Từ 15/6 đến 17/6, các lãnh đạo G7 gồm Mỹ, Nhật Bản, Đức, Anh, Pháp, Italy và Canada nhóm họp tại Kananaskis, Alberta (Canada). Thủ tướng Canada Mark Carney nói các ưu tiên của hội nghị thượng đỉnh lần này là tăng cường hòa bình - an ninh, xây dựng chuỗi cung ứng khoáng sản thiết yếu và tạo việc làm.

Tuy nhiên, khi các nhà lãnh đạo tề tựu về dãy núi Rocky, xung đột Israel - Iran trở thành chủ đề nóng. Cùng với đó, các vấn đề thuế quan của Mỹ và nỗ lực tránh xảy ra va chạm với Tổng thống Donald Trump được cho là tâm điểm.

Trong lần đăng cai hội nghị thượng đỉnh G7 gần nhất của Canada vào 2018, các nhà đàm phán đã dành nhiều giờ để mặc cả về một từ của một câu liên quan đến thương mại, trong bối cảnh ông Trump tuyên bố sẽ áp dụng mức thuế quan cao hơn đối với các đồng minh.

Nhưng ngay sau khi đạt được thỏa thuận, Thủ tướng Canada khi đó là Justin Trudeau đã chỉ trích thuế quan của Mỹ, khiến ông Trump tức giận rời sự kiện sớm. Ông gọi ông Trudeau là người "rất không trung thực và yếu đuối", đồng thời chỉ đạo phái đoàn Mỹ rút lại đồng ý về tuyên bố chung.

Ngoại trưởng các nước G7 cùng đại diện Liên minh châu Âu tại cuộc họp ngày 13/3 ở La Malbaie, Canada. Ảnh: AFP

Để tránh nguy cơ lặp lại tình cảnh này, các nước G7 đã từ bỏ hy vọng ký một tuyên bố chung truyền thống. Canada thay vào đó sẽ công bố các bản tóm tắt của chủ tọa, nhằm tránh cuộc khủng hoảng ngoại giao tương tự năm 2018. Một quan chức cấp cao của Canada cho biết Ottawa muốn tập trung vào các hành động cụ thể mà 7 nước thành viên có thể cùng thực hiện.

Giáo sư Roland Paris, chuyên gia quan hệ quốc tế tại Đại học Ottawa, người từng cố vấn chính sách đối ngoại cho ông Trudeau, cho rằng chỉ cần lần này ông Donald Trump không nổi giận và làm gián đoạn hội nghị đã là kỳ họp thành công. "Bất kỳ điều gì hơn thế đều xem như phần thưởng bổ sung", ông bình luận

Josh Lipsky, Chủ tịch Chương trình Kinh tế Quốc tế tại Viện nghiên cứu Atlantic Council, cựu quan chức Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao Mỹ đồng tình. "Kịch bản tốt nhất là không có bất kỳ vụ va chạm lớn nào sau hậu trường", ông nói.

Nỗ lực tránh làm ông Trump tức giận, các nước G7 và quốc gia khách mời cũng không nhiều hy vọng sẽ tìm kiếm được một thỏa thuận thương mại đột phá. Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba dự kiến gặp ông Trump bên lề hội nghị. "Tôi sẽ nỗ lực hết sức để đạt được một thỏa thuận có lợi cho cả Nhật Bản và Mỹ", ông nói.

Thách thức với ông Ishiba là thuyết phục Tổng thống Mỹ dỡ bỏ mức thuế 25% với ôtô và mức thuế đối ứng 24% đang tạm hoãn mà không phải nhượng bộ quá nhiều. Joseph Kraft, chuyên gia phân tích tài chính - chính trị tại Rorschach Advisory ở Tokyo cho rằng điều quan trọng nhất là ông Ishiba không nên chấp nhận một thỏa thuận ôtô bất lợi".

"Tôi kỳ vọng hai bên sẽ đạt được thỏa thuận nào đó, dù có thể không toàn diện. Ông Trump đang cần tin tốt và tôi không nghĩ ông ấy quan tâm nhiều đến các hoạt động tại G7", ông nhận định.

Theo thượng nghị sĩ Canada Peter Boehm, hội nghị lần này sẽ kéo dài hơn thường lệ để có thêm thời gian cho các cuộc gặp song phương với Tổng thống Mỹ. Các khách mời dự kiến gồm lãnh đạo Ukraine, Mexico, Ấn Độ, Australia, Nam Phi, Hàn Quốc và Brazil. "Nhiều người sẽ muốn thảo luận trực tiếp với Tổng thống Trump về những mối quan tâm và lợi ích riêng của họ," ông Boehm nói.

Một quan chức cấp cao Mỹ cho biết các cuộc thảo luận sẽ xoay quanh thương mại và kinh tế toàn cầu, khoáng sản thiết yếu, buôn lậu ma túy, người di cư, cháy rừng, an ninh quốc tế, trí tuệ nhân tạo và an ninh năng lượng. "Tổng thống rất mong muốn thúc đẩy các mục tiêu của mình trên tất cả lĩnh vực này, bao gồm đảm bảo các mối quan hệ thương mại của Mỹ công bằng và có đi có lại," người này nói.

Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tại Nhà Trắng hôm 7/2. Ảnh: AFP

Tuy nhiên, nguồn tin Politico cho hay thỏa thuận với Nhật Bản trong khuôn khổ hội nghị lần này khó trở thành hiện thực. Khi Mỹ đang bị cuốn vào những bất ổn ở Trung Đông, các trợ lý và cố vấn của ông Trump đang dần hạ thấp kỳ vọng về những kết quả cụ thể mà hội nghị G7 có thể mang lại.

Ai cũng chỉ muốn vượt qua hội nghị này một cách an toàn, theo Ivo Daalder, Chủ tịch Hội đồng Các vấn đề Toàn cầu Chicago, cựu Đại sứ Mỹ tại NATO. "Không ai thật sự quan tâm đến việc ký kết thỏa thuận vào lúc này", ông nói thêm.

Phía Nhà Trắng cũng tránh đưa ra những cam kết lớn. Dù các quan chức để ngỏ khả năng ông Trump có thể bất ngờ đạt được thỏa thuận nào đó trong các cuộc gặp song phương, kỳ vọng chung là hội nghị chỉ dừng lại ở cam kết tiếp tục đối thoại.

"Mỗi quốc gia hiện ở một trạng thái khác nhau trong các mối quan hệ thương mại. Tôi sẽ rất ngạc nhiên nếu họ có thể đưa ra một khuôn khổ thỏa thuận như giữa Anh và Mỹ trong bối cảnh hiện tại", nguồn tin thân cận với Nhà Trắng nói về các nỗ lực đàm phán song song hiện nay.

Dù vậy, theo các cố vấn và những người tham gia công tác chuẩn bị, Tổng thống Trump và đội ngũ vẫn xem G7 là cơ hội khẳng định vị thế dẫn dắt của Mỹ. Ông được cho là sẽ tận dụng sự kiện để thể hiện sức mạnh của chính quyền mình trên trường quốc tế, buộc các lãnh đạo phải chọn lựa giữa đồng thuận hoặc đối đầu.

Ông Max Bergmann, Giám đốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho rằng hội nghị G7 lần này cũng sẽ cho thấy Tổng thống Trump có thực sự muốn hợp tác với các đồng minh để giải quyết các vấn đề chung hay không. "Câu hỏi lớn ở đây là liệu Mỹ còn cam kết với các khuôn khổ như G7 hay không? Đó sẽ là phép thử thực sự", ông nói.

Phiên An (theo Reuters, Politico)