Trên một số diễn đàn giáo dục lẫn hướng nghiệp, nhiều học sinh, sinh viên nói đến giờ vẫn phân vân, hiểu nhập nhằng khái niệm "ngành", "nghề" và chưa định hướng được tương lai nên làm gì. Đa phần người trẻ cho rằng "được đào tạo ngành nào, ra trường sẽ làm đúng nghề đấy" hay nêu cao khẩu hiệu "nhất nghệ tinh, nhất thân vinh" (giỏi một nghề, một đời vinh hoa).

PGS.TS Bùi Quang Hùng, Phó giám đốc UEH, cho rằng quan điểm trên khá phổ biến và rủi ro cao, nhất là trong bối cảnh có nhiều yếu tố tác động đến môi trường làm việc, điển hình là biến động kinh tế, xã hội, đặc biệt là sự phát triển như vũ bão của khoa học, công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI). Do đó, người trẻ cần đào sâu các khái niệm, hiểu chính xác bản chất vấn khi chọn ngành.

Với mong muốn giúp Gen Z, Gen Alpha hiểu bản thân, thị trường và hiểu cách các đại học đang đào tạo ngành, nghề, từ đó có lựa chọn phù hợp, Đại học Kinh tế TP HCM (UEH) tiếp tục triển khai tọa đàm hướng nghiệp bền vững "Empowering Tomorrow". Số thứ tư xoay quanh chủ đề "Giáo dục đại học 5.0 - hiểu đúng, chọn ngành chuẩn: 8 điểm cần hiểu thấu". Chương trình phát sóng trên các kênh Fanpage UEH, YouTube Channel UEH lúc 20h ngày 7-8/6 và Fanpage VnExpress lúc 18h30 ngày 8/6.

Số hướng nghiệp này có sự đồng hành của PGS.TS Bùi Quang Hùng, Phó giám đốc UEH và bà Tiêu Yến Trinh, nhà sáng lập kiêm Tổng giám đốc Talentnet. Trong gần một giờ, diễn giả lần lượt nói về tầm quan trọng của việc hiểu đúng, chọn ngành chuẩn cùng 8 điểm cốt lõi nhằm giúp người trẻ có cái nhìn toàn diện, chính xác, đa chiều khi định hướng tương lai.

PGS.TS Bùi Quang Hùng và bà Tiêu Yến Trinh đề cập nhiều vấn đề liên quan đến chọn ngành, chọn nghề ở tọa đàm hướng nghiệp. Ảnh: NVCC

PGS.TS Bùi Quang Hùng chỉ ra thực trạng có thể xảy ra trong bối cảnh thị trường việc làm không ngừng biến động: học ngành này, sau gắn bó nghề khác. Sinh viên ngành kế toán, marketing có thể làm quản trị nhân sự, IT; được đào tạo ngành sư phạm nhưng dấn thân mảng báo chí, truyền thông.

"Các lĩnh vực khác nhau không thể gắn với một chuyên môn cụ thể, mà đòi hỏi có sự tích hợp kiến thức đa ngành, đa mảng và mỗi kiến thức sẽ tạo giá trị gia tăng trong nghề nghiệp ấy", ông Hùng nói.

PGS khuyên học sinh, sinh viên nên chọn hướng đi phù hợp năng lực bản thân, sở thích, đam mê, kiến thức nền từ đại học, từ đó tạo ra bản sắc nghề nghiệp riêng. "Bản sắc ấy là yếu tố cái cốt lõi để chúng ta có thể thay đổi, đáp ứng thị trường lao động, nghề nghiệp khác nhau trong tương lai.

Thực tế, hiện hệ thống đại học bắt đầu tiếp cận hình thức đào tạo đa ngành, liên ngành nhằm giúp sinh viên có cơ hội tiếp cận tư duy mới, dễ dàng ứng dụng ngay và đáp ứng đúng nhu cầu thị trường lao động.

Đồng quan điểm trên, ở góc nhìn doanh nghiệp và nhà tuyển dụng, bà Tiêu Yến Trinh chỉ ra định hướng ngành, nghề hiện không còn bó hẹp, mà nâng thành hệ tư duy lớn: đi từ bức tranh tổng quan, vĩ mô phát triển ngành của đất nước, mảng nào đang được lưu tâm, từ đó xác định đâu là cơ hội cho mình.

Hiện các ngành trọng điểm gồm nông nghiệp, du lịch, e-commerce (thương mại điện tử), sản xuất hay công nghệ thông tin. Theo bà Trinh, Gen Z, Alpha cần tìm kiếm điểm giao nhau giữa nhu cầu, xu hướng hiện hành với năng lực bản thân. Khi có kiến thức nền tảng, người trẻ nên tập trung bồi đắp đam mê, khoanh vùng mảng, lĩnh vực phù hợp sở thích, tính cách, năng lực.

Không để bản thân hốt hoảng và "chệch đường ray", mỗi cá nhân nên định hình 3-5 phương án (chọn trường đại học, ngành hay công việc tương lai), nghiên cứu kỹ mới đưa ra quyết định quan trọng. Các sĩ tử có thể tham khảo ý kiến người thân, giáo viên, đàn anh đàn chị để có thông tin đa chiều, góc nhìn rộng mở.

Trong khuôn khổ tọa đàm, các diễn giả sẽ giải đáp những câu hỏi được học sinh THPT quan tâm: nên chọn trường đại học dựa trên danh tiếng, chất lượng đào tạo hay môi trường thực sự nuôi dưỡng, rèn luyện, phát triển bản thân?

PGS.TS Bùi Quang Hùng khuyến khích sĩ tử ưu tiên trường có danh tiếng, thế mạnh, tuy nhiên nơi đó phải có cách tiếp cận phù hợp, đáp ứng nhu cầu thị trường và hỗ trợ mỗi cá nhân phát huy năng lực, nhất là sự chủ động của người học.

5 năm qua, UEH đẩy mạnh tái cấu trúc, quốc tế hóa, đồng thời mở rộng kiến thức đào tạo theo hướng "glo-cal" - tức tư duy toàn cầu nhưng gắn liền thực tiễn địa phương cùng khả năng đáp ứng, điều chỉnh linh hoạt theo biến động xã hội lẫn thị trường việc làm.

Ở vai trò nhà tuyển dụng, CEO Tiêu Yến Trinh cho rằng doanh nghiệp không chỉ tìm kiếm nhân sự có nền tảng kiến thức tốt, mà ưu tiên người có năng lực tự học, thái độ cầu thị, nhạy bén trước thời cuộc, giải quyết tốt vấn đề công ty đang cần. Đồng thời, họ nên trang bị thêm kỹ năng mềm, kiến thức xã hội để linh hoạt trước loạt thay đổi.

Chuỗi tọa đàm do Đại học Kinh tế TP HCM thực hiện. Ảnh: UEH

Diễn giả cũng bàn sâu các loại hình đào tạo ở bậc đại học, gợi ý học sinh, sinh viên nắm bắt cơ hội phát triển bản thân. Cụ thể hơn, UEH bổ sung kiến thức đa ngành, xuyên ngành và liên ngành trong chương trình đào tạo. Thậm chí từ năm hai, sinh viên có thể học song ngành.

Bên cạnh đó là những thông tin liên quan đến "du học 5.0 - Khi đại học không còn bị giới hạn bởi biên giới?"; những thay đổi về quy định xét tuyển mới nhất; đặt nguyện vọng sao cho đúng để gia tăng cơ hội trúng tuyển?

Sau tất cả, các diễn giả kỳ vọng phụ huynh sẽ luôn đồng hành, hiểu và ủng hộ "các mầm non tương lai" trong mọi hoàn cảnh, dù con vấp ngã đi chăng nữa.

Thiên Hà