Từ cuối tháng 7 đến nay, chứng khoán phục hồi mạnh, vượt đỉnh cũ của năm 2022 và đang trên vùng 1.600 điểm. Tuy nhiên, nhiều cổ phiếu vẫn chưa phục hồi về thị giá. Theo thống kê của nền tảng phân phối quỹ mở Fmarket tính đến cuối tháng 7, thị trường có gần 1.140 cổ phiếu thấp hơn 10% so với mức đỉnh, chiếm khoảng 70% tổng mã giao dịch.

Với VN30 - rổ 30 cổ phiếu chiếm khoảng 80% vốn hóa và 60% giá trị giao dịch thị trường - cũng ghi nhận không ít mã chưa "về bờ" so với thời điểm VN-Index hồi đầu năm 2022. Tính chung danh sách cổ phiếu thuộc rổ này năm 2022 và hiện tại, 13 mã chưa phục hồi về vùng giá cách đây 3 năm. Những cổ phiếu này chủ yếu ở nhóm bất động sản và sản xuất.

Trong đó, NVL của Novaland có hiệu suất thấp nhất khi mức chốt phiên 12/8 chỉ tương đương 22% so với thị giá vào ngày chứng khoán đạt đỉnh cũ. Theo sau là PDR của Phát Đạt với thị giá chỉ bằng khoảng 39%. Danh sách này còn có thêm các mã MSN, SAB, PLX, VRE, POW, KDH, VNM, SSB, GVR, TPB và GAS.

Chứng khoán tốt lên nhưng không phải cổ phiếu nào cũng hưởng lợi hay phục hồi về mức đỉnh trước đây. Ông Đinh Kiến Vương, chuyên viên nghiên cứu và phân tích tại Công ty quản lý quỹ Thành Công (TCAM), giải thích nhiều doanh nghiệp kinh doanh đi lùi so với quá khứ, nên dù thị trường tăng điểm, nhà đầu tư "vẫn không muốn tìm đến những mã này".

Bên cạnh đó, trong quá khứ cũng không ít mã "tăng ảo" dưới tác động của các đội lái chứng khoán. Quy định pháp luật ngày càng chặt chẽ, hành vi "thổi giá" bị siết chặt, nên nhiều cổ phiếu cũng sẽ khó quay về giá cũ.

Ngoài ra, theo ông Nguyễn Minh Hạnh, Giám đốc Trung tâm phân tích của Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS), nhiều mã chưa "về bờ" còn do sự khác biệt về bản chất giữa hai thời điểm 2022 và hiện tại,

Năm 2022, chứng khoán tăng mạnh sau dịch Covid-19 nhờ dòng tiền nhàn rỗi khi bị "phong tỏa" và vốn rẻ trên toàn cầu (lãi suất thấp). Bản chất dòng tiền chủ yếu mang tính đầu cơ, tập trung mạnh vào nhóm bất động sản và dịch vụ tài chính - chứng khoán. Điều này đẩy thị trường lên vùng định giá cao, với P/B (giá thị trường trên giá trị sổ sách) đạt 2,8 lần và P/E (giá thị trường trên lợi nhuận mỗi cổ phiếu) là 19 lần khi VN-Index ở quanh mốc 1.500 điểm, dù nền kinh tế chịu ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch, nhiều lĩnh vực gần như tê liệt.

Khi dòng tiền rẻ kết thúc, thị trường nhanh chóng giảm mạnh. Các nhóm dẫn dắt trước đó như bất động sản và chứng khoán hầu hết quay trở lại vùng giá thấp cách đó 2 năm. Ngược lại, những ngành có nền tảng vững chắc như ngân hàng duy trì tăng trưởng và nền giá tốt.

Trong khi hiện tại, động lực tăng điểm đến từ mức định giá hấp dẫn và sự luân chuyển vốn giữa các kênh đầu tư như gửi tiết kiệm khi lãi suất giảm hay các thị trường vàng và tiền số - vốn đã có mức tăng nóng trước đó. Ngoài ra, dòng tiền còn đến từ nhà đầu tư kỳ vọng vào triển vọng kinh tế tích cực và nâng hạng thị trường.

Do đó, dù nhiều cổ phiếu vẫn trong quá trình bắt kịp mặt bằng giá mới, chuyên gia SHS tin rằng thị trường có nhiều yếu tố tích cực (nội lực ổn định, ngoại lực tiềm năng), tạo nền tảng vững chắc hơn so với giai đoạn 3 năm trước.

Nhà đầu tư đang theo dõi bảng điện thị trường tại một công ty chứng khoán ở TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần

Ở chiều ngược lại, 21 cổ phiếu phục hồi, trong đó hơn một nửa thuộc nhóm ngân hàng. LPB của LPBank có hiệu suất tốt nhất khi thị giá hiện tại gấp hơn 3 lần mức cũ. Ngành này còn ghi nhận thêm một số đại diện như MBB, HDB, STB, TCB, TCG, ACB...

Chuyên gia từ TCAM giải thích rằng nhu cầu vốn tín dụng phụ thuộc lớn vào ngân hàng. Khi kênh trái phiếu doanh nghiệp không quá phát triển, ngân hàng trở thành ngành "không chu kỳ" khi lợi nhuận và tăng trưởng cao hàng năm. Khi đó giá trị sổ sách của họ cũng tăng theo, tạo ra định giá hấp dẫn cho cổ phiếu và hút dòng tiền đầu tư.

Ngoài ra, nguyên nhân khác là cổ phiếu thuộc các nhóm ngành sản xuất chưa phát triển vượt bậc. Trong rổ VN30, chỉ vài doanh nghiệp sản xuất nổi trội như HPG, MSN, SAB... song quy mô, tăng trưởng lợi nhuận khiêm tốn so với nhóm ngân hàng. Điều này khiến các cổ phiếu ngân hàng được đánh giá có cơ hội đầu tư cao hơn.

Nhìn chung, nhiều cổ phiếu chưa vượt đỉnh lịch sử cũng giúp chứng khoán tiếp tục giữ định giá không quá cao. Theo số liệu từ Chứng khoán SSI, VN-Index đang giao dịch ở P/E dự phóng khoảng 12,6 lần, thấp hơn trung bình khu vực như Thái Lan 15 lần, Indonesia 13 lần. Con số này cũng dưới mức trung bình 5 năm.

Diễn biến này kết hợp với kỳ vọng xu hướng tăng giá (uptrend) còn kéo dài, thanh khoản dồi dào và kịch bản nâng hạng thị trường, khiến các công ty chứng khoán đều cho rằng vùng giá hiện tại vẫn hấp dẫn nhà đầu tư.

Định giá VN-Index tính theo P/E trong 5 năm qua. Ảnh: VnDirect

Tuy nhiên, chuyên gia SHS lưu ý việc nhiều cổ phiếu chưa vượt đỉnh cũ không đồng nghĩa toàn bộ còn tiềm năng tăng mạnh. Vẫn có trường hợp cổ phiếu chưa tìm về đỉnh do chu kỳ kinh doanh suy yếu, nội tại doanh nghiệp gặp khó khăn hay ngành nghề ít được hưởng lợi trong bối cảnh hiện tại,

Ông Nguyễn Minh Hạnh cho rằng trong nửa cuối năm khi thị trường có xu hướng đầu cơ cao hơn, các cổ phiếu tăng trưởng thường được ưu tiên so với những mã có hiệu suất kém hoặc triển vọng yếu. Do đó, cơ hội còn rộng mở, nhưng nhà đầu tư cần sàng lọc kỹ, tập trung vào doanh nghiệp có lợi nhuận tăng trưởng mạnh, câu chuyện đầu tư rõ ràng, cũng như lĩnh vực được hưởng lợi từ xu hướng vĩ mô và dòng tiền.

"Cổ phiếu chưa vượt đỉnh vẫn có thể mang lại cơ hội, nhưng không phải tất cả. Nhà đầu tư nên dựa vào phân tích cơ bản và triển vọng cụ thể từng doanh nghiệp để xác định điểm vào hợp lý, thay vì kỳ vọng chung theo chỉ số", chuyên gia nhấn mạnh.

Tất Đạt