Hôm 4/8, tờ Publishers Weekly đưa tin nhà văn J.B.MacKinnon đại diện các tác giả Canada nộp lên Tòa án Tối cao British Columbia bốn đơn kiện công ty công nghệ lớn gồm: Nvidia, Meta, Anthropic và Databricks Inc.

Theo khiếu nại, Nvidia đã đào tạo các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) dựa trên bộ dữ liệu 196.640 cuốn sách được sao chép mà không có sự đồng ý từ tác giả. Tài liệu từ tòa án chỉ ra hai cuốn The Once and Future World và 100 Mile Diet của MacKinnon có trong danh sách này. "Họ không chỉ sử dụng một phần nhỏ, toàn bộ mô hình trí tuệ nhân tạo được xây dựng qua việc khai thác chất xám từ các cuốn sách có bản quyền", MacKinnon nói.

Tác giả, nhà báo người Canada James Bernard MacKinnon, ông hiện là giảng viên ngành báo chí tại Đại học British Columbia. Ảnh: CBC

Nhà văn cho biết lo ngại việc AI cạnh tranh hoặc thay thế con người. Ông gọi cuộc chiến giữa giới xuất bản và trí tuệ nhân tạo như David đấu với người khổng lồ Goliath trong Kinh thánh. "Ta phải đối đầu với những tập đoàn lớn trên thế giới, đây là hành trình đầy gian nan", theo nhà văn.

Trong đơn kiện, MacKinnon và các tác giả đưa ra nhiều biện pháp khắc phục, họ yêu cầu lệnh cấm Nvidia tiếp tục sử dụng hoặc hưởng lợi từ các tác phẩm, đồng thời, đơn vị này phải công bố doanh thu được từ việc dùng trái phép sách và trả lại lợi nhuận cho đơn vị nắm bản quyền. Ngoài ra, phía nguyên đơn cáo buộc công ty công nghệ đã "cố tình che giấu hành vi sai phạm" như xóa thông tin bản quyền sách trước khi đưa vào huấn luyện, hướng dẫn AI trả lời "đánh lạc hướng" khi có câu hỏi về vấn đề này.

Reidar Mogerman - luật sư đại diện cho MacKinnon - nói trên kênh CBC rằng "mục tiêu của các công ty này không phải tạo ra thế giới tốt đẹp hơn mà là kiếm tiền. Chúng ta vừa có thể ghi nhận tính sáng tạo của AI nhưng cũng phải tôn trọng bản quyền, hai điều này cần song hành, nhất là khi trí tuệ nhân tạo có khả năng cạnh tranh trực tiếp với công việc của nhiều tác giả".

Việc trí tuệ nhân tạo tham gia lĩnh vực xuất bản trở thành vấn đề tranh luận trong những năm gần đây. Tháng 3, Hội tác giả Anh (SoA) đã kêu gọi chính phủ buộc Meta chịu trách nhiệm việc dùng sách của họ để huấn luyện trái phép mô hình AI Llama 3. Anthropic AI cũng bị kiện với lý do tương tự, song, tại phiên tòa cuối tháng 6, phán quyết một phần chấp thuận hành vi mà đơn vị này thực hiện đối với những cuốn sách được mua và quét hợp pháp. Cùng thời điểm, 70 tác giả Mỹ viết thư gửi các nhà xuất bản, yêu cầu không sử dụng AI trong các công đoạn sản xuất sách.

Trái lại, nhiều ý kiến lạc quan về tương lai ngành xuất bản. Ngày 12/3, Sam Altman - CEO của OpenAI, công ty đứng sau ChatGPT - khiến văn giới xôn xao khi đăng truyện ngắn A machine-shaped hand do AI viết. Trên X, anh nhận xét tác phẩm "truyền tải đúng cảm giác của tiểu thuyết siêu hư cấu". Tại Nhật, tạp chí Kohkoku xuất bản tác phẩm do ChatGPT viết 95%, lấy bối cảnh thế giới sau khi nhân loại tuyệt chủng. Nhà văn Rie Kudan, người hướng dẫn AI và chịu trách nhiệm 5% còn lại, cho biết trải nghiệm sáng tác cùng trí tuệ nhân tạo giúp cô suy ngẫm lại ý nghĩa việc viết truyện hư cấu.

Châu Anh (theo Publishers Weekly)