Theo thống kê từ các thuyền trưởng và chuyên gia trong lĩnh vực du lịch tàu thuyền, nguyên nhân chính dẫn đến các trường hợp tử vong khi đi tàu biển thường xuất phát từ bốn tình huống như rơi từ boong tàu xuống nước; thuyền bị lật do sóng lớn; va chạm với tàu thuyền khác hoặc vật thể cố định và cuối cùng là tàu bị chìm, nước tràn vào khoang khiến hành khách mắc kẹt bên trong.

Du thuyền ngắm biển trên Vịnh Hạ Long. Ảnh: Lux Group

DAN Boater - tổ chức quốc tế chuyên cung cấp dịch vụ y tế khẩn cấp và nguồn lực hỗ trợ an toàn hàng hải trên các con tàu khắp thế giới cùng Tiến sĩ Phạm Hà, Chủ tịch LuxGroup - đơn vị sở hữu 12 phương tiện du lịch biển gồm tàu đi trong ngày và du thuyền ngủ đêm hoạt động tại vịnh Lan Hạ, Hạ Long và Nha Trang đưa ra những gợi ý và kiến thức cơ bản về an toàn và xử lý tình huống trước khi khởi hành du lịch tàu biển.

Trước chuyến đi

Du khách cần nắm rõ hành trình như đi trong bao lâu, tới những nơi nào, mong đợi, tận hưởng điều gì và cả những lưu ý cần tránh.

Theo Chủ tịch LuxGroup, trước khi tàu khởi hành, nhân viên thường phổ biến các quy tắc an toàn cơ bản. Du khách nên lắng nghe kỹ và ghi nhớ vị trí các thiết bị cứu sinh, đường thoát hiểm và khu vực cấm ra vào. Trong mọi tình huống bất thường, cần bình tĩnh và làm theo chỉ dẫn.

Trên tất cả các tàu du lịch, áo phao được trang bị sẵn tại khoang nghỉ và khu vực boong. Du khách nên mặc áo phao khi tàu di chuyển, đặc biệt khi tham gia các hoạt động như chèo kayak, lên thuyền nan hoặc bơi ở vùng nước sâu. Không mặc áo phao đối với những tàu, thuyền khoang kín vì khi nước tràn vào sẽ làm nổi người gây khó khăn trong quá trình di chuyển và thoát hiểm.

Blogger du lịch chuyên hướng dẫn an toàn khi đi tàu thuyền Nick Fabbri cho biết không bao giờ để bụng đói, đặc biệt khi du khách đi thuyền qua các vùng sóng mạnh. Nhưng bạn cũng không nên ăn trên tàu, để tránh tình trạng say sóng nặng hơn. Tốt nhất, nên ăn trước khi chuyến du lịch bắt đầu.

Nếu tham gia vào các hành trình dài ngày, trên các du thuyền, khách cần báo cho chủ thuyền về tình trạng sức khỏe, chế độ ăn uống đặc biệt, các bệnh mãn tính như hen suyễn, động kinh, tiểu đường, tim mạch hay dị ứng. Những thông tin này giúp hãng có thể chủ động hỗ trợ khách, hạn chế mọi sự cố có thể xảy ra. Ngoài ra, nếu du khách bị say sóng, hãy mang thêm thuốc dự phòng vì có thể bạn sẽ nôn trên tàu, và nôn ra các loại thuốc đang uống.

Trong chuyến đi

Du khách không nên đến gần lan can, mạn tàu. Việc đứng gần lan can, trèo ra boong ngoài để chụp ảnh hoặc không chú ý khi tàu chuyển hướng có thể dẫn đến tai nạn. Trẻ em cần được người lớn đi kèm và giám sát chặt chẽ suốt hành trình.

Susanna Botkin, một chuyên gia người Mỹ về du lịch về tàu thuyền, cho biết trượt ngã trên một con tàu đang di chuyển là một trong những lý do hàng đầu khiến khách bị thương. Sau mưa hoặc trong lúc tàu di chuyển trên biển, sàn thường có nước dễ bị trơn. Du khách nên đi giày đế bám tốt, tránh đi chân trần hoặc dép lê trên boong tàu. Với người lớn tuổi hoặc có vấn đề về thăng bằng, nên hạn chế đi lại nhiều khi tàu đang chạy.

Khi tàu di chuyển, hãy ngồi đúng vị trí, hạn chế đùa nghịch, đứng sát mép tàu. Không nên uống đồ có cồn để đảm bảo tinh thần minh mẫn, tỉnh táo suốt chuyến đi.

"Để tránh rủi ro, mọi hành khách không nên chạm, điều chỉnh hoặc nghịch bất kỳ thứ gì trên thuyền mà không hỏi thủy thủ đoàn, lái tàu", Wally Moran, cựu thuyền trưởng người Mỹ cho biết.

Khi xảy ra tình huống khẩn cấp

Khi gặp sóng to, gió lớn, du khách cần bám chắc vào tay vịn hoặc vật cố định để tránh va đập, giữ bình tĩnh và tỉnh táo. Sự bình tĩnh là yếu tố then chốt giúp xử lý hiệu quả các tình huống nguy cấp, đặc biệt khi tàu có dấu hiệu chìm dần. Với các tàu lớn, quá trình chìm thường diễn ra chậm, tạo điều kiện để chuẩn bị thoát hiểm.

Trong thời gian đó, hãy tìm ngay áo phao, phao bơi hoặc bất kỳ vật nổi nào như ván gỗ, thùng, can nhựa. Có thể tận dụng các túi nilon lớn, thổi phồng rồi buộc lại thành một thiết bị nổi tạm thời.

Theo khuyến cáo của DAN Boater, khi tàu có nguy cơ chìm, hãy thả xuồng cứu sinh và chuẩn bị sẵn một số vật dụng cần thiết. Khi xuồng chạm mặt nước, từng người lần lượt xuống một cách trật tự, tránh chen lấn, xô đẩy gây lật xuồng. Trong trường hợp không kịp lên xuồng, du khách nên nhảy khỏi tàu nhưng phải chắc chắn đã có vật nổi ôm trước ngực, để khi rơi xuống, cơ thể nằm đè lên vật đó, tránh bị chìm.

Sau khi xuống nước, cần nhanh chóng bơi xuồng ra xa khu vực tàu chìm để tránh bị cuốn vào dòng xoáy. Với tàu khách lớn, lực lượng cứu hộ thường sẽ sớm có mặt, do đó nên ở gần khu vực tai nạn để dễ được phát hiện.

Trong lúc chờ cứu hộ, hãy tập trung ổn định những người đã an toàn và tìm cách hỗ trợ những người còn mắc kẹt. Đồng thời, tìm mọi cách phát tín hiệu cầu cứu để tăng cơ hội sống sót và được giải cứu kịp thời.

Tuấn Anh