Phạm Hoàng Tùng, 23 tuổi, cựu học sinh lớp chuyên Toán, trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam, được Đại học Duke hỗ trợ toàn phần để theo chương trình tiến sĩ ngành Khoa học Thống kê, tổng trị giá hơn 10 tỷ đồng.

Trước đó, anh tốt nghiệp loại xuất sắc (First Class Honours) tại Imperial College London, ngôi trường được tổ chức xếp hạng QS đánh giá ở vị trí thứ 2 thế giới, năm 2026.

Phạm Hoàng Tùng. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Năm lớp 11, nam sinh sang Anh, theo học tại Cambridge Tutors College. Khó khăn với Tùng là phải tìm cách thích nghi với môi trường mới, trong khi vốn liếng tiếng Anh học thuật lệch pha với các tình huống giao tiếp thường ngày. Chàng trai Hà Nội tìm cách kết nối, làm quen với nhiều thầy cô và bạn bè các nước, duy trì nề nếp học tập. Kết quả, Tùng đạt ba điểm A*, mức cao nhất trong thang điểm của kỳ thi chuẩn hóa dành cho học sinh trung học phổ thông ở Anh (A-level).

Tùng kể bố mất vì ung thư ngày học lớp 9. Cùng thời gian đó, nam sinh tình cờ đọc một bài báo về việc ứng dụng thống kê để giải mã gen ung thư nên nhen nhóm ý tưởng về công cụ phân tích dữ liệu, giúp phát hiện căn bệnh này sớm.

Chàng trai Hà Nội cũng đánh giá Toán học ngày càng trở nên quan trọng khi dữ liệu và công nghệ số lên ngôi. Đó là lý do Tùng lựa chọn theo đuổi ngành Toán học và Thống kê tại Imperial College London, ở bậc đại học.

Tuy nhiên, để kể được câu chuyện của mình một cách mạch lạc, có chiều sâu trong bài luận không phải điều dễ dàng. Hoàng Tùng cho biết những bản nháp đầu tiên của mình còn rời rạc, thiếu điểm nhấn. Sau nhiều lần nhận góp ý từ người cậu và các anh chị đi trước, Tùng mới dần định hình câu chuyện và điều chỉnh lại ngôn ngữ, văn phong cho phù hợp.

Tùng sau đó trúng tuyển, rồi lấy bằng Cử nhân, hạng First Class Honours - nhóm cao nhất ở Imperial College London, vào năm 2023.

Nam sinh nhìn nhận yếu tố quan trọng nhất là sự chăm chỉ. Ngoài thời gian trên lớp, Tùng tự học tại nhà hoặc lên thư viện nghiên cứu tài liệu nâng cao, như các sách chuyên sâu về đại số tuyến tính, giải tích... Tùng cũng thường học nhóm cùng bạn bè để trao đổi ý tưởng, phân tích những bài toán khó.

"Mình luôn cố gắng kết hợp giữa tư duy độc lập và học hỏi từ những người giỏi", Tùng nói.

Tại Imperial, nam sinh còn là thành viên Hội sinh viên Việt Nam, tham gia tổ chức các sự kiện học thuật, thiện nguyện và thể thao, là cầu nối giữa sinh viên Việt Nam và Ban giám hiệu trường.

Sau khi tốt nghiệp đại học, Tùng về Việt Nam, bắt đầu với vai trò thực tập sinh AI ở VinBigData (Viện Nghiên cứu Dữ liệu lớn thuộc Vingroup). Bộ phận của Tùng là đơn vị tiên phong trong ứng dụng giải mã gen vào chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam. Tùng tập trung vào phân tích gen vi khuẩn bằng cách sử dụng và mở rộng thuật toán phân rã ma trận không âm (NMF) - một kỹ thuật phân tích dữ liệu giúp tách một ma trận lớn thành hai ma trận nhỏ hơn, trong đó tất cả các giá trị đều không âm.

Dự án nhằm xử lý dữ liệu omics đơn bào đa phương thức (dữ liệu sinh học thu thập đồng thời nhiều loại phân tử từ cùng một tế bào). Hệ thống Tùng tham gia phát triển có khả năng tự động học được mức độ đóng góp của từng nguồn dữ liệu, tạo biểu diễn cô đọng nhưng giàu thông tin về bản sắc tế bào, hỗ trợ phân biệt nhóm tế bào chính xác và giảm nhiễu hiệu quả.

"Quá trình làm dự án giúp mình hiểu rõ hơn cách phân tích và diễn giải dữ liệu gen, cũng như tìm ra mối liên hệ giữa gen và các bệnh lý", Tùng nói, cho rằng đây sẽ là nền tảng vững chắc để bản thân theo đuổi nghiên cứu về gen ung thư trong tương lai.

Được một thời gian, Tùng chuyển sang làm ở một ngân hàng. Dù công việc không trùng khớp với định hướng ban đầu, Tùng vẫn tích lũy được kinh nghiệm xử lý khối lượng dữ liệu lớn, đồng thời cải thiện kỹ năng thuyết trình và giao tiếp trong môi trường doanh nghiệp.

Công việc đang tiến triển thuận lợi nhưng Tùng thấy chưa hài lòng. Anh cảm giác mình vận hành các công cụ như một người thợ lành nghề, nhưng thiếu đào sâu. Vì thế, cuối năm ngoái, Tùng quyết định ứng tuyển chương trình tiến sĩ ở các đại học Mỹ, vốn mạnh về AI, khoa học dữ liệu và thống kê.

Phạm Hoàng Tùng (thứ hai từ trái sang) và bạn bè. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Anh Chu Công Sơn, tiến sĩ tốt nghiệp Đại học Oxford, Giám đốc D.U.T Consultant, là cố vấn của Hoàng Tùng. Thời điểm đồng hành cùng Tùng, anh Sơn thấy đây là ứng viên tiềm năng với CV học thuật tốt, nhưng cần trau dồi kỹ năng viết bài luận cá nhân. Qua nhiều vòng chỉnh sửa, bài luận của Tùng dần trở nên thuyết phục hơn, với cấu trúc nhất quán và đậm dấu ấn cá nhân.

"Tùng chăm chỉ, cầu thị, luôn chỉn chu trong mọi việc và không ngừng cải thiện bản thân", anh Sơn nói.

Tiến sĩ Heather Battey, giảng viên hướng dẫn nghiên cứu tại Imperial College London, đánh giá cao năng lực và sự quyết tâm của Tùng.

"Tôi ấn tượng với cách Tùng nhanh chóng nắm bắt được những khái niệm mới và phức tạp, cũng như niềm đam mê với Toán học", cô Battey chia sẻ.

Tháng 8 tới, Hoàng Tùng sẽ bắt đầu chương trình nghiên cứu sinh tại Đại học Duke.

"Trường Duke rất mạnh về Bayesian statistics, một phương pháp luận thống kê mà mình rất quan tâm", Tùng chia sẻ. Anh đặt mục tiêu hoàn thành xuất sắc chương trình, xuất bản các công trình nghiên cứu trong lĩnh vực thống kê, tích cực tham gia các hội nghị học thuật và khám phá đời sống văn hóa bản địa.

Huyền Trang