Chiều 4/6, bà Vân (58 tuổi) hốt hoảng đến Công an Đồng Nai trình báo "con gái bị bắt cóc", sau khi nhận được cuộc gọi của người lạ yêu cầu chuộc con với giá 300 triệu đồng. Chúng đe dọa sẽ bán con bà ra nước ngoài, nếu không chuyển tiền.

Phòng Cảnh sát hình sự ngay sau đó vào cuộc điều tra, xác định chị Trần (22 tuổi, con gái bà Vân) đang ở khách sạn tại quận 3, TP HCM. Sự thật đã hé lộ chiêu thức lừa đảo mới của tội phạm trực tuyến, nhắm vào học sinh, sinh viên và người nhẹ dạ.

Cô gái không bị bắt cóc, mà bị băng nhóm tội phạm thao túng tâm lý qua điện thoại, ép tự "giam lỏng".

Kịch bản đưa nạn nhân vào thế tự cô lập

Trước đó hai ngày, chị Trần nhận cuộc gọi từ số lạ, xưng là cảnh sát, yêu cầu kết bạn qua Zalo. Sau khi đồng ý, chị nhận được cuộc gọi video quay cảnh một người đàn ông bị còng tay, xung quanh là những người mặc quân phục công an, bên cạnh có thùng carton đựng rất nhiều tiền và các túi nylon nhỏ được cho là ma túy.

Người gọi video còn khá trẻ, mặc quân phục đeo hàm trung tá, tự nhận làm việc tại Công an Hà Nội, đang điều tra đường dây mua bán ma túy mà người bị còng tay là nghi can vừa bị bắt. Anh ta khai lô ma túy (vừa cho chị Trần xem qua video) được gửi đến tên chị.

Cuộc gọi video của kẻ giả trung tá công an để lừa đảo. Ảnh: Công an Đồng Nai

Cô gái hoảng hốt nói không liên quan, không biết người kia. Tuy nhiên, "cán bộ công an" đọc rõ các thông tin cá nhân của chị. Đồng thời, người này yêu cầu chị chuyển 725 triệu đồng vào tài khoản do anh ta cung cấp để "hợp tác điều tra", hứa khi làm rõ không liên quan sẽ hoàn lại tiền. Nếu chị không làm theo, hoặc tiết lộ cho bất cứ ai về "thông tin điều tra" này sẽ bắt ngay lập tức.

Hoảng sợ, chị Trần chuyển toàn bộ số tiền trên. Sau đó, "trung tá công an" tiếp tục gọi lại, nói đã bắt thêm một nghi phạm khác - người này khai có sự liên quan của chị Trần. Chúng tiếp tục yêu cầu chuyển thêm 300 triệu đồng, song chị chỉ gom góp được 87 triệu để chuyển khoản.

Hai hôm sau, chị Trần được hẹn lên TP HCM để "cơ quan điều tra trả lại tiền". Trên đường đi, cô gái lại nhận được cuộc gọi của "trung tá công an", cho biết cô đang bị những người thuộc băng nhóm tội phạm ma túy trên (hiện chưa bị bắt) truy lùng. Anh ta nói cô cần tuân thủ những chỉ dẫn của "cảnh sát" để được an toàn, yêu cầu rút sim điện thoại, xóa toàn bộ ứng dụng Zalo, Messenger, chỉ giữ liên lạc qua phần mềm Zoom và vào một khách sạn "ẩn náu".

Chị Trần làm theo, thuê phòng khách sạn ở phường 3, quận 3, TP HCM. Tiếp đó, kẻ giả danh trung tá công an yêu cầu cung cấp thông tin đăng nhập Zalo, Facebook. Sau khi kiểm soát được tài khoản, chúng gọi cho mẹ chị Trần dựng tiếp vở kịch "con gái bị bắt cóc", yêu cầu chuộc 300 triệu đồng.

Công an làm việc với hai mẹ con nạn nhân. Ảnh: Công an Đồng Nai

Mẹ con bà Vân không phải là người đầu tiên sập bẫy chiêu lừa mới này. Hồi đầu tháng 5, "công an mạng" đã thao túng nữ sinh 20 tuổi ở Hà Nội, dạy cách lừa cha mẹ lấy 3 tỷ đồng. Một nữ sinh khác sập bẫy bằng chiêu tương tự, mất 1,5 tỷ đồng...

Còn tại TP HCM, khuya một ngày giữa tháng 5, Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP HCM tiếp nhận trình báo của người đàn ông 49 tuổi, cho biết con trai là Thanh (18 tuổi) bị bắt cóc, đòi tiền chuộc. Nhóm tội phạm liên tục gọi điện cho ông, khẳng định đang giam giữ cậu này, yêu cầu chuyển ngay 200 triệu đồng vào chính tài khoản của con, để chuộc người.

Lo sợ tính mạng của con, lại thấy chúng bảo chuyển tiền vào tài khoản của Thanh, người cha tưởng thật nên thực hiện. Tuy nhiên, khi chuyển tiền xong, ông nhiều lần liên lạc với con trai không được.

Ngay sau đó, ông liên tục bị nhóm người lạ dùng nhiều số điện thoại khác nhau gọi đòi thêm tiền. Ông đề nghị được gặp con mới chuyển tiền, chúng cắt liên lạc. Sợ con trai nguy hiểm đến tính mạng, ông trình báo cảnh sát.

Ngay trong đêm, hàng chục trinh sát Đội Hình sự đặc nhiệm vào cuộc điều tra. Chỉ hơn một tiếng sau, cảnh sát đã phát hiện Thanh đang ở khách sạn thuộc quận 7. Nạn nhân không bị bắt cóc, mà là kết quả của màn lừa đảo do băng tội phạm gây ra.

Thanh cho biết trước đó nhận điện thoại của một số lạ gọi đến, xưng là công an, cho biết cậu liên quan đến một vụ án ma túy. Khi Thanh cố trình bày rằng mình không liên quan, thì "cán bộ công an" yêu cầu cậu muốn giải oan phải tuyệt đối giữ bí mật và làm theo hướng dẫn. Chúng ép cậu phải gọi xe công nghệ đến thuê phòng khách sạn, ẩn náu và không nghe bất kỳ cuộc gọi nào.

Trong khi Thanh đang ở trạng thái hoảng loạn và cách ly khỏi gia đình, nhóm tội phạm yêu cầu cậu phải chuyển hết tiền (cha vừa chuyển đến) cho chúng. Nạn nhân muốn minh oan nên răm rắp làm theo.

Bắt đầu các vụ lừa đảo sẽ là cuộc gọi từ số lạ. Ảnh: Ngọc Thành

Vì sao nạn nhân dễ sập bẫy?

Công an TP HCM cho biết, "con mồi" mà tội phạm mạng nhắm đến là học sinh, sinh viên, hoặc những người trẻ ít kinh nghiệm sống. Ngay cuộc gọi đầu tiên, chúng đe dọa trấn áp tinh thần, cáo buộc họ liên quan đến vụ án (thường là ma túy, rửa tiền...). Nhóm tội phạm tiếp tục gây áp lực tâm lý, đe dọa "sẽ bắt giam" nếu không hợp tác. Từ đó, chúng ép nạn nhân tự cô lập, thuê phòng ở khách sạn, không tiếp xúc hoặc nghe điện thoại từ bất cứ ai, kể cả người thân.

Khi đã khống chế, điều khiển từ xa, chúng hướng dẫn nạn nhân chuyển tiền để "giải quyết vụ việc" hoặc "kiểm tra tài khoản" nhằm minh oan cho mình. Từ thông tin có được, khi đe dọa người thân của nạn nhân, nhóm này sẽ dùng chính tài khoản ngân hàng mang tên thật của "người bị bắt cóc" để tăng độ tin tưởng khi chuyển tiền.

Theo đại diện Phòng 5, Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), phần lớn các đường dây lừa đảo hoạt động từ nước ngoài, chủ yếu ở các quốc gia lân cận Việt Nam. Trước khi ra tay, chúng đã nắm được thông tin cá nhân của nạn nhân và chuẩn bị kỹ lưỡng các kịch bản lừa đảo.

Để "bủa vây" một nạn nhân, nhóm này thường phân công 3 đồng phạm, mỗi người vào vai một "cấp bậc công an" khác nhau. Người đầu tiên, đóng giả là công an cấp huyện hoặc tỉnh, sẽ gọi điện với giọng điệu nghiêm trọng, đưa ra các thông tin chính xác như họ tên, số căn cước, địa chỉ của nạn nhân để tạo niềm tin. Hắn thường mở đầu bằng cáo buộc liên quan đến rửa tiền, ma túy hoặc yêu cầu cập nhật CCCD - một cách để gây hoang mang và khiến nạn nhân rơi vào trạng thái bị thao túng tâm lý.

Ngay sau đó, một kẻ khác xuất hiện với vai "điều tra viên", tiếp tục liên hệ để "hướng dẫn phối hợp điều tra". Dần dần, chúng thao túng tâm lý "con mồi" khiến họ tin tưởng tuyệt đối đây là công an thật, đưa vào bẫy.

Thống kê của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA), năm 2024 người dân Việt Nam thiệt hại lên đến 18.900 tỷ đồng từ lừa đảo trực tuyến và tấn công mạng. Còn Bộ Công an cho biết, năm 2023 người dân thiệt hại từ lừa đảo trực tuyến khoảng 10.000 tỷ đồng, tăng gấp rưỡi năm 2022. Đây là mức rất cao, cho thấy phạm vi lừa đảo trực tuyến đang lan rộng và tinh vi, gây ảnh hưởng đặc biệt với nhóm người dễ bị tổn thương như người cao tuổi, sinh viên, người nhẹ dạ.

Trước tình hình này, Bộ Công an Việt Nam đã triển khai các chiến dịch truy quét quy mô lớn, phối hợp với cảnh sát nhiều nước như Campuchia, Thái Lan, Lào - nơi các nhóm lừa đảo đặt trụ sở hoạt động. Trong thời gian qua, hàng trăm tội phạm đã bị bắt, nhiều đường dây xuyên biên giới bị triệt phá, hàng nghìn tài khoản ngân hàng "rác" bị đóng băng.

Theo nhà chức trách, đây là minh chứng cụ thể cho công tác phối hợp về phòng chống tội phạm ngày một tốt hơn; là cảnh tỉnh cho những người có ý định sang nước ngoài thực hiện hành vi phạm tội bởi "trước sau sẽ bị xử lý theo pháp luật Việt Nam".

Bộ Công an khuyến cáo người dân: Cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án không bao giờ gọi điện để điều tra hoặc yêu cầu chuyển tiền. Mọi làm việc đều có giấy mời, tại trụ sở.

Khi nhận cuộc gọi lạ xưng là cán bộ công an, tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mã OTP. Không nghe theo yêu cầu cách ly, thuê phòng khách sạn, cài ứng dụng lạ - đây là bước đầu tiên để bị "bắt cóc online". Trong mọi trường hợp nghi ngờ, hãy giữ bình tĩnh, cúp máy và liên hệ 113 hoặc đến cơ quan công an gần nhất để trình báo.

Đặc biệt, phụ huynh, nhà trường cần tuyên truyền cho học sinh, sinh viên (nhóm đang bị tội phạm mạng nhắm đến nhiều nhất) hiểu rõ thủ đoạn và không làm theo bất kỳ chỉ dẫn nào qua điện thoại.

"Không dây trói nào chắc bằng nỗi sợ hãi và sự cả tin. Trong thời đại số, sự cảnh giác và bình tĩnh của người dân chính là bức tường lửa mạnh nhất để ngăn chặn tội phạm mạng đang ngày càng biến hóa tinh vi"' một cán bộ điều tra nói với VnExpress.

Quốc Thắng

* Tên nạn nhân được thay đổi.