Với nhiều người, tiết kiệm là điều khó khăn do bị ảnh hưởng bởi hành vi tâm lý gọi là "Hyperbolic Discounting", tức ưu tiên cho những thỏa mãn trước mắt thay vì kiên trì thời gian dài để nhận lợi ích lớn hơn. Ví dụ, bạn nghĩ ngay đến việc mua xe mới - đồng nghĩa với khoản trả góp hàng tháng cao hơn, thay vì để dành nhiều tiền hơn mỗi tháng cho tuổi hưu.

Ngoài ra, cảm giác căng thẳng về tài chính cũng có thể khiến một số người chệch khỏi kế hoạch tiết kiệm. Theo đó, những người này thường phản ứng với áp lực tài chính bằng cách chi tiêu nhiều hơn để lấy lại cảm giác kiểm soát, dù theo logic thực tế, họ phải tiết kiệm nhiều hơn.

Những xu hướng tâm lý này có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng đạt mục tiêu tài chính trong tương lai của mỗi cá nhân. Vì vậy, khi đứng trước cám dỗ tiêu xài để tự thưởng quá đà hay "xả stress", chuyên gia khuyến nghị 3 bước sau.

Đếm tiền tại một phòng giao dịch ngân hàng ở Hà Nội. Ảnh: Giang Huy

Liên kết các mục tiêu

Trước khi quyết định chi tiêu, hãy điểm lại những mục tiêu mà bạn đang dành dụm nhằm thực hiện. Để tăng động lực tiết kiệm, hãy cân nhắc chiến thuật kết hợp các mục tiêu đó với nhau. Nghiên cứu cho thấy những mục tiêu tài chính tạo động lực mạnh nhất thường liên quan đến an toàn (như hưu trí) hoặc hiện thực hóa kỳ vọng bản thân (như mở doanh nghiệp hay đóng góp từ thiện).

Vì vậy, hãy nghĩ xem bạn có thể gắn kết một số mục tiêu ngắn hạn với những mục tiêu lớn hơn này như thế nào. Ví dụ, bạn có thể kết hợp mục tiêu "tiết kiệm để sửa nhà" với mong muốn "quyên góp từ thiện", bằng cách cam kết quyên số tiền dư từ quỹ sửa nhà cho tổ chức phi lợi nhuận yêu thích. Khi mục tiêu được xác định rõ ràng và có ý nghĩa, bạn sẽ dễ tìm lại động lực mỗi khi chùn bước.

Đánh giá lại mức tiết kiệm

Khi căng thẳng về tài chính, ta thường tự thuyết phục rằng mọi khoản chi hiện tại đều quan trọng hơn tiết kiệm. Vì vậy, hãy bắt đầu bằng việc rà soát lại toàn bộ ngân sách. Cụ thể, hãy liệt kê chi tiết mỗi tháng bạn thu bao nhiêu, chi bao nhiêu và chi cho những gì?

Kết quả, nếu không có thặng dư hàng tháng, bạn cần xem lại khoản chi nào có thể cắt giảm. Để cụ thể hóa động lực, bạn cần tính xem cần tiết kiệm bao nhiêu tiền mỗi tháng để đạt mục tiêu đề ra trong khoảng thời gian mong muốn.

Đặc biệt, thử tính các kịch bản tiết kiệm nhiều hay ít hơn mỗi tháng bao nhiêu sẽ ảnh hưởng thế nào đến khả năng nghỉ hưu của bản thân. Bài toán sẽ cho bạn một kết quả thực tế về những gì cần chuẩn bị cho tương lai lâu dài.

Nhưng cũng nên nhớ rằng không vấn đề gì nếu hiện tại bạn không tiết kiệm được nhiều như mong muốn. Điều quan trọng là kiên trì thói quen này trong khả năng và điều chỉnh tích lũy khi thu nhập thay đổi. Khi ấy, bạn vẫn có thể tiến gần hơn đến mục tiêu.

Tự động hóa tiết kiệm

Hãy khiến việc tiết kiệm trở nên dễ dàng nhất có thể bằng cách tự động hóa. Nếu mỗi tháng bạn phải tự quyết định chuyển tiền vào tài khoản tiết kiệm nào đó, nhiều khả năng bạn có lúc sẽ quên, trì hoãn, hoặc quyết định "tháng này thưởng cho mình một chút".

Nghiên cứu cho thấy việc tự động hóa tiết kiệm giúp mọi người để dành nhiều hơn so với khi làm thủ công. Vậy nên, bỏ chút thời gian thiết lập các lựa chọn tiết kiệm gửi góp tự động hàng tháng trên các ứng dụng ngân hàng. Điều này sẽ giúp bạn bám sát kế hoạch trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm tới.

Phiên An (theo AP)