghỉ việc tập trung trước Công ty cổ phần dệt may Gia định, TP HCM để đòi quyền lợi liên quan bảo hiểm xã hội, tháng 4/2023. Ảnh: Thanh Tùng

Tăng gấp đôi tiền phạt lẫn tiền vi phạm tội trốn đóng BHXH

Tại Điều 216, cơ quan soạn thảo cơ bản giữ nguyên khái niệm về hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho lao động. Song tiền vi phạm để quy xử lý hình sự được đề xuất nâng gấp đôi, tối thiểu 100 triệu đồng (mức hiện hành 50 triệu đồng).

Mức tiền phạt theo đó cũng nâng gấp đôi, lên tối thiểu 400 triệu đồng (hiện hành 200 triệu đồng).

Cơ quan soạn thảo cũng đề xuất mức phạt tiền thấp nhất 400 triệu đồng, cao nhất 6 tỷ đồng tùy với pháp nhân thương mại phạm tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN.

Luật quy định pháp nhân thương mại là pháp nhân có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận được chia cho các thành viên. Pháp nhân thương mại bao gồm doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác.

>> Chi tiết điều 216 tại dự thảo

Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tính đến cuối năm 2022, việc chậm đóng diễn ra ở tất cả loại hình doanh nghiệp với số tiền phải tính lãi hơn 13.150 tỷ đồng. Riêng tiền nợ khó thu hồi tại doanh nghiệp phá sản, giải thể, ngừng hoạt động, chủ bỏ trốn hơn 4.000 tỷ đồng.

Hồng Chiêu