Mới đây, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP.HCM (thuộc Sở Xây dựng) đã đề xuất xây dựng một vành đai giới hạn xe xăng, dầu vào khu vực trung tâm từ năm 2026. Theo đó, các phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải (TCKT)nhất định, với ôtô là không dưới Euro 4, với xe máy là không dưới Euro 2, có thể sẽ bị hạn chế hoặc cấm lưu thông vào nội đô.

Cụ thể trong đề xuất, trong giai đoạn đầu (từ năm 2026) sẽ hạn chế xe máy kinh doanh dịch vụ không đạt chuẩn Euro 2, ôtô thương mại không đạt chuẩn Euro 4 lưu thông ở vùng phát thải thấp (LEZ) trong trung tâm thành phố, xe tải hạng nặng chạy diesel bị cấm hoàn toàn. Từ 2027-2032, áp dụng hạn chế với tất cả xe máy dưới Euro 2 và ôtô dưới Euro 4. Từ 2032, tiếp tục nâng mức tiêu chuẩn khí thải đối với cả ôtô và xe máy khi lưu thông trong vùng này, đồng thời mở rộng vùng phát thải thấp ra toàn bộ khu vực vành đai 1.

Khu vực trung tâm thành phố được đề xuất làm vùng LEZ. Đồ họa:Hoàng Khánh

Trong bối cảnh trên, nhiều người bắt đầu đặt câu hỏi: xe mình đang đi đạt chuẩn khí thải nào, liệu có bị ảnh hưởng bởi các chính sách mới?

Tiêu chuẩn kỹ thuật về khí thải là gì?

Tại Việt Nam, tiêu chuẩn kỹ thuật về khí thải áp dụng cho ôtô và xe máy được phân theo các mức, về cơ bản có các thông số tương đương hạng của Euro. Ví dụ mức 2 trong tiêu chuẩn của Việt Nam sẽ tương đương Euro 2. Theo đó, "chuẩn Euro" là hệ thống tiêu chuẩn về mức phát thải khí độc hại của động cơ đốt trong, được xây dựng bởi Liên minh châu Âu từ đầu những năm 1990. Các mức độ Euro (từ Euro 1 đến Euro 6) quy định ngưỡng tối đa cho các loại khí gây ô nhiễm như CO (carbon monoxide), NOx (nitơ oxit), HC (hydrocarbon) và bụi mịn. Mức Euro càng cao, yêu cầu càng khắt khe, đồng nghĩa với việc phương tiện phải sử dụng công nghệ động cơ và hệ thống xử lý khí thải hiện đại hơn, đồng thời tiêu chuẩn nhiên liệu (xăng, dầu) cũng phải tương ứng.

Xe buýt xả khói đen trên đường phố Hà Nội. Ảnh: Khánh Chi

Tiêu chuẩn khí thải Euro 7, phiên bản mới nhất của loạt tiêu chuẩn khí thải do Liên minh châu Âu ban hành, dự kiến sẽ được áp dụng từ năm 2030 đối với ôtô con và 2031 với xe tải, xe buýt. So với Euro 6, Euro 7 không chỉ kiểm soát lượng khí thải độc hại từ động cơ, mà còn đưa thêm giới hạn với bụi mịn sinh ra từ phanh và lốp, một điểm mới nhằm phù hợp với cả xe điện. Tuy nhiên, hiện Việt Nam chưa áp dụng Euro 6-7, mức cao nhất đang được thực hiện tương đương Euro 5 đối với ôtô.

Cách kiểm tra chuẩn khí thải của xe

Tiêu chuẩn khí thải tại Việt Nam được áp dụng theo riêng cho ôtô và xe máy. Với ôtô, từ năm 2017, tất cả các xe mới sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu phải đáp ứng tiêu chuẩn TCKT mức 4. Đến năm 2022, tiêu chuẩn này được nâng lên TCKT mức 5. Đối với xe máy, tiêu chuẩn TCKT mức 3 bắt đầu được áp dụng từ năm 2017 đối với tất cả xe máy mới sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu. Trước đó, các dòng xe máy chỉ cần đạt tiêu chuẩn TCKT mức 2.

Cách đơn giản nhất để xem phương tiện đạt TCKT mức nào là xem năm sản xuất. Thông tin năm sản xuất được ghi rõ ở giấy đăng ký (cà-vẹt), sổ đăng kiểm, hoặc có thể tra cứu bằng ký tự thứ 10 của dãy 17 ký tự số khung (VIN).

Theo TCVN 6578:2014 (tương đương với ISO 3779:2009), thứ tự thứ 10 của dãy số khung được quy định là năm sản xuất xe, được thể hiện bằng chữ cái hoặc số (loại trừ ký tự chữ I, O, Q, U, Z và số 0 do dễ bị trùng với các ký tự khác). Ý nghĩa năm sản xuất được thể hiện như sau:

Theo đó, những xe máy sản xuất trước năm 2010 chưa bắt buộc tuân thủ theo TCKT về khí thải. Xe sản xuất sau 2010 đến 30/6/2017 áp dụng theo TCKT mức 2, xe sản xuất sau 1/7/2017 áp dụng TCKT mức 3. Từ 1/7/2026, các xe máy sản xuất mới sẽ phải đáp ứng TCKT mức 4. Đối với ôtô, TCKT mức 4 áp dụng cho các xe sản xuất, nhập khẩu từ năm 2017, mức 5 là từ năm 2022. Nếu ôtô sản xuất, nhập khẩu trước 2017, mức khí thải có thể là mức 2 hoặc mức 3.

Như vậy, chủ xe có thể căn cứ thông tin năm sản xuất để tra cứu về chuẩn khí thải tối thiểu mà phương tiện của mình phải đáp ứng. Tuy nhiên, nhiều phương tiện có thể đạt chuẩn khí thải khắt khe hơn mức tối thiểu. Ví dụ như một vài mẫu môtô phân khối lớn của Honda như CB1000R, CB650R, CBR650R ra mắt năm 2021 đã đáp ứng TCKT mức 5. Chính vì thế, chủ xe có thể tham khảo chính xác thông tin về chuẩn khí thải của phương tiện tại các đại lý chính hãng, nơi từng mua xe.

Hồ Tân