Trả lời VnExpress, ông Ngô Tuấn Tú, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ Du lịch Amadive, cho biết doanh nghiệp đã nộp đề án đánh chìm tàu hàng Sheng Li vào cuối tháng 6, thời điểm tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu chuẩn bị sáp nhập vào TP HCM. Mục tiêu của đề án là tạo ra một sản phẩm du lịch biển mới lạ, thu hút du khách yêu thích bộ môn lặn. Hồ sơ được gửi đến Sở Du lịch TP HCM, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước sáp nhập) và Trung tâm Xúc tiến Du lịch tỉnh này.

Hiện, Sở Du lịch TP HCM thúc đẩy Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP HCM sớm hoàn tất báo cáo tổng hợp ý kiến từ các đơn vị liên quan để trình lên cấp có thẩm quyền. Trước đó, Sở Nông nghiệp đã gửi văn bản đến Ban quản lý đặc khu Côn Đảo và Cảng vụ Hàng hải khu vực để lấy ý kiến tham mưu về đề án.

Theo ông Ngô Tuấn Tú, các cơ quan này đều đã phản hồi đồng thuận với đề án đánh chìm tàu Sheng Li. Tuy nhiên, tiến trình triển khai cụ thể vẫn chưa được xác định.

Hiện trạng tàu Sheng Li ở khu tránh bão trên vịnh Côn Sơn, tháng 8. Ảnh: Ngô Tuấn Tú

Về mặt pháp lý, con tàu Sheng Li hiện thuộc diện xử lý tài sản theo phương án do UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu phê duyệt trước thời điểm sáp nhập, với kế hoạch bán đấu giá để thu hồi phế liệu. Giá khởi điểm được đưa ra là 1,7 tỷ đồng. Theo quy trình, tàu sẽ trải qua hai vòng đấu giá. Trong trường hợp không có đơn vị nào tham gia mua sau cả hai vòng, đề án đánh chìm tàu để phát triển du lịch lặn mới được xem xét triển khai.

Con tàu Sheng Li đang neo đậu tại khu tránh bão trên vịnh Côn Sơn, dài 52 m, rộng 8,5 m, trọng tải khoảng 12.000 tấn, được đóng từ năm 2002 và bị bỏ hoang suốt 4 năm qua. Theo khảo sát ban đầu của Amadive, do không được bảo dưỡng trong thời gian dài, phần thân vỏ tàu đã xuống cấp nghiêm trọng, han gỉ và hư hỏng nặng. Bên trong tàu chứa nhiều rác thải, dầu mỡ bám dày. Tàu có 6 khoang hầm hàng thông nhau, một máy chính, hai máy phụ, một máy phát điện và một chân vịt, tất cả đều bị nhiễm nước mặn, han gỉ và không còn hoạt động.

"Việc đắm tàu sẽ tạo ra một rạn nhân tạo, thu hút khách lặn chuyên nghiệp và giảm tải lên rạn san hô tự nhiên, vốn đã chết đến 80% sau El Niño năm ngoái", ông Tú nói và cho biết thêm hiện tour lặn ngắm san hô ở Côn Đảo cũng giảm hấp dẫn do mất đa dạng sinh học.

Nếu được chấp thuận, công ty sẽ phát triển 3-4 sản phẩm du lịch từ xác tàu, bao gồm tour lặn chuyên sâu dành cho người có chứng chỉ, tour mặt nước cho khách không lặn, các khóa học lặn và tour tham quan khu vực quanh xác tàu. Theo đề xuất, công ty sẽ khai thác độc quyền con tàu đắm trong vòng 10 năm.

Quy trình thực hiện đánh chìm con tàu gồm nhiều bước nhằm đảm bảo an toàn và hạn chế tác động đến môi trường. Trước hết, toàn bộ con tàu sẽ được làm sạch, tháo dỡ các bộ phận không phải kim loại như động cơ, dây dẫn, vật liệu có khả năng gây hại. Đơn vị thực hiện sẽ khảo sát khu vực đáy biển nơi dự kiến đánh chìm tàu để đánh giá độ sâu, cấu trúc nền đáy, hệ sinh thái hiện hữu và tiến hành lấy mẫu nước, sinh vật phục vụ phân tích. Sau khi con tàu được đánh chìm, công ty sẽ tiến hành quan trắc môi trường định kỳ theo các giai đoạn từ một đến 6 tháng, nhằm theo dõi tác động sinh thái, chỉ số pH và mức độ ô nhiễm kim loại nặng như chì trong khu vực.

Ông Tú cho rằng sản phẩm du lịch lặn tàu đắm là loại hình mới ở Việt Nam nhưng phổ biến tại Malaysia, Indonesia, mang lại giá trị kinh tế cao.

"Muốn lặn tàu đắm phải có chứng chỉ đặc biệt, khách phải trả thêm phí để được vào khu vực đó, dịch vụ này tạo giá trị cao hơn so với tour lặn san hô thông thường", ông nói.

Du khách lặn ngắm xác tàu chiến Mỹ LCM-8 ở vịnh Côn Sơn, Côn Đảo. Ảnh: Ngô Tuấn Tú

Hiện tại, Amadive đang khai thác tour lặn xác tàu chiến Mỹ LCM-8 tại vịnh Côn Sơn. Tàu này nhỏ, nằm ở độ sâu 6-7 m, khách chỉ mất khoảng 10-15 phút để khám phá xong. Tàu Sheng Li lớn gấp đôi, nằm ở độ sâu 30 m, khách phải lặn 2-3 lần, mỗi lần kéo dài 45 phút đến một tiếng mới hết con tàu.

Ông Tú cho hay đang tham mưu từ các chuyên gia bảo tồn của Vườn quốc gia Côn Đảo và Viện Kỹ thuật biển TP HCM để hoàn thiện báo cáo đánh giá tác động môi trường (EIA) một cách bài bản vì đây là "dự án đắm tàu đầu tiên tại Việt Nam".

"Nếu được chấp thuận, dự án đánh chìm tàu Sheng Li có thể trở thành tiền đề cho mô hình phát triển du lịch biển bền vững, thay vì chỉ bán sắt vụn như trước", ông Tú nói.

Bích Phương