Chia sẻ tại hội nghị "Phát triển ngành sữa Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045", ngày 12/8, PGS.TS Trần Quang Trung - Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam, cho rằng sức tiêu thụ sữa của người Việt khoảng 26-28 lít một người một năm. Mức này thấp hơn nhiều nước trong khu vực, thế giới, như Thái Lan đã đạt 35 lít, Singapore 45 lít và châu Âu lên tới 100 lít mỗi người mỗi năm.

"Nguyên liệu trong nước mới đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu, còn lại vẫn phải nhập khẩu. Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn đã 15 năm chưa cập nhật, phương pháp kiểm nghiệm thì lạc hậu so với công nghệ mới", ông nêu.

Ngoài cung - cầu, ngành sữa Việt cũng đối diện rào cản từ chính tâm lý người tiêu dùng. TS Nguyễn Xuân Dương - Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, cho rằng nhiều người Việt vẫn xem sữa là thức uống cho trẻ em, người già hay người bệnh, trong khi đây vốn là nguồn bổ sung dinh dưỡng cho mọi lứa tuổi.

Ông Dương nói thêm sức mua giảm sau dịch Covid-19, thị trường lại phát triển quá nóng với hàng trăm sản phẩm, cộng thêm nạn sữa giả, kém chất lượng khiến niềm tin người tiêu dùng bị xói mòn.

PSG TS Trần Quang Trung - Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam. Ảnh: Linh Đan

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Quang Trí - Giám đốc điều hành sản xuất, Công ty cổ phần sữa Việt Nam (Vinamilk), cho biết nguyên nhân nữa là tỷ lệ người Việt không dung nạp lactose khá cao. Đây là loại đường tự nhiên trong sữa, có thể gây đầy bụng, khó tiêu hoặc tiêu chảy ở một số người. Hiện tượng này phổ biến ở cộng đồng ít có truyền thống uống sữa động vật, khiến một bộ phận giới trẻ dần rời bỏ ngành hàng này.

Để giữ chân người tiêu dùng, nhiều doanh nghiệp đã chuyển hướng, phát triển thêm dòng sữa không lactose, sữa hạt hoặc sữa chua lên men để đảm bảo dinh dưỡng, giảm triệu chứng khó tiêu cho người dùng. Chiến lược này theo ông Trí giúp mở rộng thị trường trong nước, tạo cơ hội xuất khẩu sang những nơi có cấu trúc tiêu dùng tương tự.

Dù có nhiều sáng kiến, ngành sữa Việt vẫn còn khoảng cách lớn so với tiềm năng. Sữa nước hiện chiếm gần một nửa thị phần, tiếp đến là sữa bột (29%), sữa chua (14,5%).

Sáu tháng đầu năm, Việt Nam sản xuất hơn 120.000 tấn sữa nước và 74.500 tấn sữa bột. Mỗi năm Việt Nam nhập khẩu gần 1 tỷ USD sữa, chủ yếu từ New Zealand, Australia, Mỹ và Đông Âu, trong khi xuất khẩu khoảng 300 triệu USD sang 60 thị trường.

Ông Dương cho biết, quản lý sữa nhập khẩu còn nhiều bất cập, doanh nghiệp lớn chiếm ưu thế, đơn vị nhỏ ít mặn mà với nguyên liệu nội. Trong khi đó, nhiều quốc gia như Indonesia, Philippines, Ấn Độ yêu cầu doanh nghiệp sữa phải có nguồn nguyên liệu trong nước mới được hỗ trợ, còn Việt Nam vẫn đang bàn thảo.

Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam đề xuất phát triển vùng nguyên liệu, trồng cỏ thâm canh, ứng dụng công nghệ cao cho cả nông hộ và chăn nuôi công nghiệp, với mục tiêu tối thiểu 20% nguyên liệu sữa tươi trong sản xuất để bảo vệ người chăn nuôi, nâng chất lượng sản phẩm.

Về chất lượng, ông Dương cho rằng cần quy chuẩn rõ ràng để ngăn sữa giả, nhất là với sữa bột cho bà bầu và người già - phân khúc chưa có tiêu chuẩn cụ thể. Ông kiến nghị nhà chức trách đánh giá nghiêm túc tình trạng giảm đàn bò và chậm tăng trưởng. Cùng với đó, ngành cần kết hợp chăn nuôi thâm canh với nông hộ quy mô 20-50 con, như mô hình Hàn Quốc, Đài Loan. Quy trình quản lý, theo Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, cũng cần thống nhất từ trung ương đến địa phương, coi đây là chương trình trọng điểm quốc gia.

Việt Nam đặt mục tiêu tự chủ 60% nguyên liệu đến 2030 và tiêu thụ khoảng 70-100 lít sữa một người một năm vào 2045.

Thi Hà