Ngày 2/4, TAND TP HCM tuyên ông Nguyễn Thanh Bình phạm tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

HĐXX nhận định cựu chủ tịch tỉnh An Giang cùng nhóm bị cáo là lãnh đạo, cán bộ chuyên môn thuộc UBND tỉnh và các cơ quan liên quan đã có hành vi làm trái công vụ "vì động cơ vụ lợi, động cơ cá nhân khác", tạo điều kiện cho Công ty Trung Hậu 68 được cấp giấy phép thăm dò và khai thác trái phép khoáng sản, gây thiệt hại cho Nhà nước gần 294 tỷ đồng.

Tuy nhiên, HĐXX cũng ghi nhận các bị cáo nhiều tình tiết giảm nhẹ như: quá trình điều tra, truy tố, xét xử đã thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội, hợp tác tích cực với cơ quan điều tra; từng có nhiều thành tích xuất sắc trong công tác... nên đã tuyên mức án dưới mức đề nghị của VKS.

Các bị cáo khác là cựu lãnh đạo, cán bộ tại An Giang bị đánh giá là những người có trình độ cao trong lĩnh vực phụ trách nhưng vì động cơ vụ lợi, lợi ích cá nhân gây thiệt hại đặc biệt lớn cho Nhà nước. Vì vậy, toà phạt ông Trần Anh Thư, cựu phó chủ tịch UBND tỉnh An Giang, mức phạt 8 năm tù; Nguyễn Việt Trí (cựu giám đốc Sở Tài Nguyên và Môi Trường) 9 năm tù về tội Nhận hối lộ.

Đại gia cát miền Tây lãnh án 30 năm tù

HĐXX nhận định, đối với ông Lê Quang Bình, Chủ tịch Công ty Trung Hậu 68, được xác định phạm tội với vai trò cầm đầu, hưởng lợi chính. Hành vi của bị cáo này làm ảnh hưởng đến hoạt động đúng đắn của cơ quan, tổ chức; xâm phạm đến trật tự quản lý kinh tế mà cụ thể là các quy định của Nhà nước về quản lý trong lĩnh vực nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên, gây thiệt hại lớn, làm suy giảm niềm tin của nhân dân vào cơ quan công quyền, nên phải xử lý nghiêm để răn đe.

Từ đó, toà tuyên phạt ông Quang Bình mức án cao nhất của hình phạt có thời hạn là 30 năm tù với 3 tội danh Đưa hối lộ, Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên, và Rửa tiền.

40 bị cáo còn lại bị phạt tiền 500 triệu đồng đến 9 năm tù về các tội Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên; In, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước.

Về trách nhiệm dân sự, HĐXX buộc bị cáo Quang Bình nộp gần 294 tỷ đồng từ khai thác cát lậu, và 817 triệu đồng thiệt hại tiền thuế để nộp ngân sách nước. Các bị cáo cựu lãnh đạo, cán bộ tại tỉnh An Giang đã vì vụ lợi, hoặc vì lợi ích cá nhân đã nhận tiền của Lê Quang Bình, phải nộp lại để thu vào ngân sách nhà nước.

Toà buộc một số cá nhân liên quan trong vụ án đã nhận tiền của Lê Quang Bình phải nộp lại do có nguồn gốc từ hành vi phạm tội. Giữa những cá nhân này nếu phát sinh tranh chấp sẽ giải quyết bằng vụ kiện khác.

HĐXX xác định, tháng 4/2020, Công ty Trung Hậu 68 nộp hồ sơ đề nghị UBND tỉnh An Giang khảo sát, cấp phép cho khai thác cát tại mỏ Mỹ Hiệp và Bình Phước Xuân theo hình thức chỉ định không qua đấu giá. Mục đích để Trung Hậu 68 có nguồn cát cung cấp cho các công trình tuyến nối quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên. Đầu năm 2021, UBND tỉnh An Giang cấp phép cho Trung Hậu 68 được khảo sát, thăm dò, đến cuối năm thì được khai thác tại mỏ cát xã Mỹ Hiệp và Bình Phước Xuân. Theo giấy phép, Công ty Trung Hậu 68 được khai thác 300.000 m3 trong thời gian một năm.

Khi khai thác cát tại mỏ từ tháng 3/2022 đến tháng 7/2023, Công ty Trung Hậu 68 nhiều lần đề nghị được nâng "công suất". Dù doanh nghiệp này không đủ điều kiện nhưng Chủ tịch tỉnh Nguyễn Thanh Bình vẫn chỉ đạo cấp dưới là Thư, Trí cho làm thủ tục, 7 lần quyết định điều chỉnh, bổ sung giấy phép tổng trữ lượng cát được phép khai thác lên 1,5 triệu m3 - gấp đôi thời gian khai thác. Số lượng cát khai thác chỉ được phép cung cấp cho 4 công trình gồm: cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ; tuyến nối quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên; đường kênh Long Điền A - B và đoạn Cần Thơ - Hậu Giang và Hậu Giang - Cà Mau thuộc Dự án công trình đường bộ cao tốc Bắc Nam.

Cơ quan công tố xác định, Trung Hậu 68 không thuộc đối tượng áp dụng cơ chế nhưng ông Nguyễn Thanh Bình vẫn gửi văn bản báo cáo Thủ tướng xin áp dụng cơ chế cho doanh nghiệp để không phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường. Từ đó doanh nghiệp dễ dàng được điều chỉnh giấy phép, nâng công suất mỏ cát. Khi biết độ sâu đáy sông khu vực mỏ cát đã vượt mức cho phép, ảnh hưởng đến việc điều chỉnh tăng công suất khai thác, ông chủ Công ty Trung Hậu đã chủ động gặp lãnh đạo tỉnh để đặt vấn đề. Chủ tịch tỉnh sau đó chỉ đạo cấp phó và Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Việt Trí "tạo mọi điều kiện" để doanh nghiệp tiếp tục được nâng công suất khai thác.

Lợi dụng việc được cấp phép khai thác cát, Lê Quang Bình đã chỉ đạo Hoàng Hải Thụy, Lê Trọng Hải, Võ Truyền Thống (các phó tổng giám đốc) và Nguyễn Tấn Lịnh (Giám đốc điều hành Công ty Trung Hậu) tổ chức khai thác tổng cộng hơn 5 triệu m3. Trong đó, khối lượng cát cung cấp vào công trình theo giấy phép là hơn 1,3 triệu m3, khai thác cát trái phép, bán cho khách lẻ ngoài 3,7 triệu m3, thu lời 294 tỷ đồng. Ngoài ra, ông Lê Quang Bình còn bán vị trí khai thác cát trong khu mỏ của Trung Hậu 68 cho các doanh nghiệp khác để họ khai thác, bán lẻ cho khách.

Nhà chức trách xác định, việc ông Nguyễn Thanh Bình chỉ đạo cấp dưới giúp đỡ đã tạo điều kiện cho Trung Hậu 68 khai thác trái phép 3,7 triệu m3 cát, gây thiệt hại cho nhà nước gần 294 tỷ đồng. Quá trình xin cấp phép, nâng công suất khai thác, ông chủ của Trung Hậu 68 đã chi cho bị can Trí 3,1 tỷ đồng, Nguyễn Thanh Bình 300.000 USD, Thư 961 triệu đồng và Nguyễn Bảo Trung 550 triệu đồng.

Số tiền thu lợi từ việc khai thác cát (170 tỷ đồng), ông Lê Quang Bình đã dùng 37 tỷ để nhờ anh trai và cháu mua 6 bất động sản ở TP HCM, Long An, Tiền Giang. Dùng 9,1 tỷ đồng mua 8 ôtô hạng sang như Mercedes S450, G63, Lexus 570...

Quốc Thắng