Hiện Sa Đéc có hai di tích lịch sử cấp quốc gia và 10 di tích cấp tỉnh, với nhiều di tích cách mạng, công trình nghệ thuật kiến trúc, đình, chùa, nhà cổ và tượng đài.

Nổi bật trong số này có chùa Kiến An Cung hay còn gọi là chùa Ông Quách. Chùa xây dựng năm 1924, hoàn thành 3 năm sau đó bởi cộng đồng người Hoa gốc Phúc Kiến, là di tích lịch sử cấp quốc gia.

Kiến trúc của Kiến An Cung mang đậm dấu ấn Á Đông với mái ngói âm dương, các mảng chạm khắc tinh xảo bằng gỗ quý, cùng nhiều bức phù điêu gốm men màu sắc sống động. Nội điện trang trí hoành phi, câu đối, tượng thờ sơn son thếp vàng, thể hiện sự giao hòa giữa nghệ thuật dân gian Hoa - Việt.

Trải qua gần một thế kỷ, Kiến An Cung là chứng tích về quá trình hội nhập, đóng góp của người Hoa trong vùng đất Sa Đéc, đồng thời trở thành di sản văn hóa quan trọng của Đồng Tháp. Ngày nay, nơi đây vẫn hút đông đảo khách thập phương đến chiêm bái, tham quan, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa và phát triển du lịch địa phương.

Chính điện chùa Kiến An Cung. Ảnh: Đông Phong

Mặt tiền Kiến An Cung. Ảnh: Đông Phong

Các chi tiết trang trí trong ngôi chùa. Ảnh: Đông Phong

Lối đi giữa các gian. Ảnh: Đông Phong

Rẫy Cụ Hồ - di tích văn hóa lịch sử cấp tỉnh là căn cứ kháng chiến với diện tích hơn 4 ha, tọa lạc tại phường 2, TP Sa Đéc (cũ). Rẫy được hình thành những năm Bác Hồ kêu gọi toàn quốc kháng chiến, do Thị ủy Sa Đéc thành lập.

Lúc bấy giờ, khu vực này có nhiều rẫy và nhà cửa thưa thớt, nên được gọi là xóm rẫy. Trong xóm rẫy có chùa Ông, nơi được xem là cơ sở an toàn cho quân đội ta trú ẩn khi đến Sa Đéc. Người dân ở đây đã trở thành những giao liên, báo tin cho cách mạng, giúp bảo vệ an toàn cho căn cứ.

Trong suốt những năm kháng chiến, Rẫy Cụ Hồ đã trở thành một căn cứ địa vững chắc, che chở cho nhiều lượt quân đội ta và ghi dấu những chiến công quan trọng. Nơi đây đã trở thành biểu tượng của tình quân dân, tình đồng bào với cách mạng và Bác Hồ.

Một di tích hút khách tại Sa Đéc là Nhà cổ Huỳnh Thủy Lê. Nhà cổ được xây dựng vào năm 1895, tồn tại xuyên qua ba thế kỷ, hội tụ đầy đủ giá trị tiêu biểu của kiến trúc nhà cổ Nam Bộ, kết hợp hài hòa các phong cách kiến trúc Việt, Pháp, Hoa.

Ngôi nhà gắn liền với câu chuyện tình lãng mạn giữa Marguerite Duras - nữ văn sĩ Pháp và công tử Huỳnh Thủy Lê, người Việt gốc Hoa, vào cuối thập niên 1920 - đầu 1930. Cuộc tình này về sau được tái hiện trong tiểu thuyết The Lover (1984) đoạt giải Goncourt và phim cùng tên (1992).

Nhà cổ Huỳnh Thủy Lê được khai thác làm điểm đến tham quan du lịch thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước. Theo thống kê, từ 2020 đến nay nhà cổ tiếp đón gần 77.000 lượt du khách, gần 40% là khách quốc tế.

Nhà cổ Huỳnh Thủy Lê. Ngoài giá trị kiến trúc, ngôi nhà nổi tiếng khi gắn liền với câu chuyện tình của ông Huỳnh Thủy Lê và bà Marguerite Duras - nữ văn sĩ Pháp. Ảnh: Quỳnh Trần

Cổng vào nhà cổ Huỳnh Thủy Lê. Ảnh: Quỳnh Trần

Căn nhà có ba gian mang nét đặc trưng kiến trúc miền Nam, với cánh cửa, cột nhà, bàn thờ... sơn son thếp vàng, chạm trổ loan phượng. Ảnh: Quỳnh Trần

Làng hoa Sa Đéc nhìn từ trên cao. Ảnh: Ngọc Tài

Du khách chụp hình trên trong nhà cổ. Ảnh: Trân Trân

Bên cạnh những di tích cách mạng, làng hoa trăm tuổi, Sa Đéc còn có 62 cơ sở tôn giáo như chùa, miếu, nhà thờ, Thánh thất Cao đài, hơn 25 căn nhà có kiến trúc nghệ thuật cổ trải dài dọc bờ sông Sa Đéc và 12 di tích lịch sử.

Theo sử sách, Sa Đéc từng là trung tâm thương mại - giao thương giữa Nam bộ và các vùng phụ cận. Qua các thời kỳ từ thời Nguyễn, Pháp thuộc, đến sau giải phóng, nơi đây phát triển sớm các cộng đồng dân cư đa tôn giáo từ đó góp phần hình thành nhiều công trình tín ngưỡng đa dạng. Hầu khắp con đường của thành phố hoa đều có một vài ngôi chùa, công trình kiến trúc, khiến du khách không khỏi ngạc nhiên pha lẫn thích thú.

Nhận thấy tiềm năng to lớn, báo cáo chính trị của đại hội Đảng bộ phường Sa Đéc lần thứ I nhiệm kỳ 2025-2030, xác định phát triển du lịch gắn với phát huy các giá trị văn hóa lịch sử của các di tích, nhà cổ, công trình tôn giáo như là một trong ba đột phá chiến lược để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của địa phương.

Ông Nguyễn Phước Thiện, Bí thư Đảng ủy phường Sa Đéc, cho biết: Sa Đéc có tài nguyên bản địa rất giá trị nhưng chưa được khai thác hết dư địa, đó là các di tích văn hóa lịch sử, công trình kiến trúc cổ trong khi đây là điểm đến thu hút xu hướng du lịch mới của các du khách, trong đó có nhiều khách quốc tế.

Đảng ủy phường Sa Đéc cho biết sẽ xây dựng và triển khai hiệu quả đề án bảo tồn, phát huy các giá trị các di tích văn hóa lịch sử cũng như các công trình kiến trúc cổ. Các hoạt động hướng tới lưu giữ giá trị quý giá của các di tích văn hóa lịch sử và công trình kiến trúc cổ như một phần không thể thiếu của lịch sử hình thành, phát triển của vùng đất - con người Sa Đéc.

Đề án sẽ tạo ra thêm nhiều sản phẩm du lịch ý nghĩa, mang đậm nét lịch sử với giá trị hữu hình và vô hình, góp phần phát triển kinh tế xã hội của địa phương

Ngọc Tài