Tại tọa đàm và lễ ra mắt Thư viện Sách Sống - Hỗ trợ năng lực tự học và chuyển đổi giáo dục mới trong phổ thông tổ chức ngày 31/5 ở Cung Thiếu nhi Hà Nội, các diễn giả bàn luận về thực trạng thư viện hiện nay.

Ông Vũ Trọng Đại, Giám đốc Công ty Cổ phần Xuất bản Khoa học và Giáo dục Thời Đại (Times), cho biết Việt Nam có số lượng thư viện nhiều nhất khu vực Đông Nam Á nhưng số lượng bạn đọc chưa tương xứng. Ông so sánh một số nơi như "xác sống", không đem lại hiệu quả tri thức. "Thiết bị sách vở không thiếu, thậm chí có những thư viện đầu tư hàng tỷ đồng nhưng không có người đọc", ông Đại nói.

Theo chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh, cần "đặt thư viện ở vị trí xứng đáng", xem đây là trung tâm tri thức, "trái tim của quốc gia và cơ sở giáo dục". Bà đề xuất học hỏi mô hình tại Đại học Havard, Yale, nơi có hệ sinh thái thư viện lớn, đáp ứng mọi hoạt động học thuật và được mệnh danh là "đế chế thư viện".

Các diễn giả đề xuất áp dụng mô hình Thư viện Sách Sống, tạo ra không gian mở, tích hợp sách với hoạt động kỹ năng sống, hướng nghiệp. Dự án dành cho trẻ em, do Cung Văn hóa thiếu nhi Hà Nội cùng Trung tâm Trẻ em và Phát triển đồng tổ chức, tạo ra không gian mở, kết hợp văn hóa đọc với kỹ năng sống và hướng nghiệp, giúp phát triển khả năng học tập đa giác quan. Tại đây, học sinh được trải nghiệm đọc sách kết hợp hoạt động chạm sách, kể chuyện sáng tạo, nếm món ăn gợi nhớ sách tuổi thơ, tóm tắt sách bằng sơ đồ tư duy (mind map). Thư viện có 20 gói sách theo chủ đề cho các cấp mầm non, tiểu học, trung học, ngoài ra, cung cấp các tựa sách dành riêng cho giáo viên, phụ huynh.

Ông Dương Minh Đức, giám đốc Cung Thiếu nhi Hà Nội, bày tỏ mong muốn mô hình thư viện được nhân rộng tại nhiều trường học, giúp học sinh tiếp cận tri thức bằng tất cả giác quan. Bà Phí Thị Mai Chi, người sáng lập dự án Happy Reading, cho rằng mô hình giúp độc giả rèn khả năng tự học, phản biện, là "bước chuyển quan trọng để học sinh hình thành thói quen học tập suốt đời, một năng lực cốt lõi trong chương trình giáo dục phổ thông mới".

Chuyên gia Tống Liên Anh tại tọa đàm. Ảnh: Châu Anh

Các chuyên gia khẳng định đọc sách là nền tảng cốt lõi để xây dựng thói quen học tập suốt đời, là phương thức "học" một cách cẩn trọng, nghiêm túc. Sách là "người bạn lớn" giúp con người tiếp thu tri thức sâu hơn, góp phần hướng đến bốn trụ cột trong mục tiêu giáo dục của UNESCO: Học để biết, học để làm, học để chung sống và tìm ra chính mình.

Từ góc độ khoa học, bà Tống Liên Anh đưa dẫn chứng từ sách của cựu phóng viên Meghan Cox Gurdon về nghiên cứu hình ảnh não bộ của con người khi đọc sách. Qua hình ảnh ghi nhận bởi máy quét cộng hưởng từ, vùng vỏ não, phần trán bên trái sẽ rực sáng khi đọc sách. Các vùng não bộ không chỉ phát triển về ngôn ngữ mà còn ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định, điều hòa cảm xúc. Bà nhấn mạnh phụ huynh cần định hướng, giúp trẻ em, thanh thiếu niên có thể tham gia quá trình đọc, coi sách là người thầy thứ hai của con.

Ngoài ra, tọa đàm đề xuất phương án phát triển văn hóa đọc như mô hình xưởng viết (Writing Factory) dành cho học sinh, giúp thay đổi tư duy thiết kế chương trình đọc sách và truyền thông để thu hút độc giả.

Từ trái qua, bà Phí Thị Mai Chi, chuyên gia Tống Liên Anh, ông Vũ Trọng Đại tại tọa đàm, sáng 31/5. Ảnh: Ban tổ chức cung cấp

Tọa đàm nằm trong khuôn khổ chuỗi sự kiện chào mừng 70 năm thành lập Cung Thiếu nhi Hà Nội, ngoài các diễn giả trên còn có sự tham gia của bạn Trần Minh Anh, cựu học sinh tại Cung thiếu nhi, đại diện tiếng nói của thế hệ trẻ.

Châu Anh