Nguyễn Thành Long, lớp 12 Lý 2, trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam (Ams) trúng tuyển ngành Kỹ thuật Cơ khí, Đại học Alabama, với học bổng 100% học phí (khoảng 4,3 tỷ đồng). Ngoài ra, nam sinh còn được trường trao một số học bổng phụ và khoản hỗ trợ 9.700 USD tiền nhà cho năm đầu. Gia đình em còn phải đóng khoảng 50.000 USD (1,3 tỷ đồng) cho 4 năm học.

"Em tự hào về bản thân. Hành trình nộp hồ sơ với nhiều cố gắng và công sức cuối cùng đã được đền đáp xứng đáng", Long nói.

Nguyễn Thành Long. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Chị Vũ Thị Bích Vân, mẹ Long, cho hay con đỗ 8/12 trường ở Mỹ như Đại học Texas A&M (top 50 Mỹ, theo US News), Đại học Bang Michigan (top 61), Nam Florida (91), Texas - Dallas (109)... Ở mỗi trường, Long được cấp học bổng từ vài chục nghìn USD đến toàn phần học phí.

Chị Vân kể ban đầu Long không định du học. Mãi tới cuối năm lớp 11, em thay đổi ý định, sau lần sang Indonesia dự cuộc thi Olympic Toán và Khoa học châu Á (ASMOPSS).

Không được giải nhưng chuyến đi một tuần khiến Long muốn ra bên ngoài để tìm hiểu thế giới, học hỏi những kiến thức mới và phát triển bản thân. Dù nhìn nhận chuẩn bị lúc này là muộn, Long vẫn quyết tâm, lên kế hoạch xây dựng hồ sơ ngay khi trở về.

Em cho biết tập trung vào các trường có ngành học phù hợp và chính sách học bổng linh hoạt, thay vì chỉ quan tâm tới thứ hạng. Khó nhất là không biết bắt đầu từ đâu, chưa biết bản thân thiếu gì để bổ sung.

Long tự tìm hiểu, sau đó ưu tiên ôn SAT (bài thi chuẩn hóa quốc tế), IELTS trong hè. Em đăng ký học SAT ở trung tâm, tìm các website để luyện đề. Sau ba lần thi, Long đạt 1490/1600 điểm superscore (hình thức xét điểm từng phần cao nhất trong tất cả lần thi SAT), trong đó điểm Toán đạt tuyệt đối 800. Với IELTS, Long thi hai lần, đều đạt 7.0.

Vào năm học, Long tập trung cải thiện điểm học tập, lên 9,6/10. Song song đó, em tham gia một số hoạt động ngoại khóa, như đồng sáng lập dự án bảo tồn, quảng bá nhạc cụ dân tộc Việt Nam (Timbre of Vietnam) và chia sẻ sản phẩm lập trình, game về sức khỏe tinh thần (Code Hub).

Trong bài luận chính 650 từ (không giới hạn chủ đề) để nộp cho các trường hồi tháng 10 năm ngoái, nam sinh kể về hành trình từ một cậu bé nhút nhát và không có định hướng cụ thể, trở thành trưởng khối chuyên Lý trong một số hoạt động ngoại khóa ở trường.

Theo Long, sau khi đỗ trường Ams, em thấy lạc lõng và thiếu tự tin ở môi trường mới. Em tự co mình lại, không chơi với ai trong lớp, không hứng thú học hành. Long chỉ thực sự thay đổi vào cuối năm lớp 10, sau một lần nán lại xem các bạn tập luyện cho "Ngày hội Anh tài". Đây là chuỗi sự kiện thường niên về hoạt động cộng đồng các cuộc thi tài năng nghệ thuật, thể thao của học sinh trường Ams.

Long kể khi thấy em đứng ở một góc, chăm chú quan sát các bạn tập nhảy, một anh khóa trên đã tới thuyết phục.

"Anh ấy nói: 'Nếu không thử, mày sẽ không biết mình có khả năng không'. Câu nói ấy đã làm thay đổi suy nghĩ của em", Long nhớ lại. Sự vui vẻ và thân thiện của bạn bè khiến Long dần "phá băng". Từ sau đó, em trở nên tự tin hơn, chủ động tham gia vào mọi công việc của lớp và trường.

Năm lớp 11, nam sinh được bầu làm trưởng khối chuyên Lý, góp phần giúp khối này giành giải nhất hoạt động cắm trại ở Ngày hội anh tài.

Long nhìn nhận các hoạt động ngoại khóa và học tập suốt ba năm cấp ba sẽ giúp em tiếp tục phát huy sự năng động ở môi trường mới. Bài viết được hoàn thành sau khoảng 2,5 tháng, với 8-9 lần chỉnh sửa.

Long cho hay Đại học Alabama không phỏng vấn và yêu cầu bài luận phụ. Cuối năm ngoái, trường gửi thư báo trúng tuyển. Vài tháng sau, em bất ngờ khi nhận thư báo đỗ học bổng, nhờ thành tích học tập và ngoại khóa.

Em nhận định các đại học Mỹ muốn tìm những học sinh có cá tính riêng. Để đỗ được nhiều trường, với các yêu cầu và tiêu chí khác nhau, Long cho rằng cần có trải nghiệm cá nhân phong phú. Từ đó, ở mỗi bài luận phụ, ứng viên sẽ có câu chuyện riêng để kể, giúp hội đồng tuyển sinh hiểu rõ về con người mình cũng như thấy được điểm nổi bật.

Ví dụ ở một bài luận phụ, Long viết về bố, người có ảnh hưởng nhất đến em. Bố em sinh ra ở một vùng quê thời hậu chiến, vừa học vừa làm việc ruộng đồng, lớn lên đỗ Đại học Hà Nội, rồi sang Libya quản lý công trình. Môi trường làm việc vất vả, chưa thạo ngôn ngữ nhưng bố đã nỗ lực thích nghi.

"Câu chuyện đã truyền cảm hứng để em phấn đấu học đại học và theo đuổi công việc xã hội trong tương lai. Em cũng học được giá trị của sự kiên trì và không bỏ cuộc, kể cả khi ở trong hoàn cảnh khó khăn", nam sinh nói.

Là cố vấn du học, cô Đào Thu Huyền cho rằng hồ sơ của Long có điểm học tập tốt, vai trò nổi bật trong các hoạt động ở trường. Ngoài ra, nam sinh còn tham gia nhiều trại hè khoa học, robotics và hoạt động thiện nguyện tại Hà Nội.

"Hồ sơ thể hiện được ba yếu tố mà các đại học đánh giá cao là lãnh đạo, đam mê học tập và sự gắn bó với quê hương thông qua dự án về nhạc cụ dân tộc", cô Huyền phân tích. Cô cũng đánh giá bài luận của Long chân thực, cảm xúc thể hiện quá trình trưởng thành rõ ràng, có bước ngoặt và nỗ lực vượt lên chính mình.

Tháng sau, Long sẽ sang Mỹ, bắt đầu hành trình du học. Em hiện tìm hiểu trước một số môn, đồng thời tự học lập trình. Nam sinh cho hay muốn học cao hơn nếu có cơ hội.

Bình Minh