Hai nghệ sĩ hội ngộ ở buổi ra mắt cuốn hồi ký Kẻ chọc cười dân dã của Xuân Hinh, hôm 26/7. Trong phần giao lưu, Thanh Thanh Hiền nhớ lần đầu hợp tác năm 1995, ở CD Xuân Hinh chơi trống bỏi. Suốt 30 năm, cặp nghệ sĩ đồng hành trên nhiều sân khấu, thân thiết ở đời thường.

Với Thanh Thanh Hiền, Xuân Hinh là một ''đồng nghiệp lớn''. Chị học được ở đàn anh sự khó tính và chỉn chu từng chi tiết, luôn trọng người tài. Khi tập luyện, ông lắng nghe ý kiến bạn diễn. Những năm gắn bó, hai người ít khi giận nhau bởi luôn thẳng thắn nếu có điều gì chưa ưng ý.

Xuân Hinh, Thanh Thanh Hiền tại sự kiện. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Khi diễn chung, Thanh Thanh Hiền thường nhường đàn anh thể hiện những mảng miếng hay để chọc cười khán giả. ''Đóng với tôi, anh thích làm gì cũng được, tôi sẽ lựa theo anh mà diễn. Tôi nghĩ cái hay của nghề sân khấu là có thể ghìm cái 'tôi' của mình xuống để đồng nghiệp tỏa sáng'', chị nói.

Còn Xuân Hinh nhận định đàn em là nghệ sĩ tài hoa, có chất giọng ngọt, hát cải lương hay dù là người Bắc, nét diễn duyên dáng.

Trong ba thập niên gắn bó, họ kết hợp ở nhiều tiểu phẩm như Xuân Hinh đi khám bệnh (1996), Chồng rượu vợ đề (1997), Xuân Hinh luyện thi hoa hậu (1998), Xuân Hinh đi hỏi vợ (2002), Thị Hến kén chồng (2012), Chuyện tình vườn chuối (2015).

Tác phẩm mang dấu ấn đậm nét của hai nghệ sĩ là Người ngựa, ngựa người tại Lễ trao giải Gala Cười 2004, sau đó được họ diễn nhiều lần, cả trong và ngoài nước. Tiết mục chuyển thể từ truyện ngắn trào phúng cùng tên của nhà văn Nguyễn Công Hoan, do đạo diễn Lê Hùng dàn dựng.

Xuân Hinh hóa thân anh phu xe nghèo khổ, trong đêm giao thừa vẫn cố gắng kiếm tiền cho gia đình ăn Tết. Anh gặp cô gái làng chơi (Thanh Thanh Hiền đóng) cũng đang lang thang tìm khách. Thoạt đầu, cô buông lời hứa hẹn, khiến anh tưởng mình vớ được ''mối sộp''. Sau cùng, anh nhận ra cô chung hoàn cảnh. Giữa đêm đông giá rét, hai mảnh đời nương tựa vào nhau, khi mọi người đang sum vầy trong bữa cơm tất niên ấm cúng.

Hai nghệ sĩ lấy tiếng cười, nước mắt người xem qua nét diễn bi kịch xen lẫn hài hước. Xuân Hinh khắc họa nỗi khổ tận cùng còn Thanh Thanh Hiền lột tả sự chua xót, cô đơn của thân phận gái ''bán hoa''.

Ở sách Kẻ chọc cười dân dã, nghệ sĩ Xuân Hinh viết: ''Cổ nhân có câu 'Cười như cậu khóa hỏng thi/ Khóc như cô ả ngày đi lấy chồng', trong tiếng khóc có bao niềm hân hoan, sung sướng mà trong tiếng cười thì trộn hòa nước mắt, với những nỗi niềm chua chát, xót xa. Ở đây, cuộc gặp gỡ tréo ngoe giữa một anh phu xe ế khách và một cô gái làng chơi lang thang kiếm khách giữa lúc nhà nhà sum họp đã khiến Người ngựa, ngựa người chạm tới tầng cảm xúc sâu nhất của khán giả''.

Thanh Thanh Hiền cho biết chị và Xuân Hinh đều sợ vở diễn bởi lần nào thực hiện cũng mệt, khóc nhiều. ''Trước đây, tôi không nghĩ vở diễn ảnh hưởng nhiều đến sự nghiệp của mình. Giờ nghĩ lại, tác phẩm là dấu ấn lớn trong nghề'', chị từng nói. Sau này, hai người tiếp tục đồng hành ở Người ngựa, ngựa người 2,3.

Do tương tác ăn ý trong nhiều tiểu phẩm, phim ngắn, video ca nhạc, hai nghệ sĩ thường bị công chúng lầm tưởng là vợ chồng. Trong hồi ký, khi nói về Thanh Thanh Hiền, Xuân Hinh cho rằng ''ngoài tình đồng nghiệp ra, còn cái tình của một người em thân thiết với một sự thấu hiểu kỳ lạ mà không phải ai cũng may mắn gặp được trong đời''.

Thanh Thanh Hiền kể một lần có khán giả gọi đến máy bàn của nhà Xuân Hinh. Khi vợ ông - Phương Lan - nghe máy, đầu dây bên kia nói ''muốn gặp chị Thanh Thanh Hiền, vợ anh Xuân Hinh một chút''. Nhớ lại câu chuyện, nghệ sĩ nói: ''May nhà anh Hinh luôn êm ấm, chị Lan không ghen tuông nên không bao giờ nghi ngờ mối quan hệ giữa anh em chúng tôi''.

Khi đi công tác ở Anh, Australia, trong lúc mọi người rủ nhau đi chơi đó đây, chị và đàn anh ở lại khách sạn, ăn mỳ tôm, trò chuyện cả đêm. Theo Thanh Thanh Hiền, hai người có thể ngồi nói chuyện với nhau hết một ngày. Họ có nhiều điểm chung, quý mến và tôn trọng nhau cũng như gia đình của cả hai.

Khác Xuân Hinh, Thanh Thanh Hiền lận đận tình duyên, thường bị bạn bè bất bình vì cách yêu. Vì vậy, chị luôn được đàn anh che chở, chia sẻ mọi chuyện vui buồn trong cuộc sống.

Hiện dù không còn diễn chung nhiều, cặp nghệ sĩ thường xuyên gặp gỡ. Nhiều năm nay, Thanh Thanh Hiền chuyển về nhà vườn ở Sóc Sơn, Hà Nội. Ở đây, chị và Xuân Hinh là hàng xóm của nhau, nhà chỉ cách một bức tường. Thỉnh thoảng, hai người hội ngộ những đồng nghiệp như nghệ sĩ Hồng Vân, Quang Thắng, cùng hàn huyên, thực hiện một số video trò chuyện gần gũi, được Xuân Hinh đăng tải trên TikTok.

Nghệ sĩ Xuân Hinh, 62 tuổi, có gần 50 năm hoạt động nghệ thuật, tên tuổi gắn liền các làn điệu chèo cổ, các ca khúc dân ca quan họ, bài xẩm, chầu văn. Ông được nhớ tới nhiều nhất qua các tác phẩm Thị Màu lên chùa, Thầy bói đi chợ, Người ngựa, ngựa người. Năm 2017, nghệ sĩ nghỉ hưu sớm ở Nhà hát Chèo Hà Nội để dành nhiều thời gian hơn cho gia đình. Hồi tháng 3, ông gây chú ý với màn hát, rap ở ca khúc Bắc Bling, kết hợp ca sĩ Hòa Minzy, nhạc sĩ Tuấn Cry.

Thanh Thanh Hiền, 56 tuổi, sinh trưởng trong gia đình có truyền thống nghệ thuật tại miền Bắc. Chị hát được nhiều thể loại như chèo, cải lương, bolero. Nghệ sĩ kết hôn Chế Phong, chia tay năm 2020, sau 5 năm chung sống. Trước đó, Thanh Thanh Hiền trải qua cuộc hôn nhân với nghệ sĩ đàn bầu Anh Tú, có hai con gái Tú Linh, 26 tuổi, và Thái Phương, 22 tuổi.

Phương Linh