Hồi đầu tháng, trên truyền hình, một số diễn viên ôn kỷ niệm làm phim, khơi gợi ký ức của nhiều khán giả. Dự án lên sóng năm 1988, do Nguyễn Khắc Lợi đạo diễn, được chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp. Phim xoay quanh ông Thuấn (Mạnh Linh) - vị tướng về hưu, đối diện những xung đột với các thành viên trong gia đình trước sự biến đổi của xã hội.

Vai Thủy (Hoàng Cúc) là nhân vật để lại nhiều dấu ấn. Thủy là con dâu ông Thuấn, làm nghề bác sĩ khoa sản, có tính cách thực dụng, nhiều toan tính. Nhân vật toát lên vẻ thông minh của một người trí thức song bị đồng tiền tha hóa trong thời kỳ đổi mới.

Nghệ sĩ Hoàng Cúc quyết định cắt đi mái tóc dài để lột tả vẻ sắc sảo của Thủy. Có một số cảnh, bà đề xuất đạo diễn được sáng tạo nhằm khắc họa rõ nét tính cách nhân vật. Thay vì đếm tiền trên bàn, nghệ sĩ để Thủy ngồi xuống nền nhà, vừa hút thuốc vừa lật từng đồng tiền với gương mặt điềm nhiên, thể hiện vẻ thực dụng.

Vai diễn giúp Hoàng Cúc nhận giải Nữ diễn viên xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam năm 1990. Tuy nhiên thời điểm phim mới ra mắt, nghệ sĩ từng nhận nhiều phản ứng gay gắt của người xem vì vai Thủy.

Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Cúc sinh năm 1957, là gương mặt nổi bật của Nhà hát Kịch Hà Nội vào thập niên 1990. Bà góp mặt trong nhiều vở kịch như Người đàn bà sau tấm cửa sổ xanh, Tôi và chúng ta, Em đẹp dần lên trong mắt anh. Nghệ sĩ còn ghi dấu ấn qua các phim Bỉ vỏ, Hồi chuông màu da cam. Năm 2019, bà tái xuất màn ảnh với series Hoa hồng trên ngực trái, sau 10 năm vắng bóng để dành thời gian điều trị ung thư vú.

Thời gian chữa bệnh, nghệ sĩ luôn giữ tinh thần lạc quan, tâm niệm sóng gió cuộc đời ai cũng có, quan trọng phải sống thật với chính mình, sống bằng trái tim và tử tế. Gần 70 tuổi, Hoàng Cúc vẫn duy trì thói quen đọc sách, viết lách. Hồi tháng 11/2021, bà đoạt giải tư cuộc thi viết truyện ngắn đề tài nông thôn của Hội Nhà văn Việt Nam. Bà cũng thường xuất hiện tại những sự kiện ra mắt sách của Hội, giao lưu giới văn chương.

Diễn viên Tú Oanh vào vai Lài, con gái ông Cơ. Ban đầu Lài là người hiền lành nhưng khi chứng kiến cha mất tức tưởi, tâm lý cô có sự thay đổi. Hóa thân Lài, Tú Oanh được đánh giá cao nhờ lối diễn tự nhiên, truyền tải nội tâm nhân vật sâu sắc.

Sau dự án, diễn viên gần như không đóng phim, tập trung hoạt động tại Nhà hát Tuổi trẻ và chăm lo tổ ấm. Năm 2021, sau khi nghỉ hưu tại đơn vị, chị tham gia series Hương vị tình thân, gây sốt với vai bà Bích chua ngoa.

Tú Oanh sinh năm 1968, tốt nghiệp Đại học Sân khấu Điện ảnh. Chị học chung lớp đại học với Bùi Thạc Chuyên - từng đạo diễn các phim Cuốc xe đêm, Chơi vơi, Lời nguyền huyết ngải, Tro tàn rực rỡ, sau đó hai người nên duyên vợ chồng. Năm 2024, diễn viên lần đầu tham gia Táo quân, thể hiện vai Táo Văn thể.

Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Dũng hóa thân Khổng - người có mối quan hệ ngoài luồng với Thủy, đánh dấu lần đầu ông chạm ngõ điện ảnh. Trong phim, Khổng có một số cảnh thân mật Thủy, được khán giả đánh giá khá táo bạo lúc bấy giờ.

Cố diễn viên trong tạo hình nhân vật đại gia Vĩnh Nghị ở tác phẩm Gái già lắm chiêu 5 - dự án điện ảnh cuối cùng ông tham gia trước khi qua đời hồi tháng 2/2021 vì ung thư máu. Ảnh: Phúc Trần

Ông sinh năm 1956 tại Hà Nội, hoạt động trên cả lĩnh vực kịch, truyền hình, điện ảnh. Ông từng giữ chức Giám đốc Nhà hát kịch Hà Nội (2007-2017). Sau khi nghỉ hưu, nghệ sĩ gây ấn tượng với nhiều vai diễn trong các phim truyền hình Người phán xử, Sinh tử, Về nhà đi con. Trở về giữa yêu thương là tác phẩm cuối của ông ở lĩnh vực truyền hình.

Nghệ sĩ Nhân dân Trần Hạnh đảm nhận vai ông Cơ - người giúp việc nhà ông Thuấn. Ông vốn mất hết cơ nghiệp, cùng con gái nương nhờ nhà chủ. Sau này, vì một quyết định vô tình của ông Thuấn, ông Cơ rơi vào đường cùng và mất mạng.

Hình ảnh khắc khổ của nghệ sĩ Trần Hạnh để lại nhiều cảm xúc cho công chúng. Suốt sự nghiệp, ông gắn liền hình tượng nông dân chất phác hay những người có số phận. Diễn viên tham gia nhiều dự án như Làng nổi, Người cầu may, Hãy tha thứ cho em. Thập niên 1970, 1980, ông có nhiều vai diễn thành công trên sân khấu Nhà hát Kịch Hà Nội, nổi bật là vai Nguyễn Trãi của vở kịch thơ Lam Sơn tụ nghĩa.

Ông được phong tặng Nghệ sĩ Ưu tú ngày 25/1/1994. Năm 2019, Trần Hạnh nhận danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân ở tuổi 90. Hai năm sau, ông qua đời vì nhiều bệnh tuổi già.

Sinh thời, nghệ sĩ được các thế hệ đồng nghiệp kính trọng vì sống tình cảm, giản dị, hết mình với nghề. Ông từng nói niềm hạnh phúc lớn nhất trong đời là được diễn xuất, chưa bao giờ đặt nặng chuyện thù lao. Khi được Sở Văn hóa và Thể thao Hà nội đưa vào diện đặc cách xét duyệt danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, ông không kỳ vọng, chỉ đau đáu được đóng một vai dài, có sức nặng.

Nghệ sĩ Văn Toản thể hiện vai Bổng - anh vợ của tướng Tuấn - người thực dụng, hám tiền. Nhân vật là biểu tượng cho sự tha hóa đạo đức trong xã hội.

Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc chia sẻ hình ảnh chụp cùng diễn viên Văn Toản hồi tháng 8/2024.

Nghệ sĩ Văn Toản sinh năm 1939, là diễn viên cùng thời Phạm Bằng, Trần Hạnh. Ông từng công tác tại Nhà hát Kịch Việt Nam, được khán giả yêu mến qua các vở Vụ án người đốt đền, Đàn chim xây giếng giữa trời, Chàng rể họ Lê. Năm 2000, ông nghỉ hưu song vẫn góp mặt trong nhiều tiểu phẩm hài, phim truyền hình.

Hơn một thập niên qua, nghệ sĩ ngừng đóng phim do không còn nghe thấy gì. Ông chủ yếu giao tiếp qua tin nhắn hoặc viết ra giấy. Những ngày đầu, diễn viên gặp nhiều khó khăn, bất tiện, dần dà ông cũng quen với cuộc sống không âm thanh.

Phương Linh

Ảnh: VFS, VFC